Dördüncü Haçlı Seferi’nin Batı Anadolu’nun Türkleşme Sürecine Etkisi

Yıl 2009, Cilt: 24 Sayı: 1, 5 - 20, 01.06.2009

Yusuf Ayönü

Öz

Bin yıldan fazla bir siire ayakta kalan Bizans İmparatorluğu’nun uzun tarihi boyunca pek çok önemli olayın meydana geldiği kuşkusuzdur. Bunlar içerisinde 1204 yılında İstanbul’da yaşanan trajedi özel bir yere sahiptir. Bizans açısından bir kırılma noktasını teşkil eden bu tarih pek çok Bizantinist tarafından Bizans’ın gerçek yıkılış tarihi ve Post—Bizans döneminin başlangıcı olarak kabul edilir. Bizans açısından bir kırılma noktası teşkil eden bu gelişme Batı Anadolu’daki Türk yayılması açısından da önemli sonuçlar doğurmuştur. İstanbul’un Latinler tarafindan işgal edilmesinden sonra Anadolu’nun kuzey—batı ucunda kurulan İznik İmparatorluğu, yarım asır boyunca Türkler için aşılmaz bir engel oluşturmuştur. Bu başarının altında yatan en önemli etken yeni kurulan devletin merkezinin Anadolu’da olmasıydı. Böylece Anadolu eyaletleri daha önce sahip olmadıkları bir ayrıcalığa kavuşmuşlardı. Devletin kalbinin attığı yer haline gelen Anadolu artık İstanbul’dan gönderilen kuvvetlerle değil, bizzat imparator tarafından savunulmaktaydı

