Osmanlı Sosyal Hayatı Figüranlarından Arayıcı Esnafı

Yıl 2008, Cilt: 23 Sayı: 1, 211 - 238, 01.06.2008

Ayşe Pul

Öz

İstanbul’un fethinden sonra, Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un imarına ağırlık vermiş ve vakıflar, loncalar gibi sosyal kurumların oluşturulmasını teşvik etmiştir Bu kurumlardan birisi de Arayıcı Esnafı tarafından kurulmuştur. Bu esnaf grubu, çöplük subaşılarının denetimi altında, senelik belirli bir miktar karşılığında, İstanbul mahallelerinin sokaklarının temizliğinden, çöplerin toplanmasından sorumludurlar. Dünyanın hiçbir tarafında, o dönemde böyle bir esnaf grubu olmadığını düşünürsek, bu esnaf grubu ve fonksiyonu üzerinde herhangi bir monografık çalışma yapılmamış olması düşündürücüdür. Bu çalışmada, bu esnafların ortaya çıkışı, statüleri, görevleri, gelirleri ve çalışma koşulları, Osmanlı arşiv belgeleri ışığında ortaya konulmuştur

Anahtar Kelimeler

Arayıcı Esnafı, çöpçü, Osmanlı Devleti, İstanbul

Kaynakça

• BOA, Cevdet- Belediye, Dos. 34, Göm. 1668.
• BOA, Cevdet Belediye, Dos: 110, Göm: 5461.
• BOA, Cevdet Belediye, Dos: 18, Göm: 889. BOA, Cevdet- Belediye, Dos: 36, Göm: 1760.
• BOA, Cevdet— Belediye, Dos: 38, Göm: 1862.
• BOA, Cevdet Belediye, Dos: 79, Göm: 3945.
• BOA, Cevdet Belediye, Göm: 1176.
• BOA, Cevdet Belediye, Göm: 1176.
• BOA., Cevdet— Belediye, Dos: 109, Göm: 5417.
• T akvim—i Vekayi, Tertib—i Evvel, No: 560. b) Basılı Araştırma Eserleri Ahmet ReŞk 1931, Akgündüz 1993, Akıncı 1996, Beydilli 1989, Binark 1995, Budak 1994, Cansever 1995, Cezar
• Mustafa Cezar, “Türkler ve Şehirleri”, İslam Geleneğinden Günümüze Şehir ve Yerel Yönetimler, c. I, 279. Çadırcı 1991 ,
• Musa Çadırcı, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, Ankara. Dumant — Georgeon 1996 Ergenç 1980, Ergenç 1981, Ergenç 1984, Ergenç 1999, Ergin 1330, Ergin 1987, Erim 1984, Eryılmaz 1996, Evliya Çelebi 1314, Evliya Çelebi 1996, Evren 1999, Faroqhi 1997,
• Suraiya Faroqhi, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, Çev. Elif Kılıç, İstanbul. F aroqhi 2006, İlgürel 1981, Kafescioğlu 2007, * Kal’a 1997, Kazıcı 1987, Kömürcüyan 1988, Kütükoğlu 2003, Macit 2002, , Mantran1990_,w_ Mazak 2001, Ortaylı 1992, Ortaylı 1 994, Ortaylı 2000, Özcan 2003,
• Tahsin Özcan, Fetvalar Işığında Osmanlı EsnaŞ, İstanbul. Osmanlı Sosyal Hayatı Figüranlanndan Arayıcı Esnafı Özgür 1999, Pakalın 1971, Sakaoğlu 1993,
• Necdet Sakaoğlu, “Arayıcı Esnafı”, Dünden Bugüne Istanbul Ansiklopedisi, c. 1, Istanbul, 297-298. Sakaoğlu — Akbayar 1999,
• Necdet Sakaoğlu — Nuri Akbayar, Osmanlı ’da Zenaatten Sanata, I. Cilt, İstanbul. Seyitdanlıoğlu 1996, Mehmet Seyitdanlıoğlu, “Zokaklara Dair Nizamname”, Tümerkan 1946, Türk Ans., Yerlikaya 1999, Ziyaoğlu 1971 , Ziyaoğlu 1985,
• Rakım Ziyaoğlu, Yorumla İstanbul Kütüğü, İstanbul. Ayşe Pu]