Anahtar Kelimeler

Selçuklular, İznik İmparatorluğu, Haçlılar, Batı Anadolu

Kaynakça

• Abu’l-Farae İbnü’l-İbri (G. Barhebraeus), Chronicon Syriacum, İngilizce’den Türkçe’ye çev. Ömer Rıza Doğrul, Abü’l—Farac Tarihi, İl, Ankara 1999.
• Georgios Akropolitâs, Khronikâ Syızgrafâ, yay., Antönios D. Panagiötou, Atina 2003.
• Kerimüddin Mahmud Aksarayî, Müsameretü’l—Ahbar, neşr. Osman Turan, Ankara 1944, Türkçe çev., Mürsel Öztürk, Ankara 2000.
• Selçuknâme, Tarih-i Ali Selçuk der Anadolu, yay., Nadire Celali, Tahran 1999 (765 hk.); Türkçe çev., F. Nafız
• Uzluk, Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi, Ankara R. de Clari, İstanbul ’un Zaptı (1204), Türkçe çev., B. Akyavaş, Ankara 1994.
• Niketas Khoniates, 0 City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates, Translated by Harry J. Magoulias, Detroit 1984; Türkçe çev., Işın Demirkent, Niketas
• Khoniates ’in Historia ’sı (1195-1206), İstanbul 2004.
• Nikeforos Gı'âgoras, Römaikâ Historia, C.1, (1204—1341),
• Modern Yunanca’ya aktaran Démétrés Moshos, Atina İbn Bibi, El—Evâmirü’l— Alâiyye fi’l—Umüri’l—Alâiwe, (Tıpkı basım) Hazırlayan A. Sadık Erzi, Ankara 1956;
• Türkçe çev. Mürsel Öztürk, El—Evâmirü’l— Alâiyye ji’l— Umürı' ’l—Alâı'yye (Selçuknâme), I, Ankara 1996
• Georgios Pakhymeres, Relations Historiques, C. I, neşr ve Fransızca tel-c., Albert Failler, Paris 1984.
• Geffroy Villahadouin, Joinville and Villehardoııı'n Chronicles of the Crusades, İng. çeev., M.R.B. Shav, Penguin Boks 1977; Türkçe çev., Ali Berktay,
• Konstantinopolis ’te Haçlılar, 1. baskı, İstanbul 2001 . b. Araştırma Eserleri Angold 1975
• Michael Angold, A Byzantine Government in Exile Government and Society under the Laskarids of Nicaea (1204—1261), Oxford. Amakis 1964 Baykara 1997 Bryer 1980 Cahen 1971 Cahen 1979 Chalandon 1912 Charanis 1947 Çay 1984 Daş 2000 Diehl 1923 Dölger 1977 Ersan 2004 Ersan 2002 Foss 1996 Gardner 1964
• Alice Gardner, The Lascarids of Nicaea The Story of an Empire in Exile, Amsterdam. Guilland 1949 Jerphanion 1935 Köprülü 1988 Lampsidou 1961 L’Histoire Le Grand
• Administrative de L’Empire Byzantin, Connétable”, Byzantion, XIX, 1949, 99—109.
• G. De Jerphanion, “Zauiycbv et Autoog Une Ville â Déplacer de Neuf Cents Kilometres”, Orientalia Christiana Periodica, l, 257—267. Fuad Köprülü, Osmanlı Devleti 'nin Kuruluşu, 3. baskı, Ankara. O. D. Lampsidou, “Apopseis epi tou Kratous tön Megalön Komnânön” Arkheion Pontou, 24, 14—34. Lampsidou 1971-1972 0. D. Lampsidou, “Peri ten İdrysin tou Kratous ton Langdon 1992 Lilie 1991 Magdalino 1993 Miller 1926 Muralt 1871 Nico] 1966 Nico] 1980 Nicol 1957 Norwich 1996 Oikonomides 1979 Orgels 1935 Ostrogorsky 1991
• Georg Ostrogorsky, Bizans Devleti Tarihi, Türkçe terc., Fikret Işıltan, 3. baskı, Ankara. Runciman 1943 Runciman 1992 Samouélidés 2002 Savvides 1981 Savvides 1987 Savvides 2004 Sevim 1983 Turan 1996 Umar 1993 Vasiliev 1936 Vryonis 197 1 Wittek 1999 Wittek 1995 Wolf 1949 Yusuf Ayönii
• Steven Runciman, “Anadolu’nun Ortaçağlardaki Rolü”, Belleten, VII/27, 549-556. Steven Runciman, Haçlı Seferleri Tarihi, C.III, Türkçe çev., F. Işıltan, 2. Baskı, Ankara. Khrâstos Samouâlides, Hellânismou, 3. baskı, Atina. A.A. Savvides, Byzantium in the Near East: Its Relations with the Seljuk Sultanate of Rum in Asia Minor the Armenians of Cilicia and the Mongols 1192-123 7, Selanik.
• A.A. Savvides, Vyzantina Stasiastika kai AŞonomistika Kinémata sta Dédekanésa kai sté Mikra Asia 1189—1240, Atina.
• A.C. Savides, Historia tou Vyzantio 1025-1461, 3. cilt, Atina.
• Ali Sevim, Genel Çizgileriyle Selçuklu Ermeni İlişkileri, Ankara. Osman Turan, Selçuklular Zamanında Türkiye, 4. baskı, İstanbul. Bilge Umar, Türkiye’deki Tarihsel Adlar, 2. baskı, Ankara. A.A. Vasiliev, “The Foundation of the Empire of Trebizond (1204-1222)”, Speculum, XI, 3—57.
• Speros Vryonis, The Decline of Medieval Helenism in ' Asia Minor and the Process of lslâmization from Eleventh through the Fifteenth Century, Berkeley. Paul Wittek, Menteşe Beyliği 13.-I5. Asırda Garbi Küçük Asya Tarihine Ait Tetkik, Türkçe çev., O.Ş. Gökyay, 3. baskı, Ankara. Paul Wittek, Osmanlı İmparatorluğu ’nun Doğuşu, 1. baskı, İstanbul. Robert Lee Wolf, “The Lascarids’ Asiatic Frontiers Once More”, Orientalia Christiana Periodica, XV, 194-197. Yusuf Ayönü