Meşrutiyet Aleyhtarlığına Dair Bazı Düşünceler

Yıl 2009, Cilt: 24 Sayı: 2, 1 - 29, 01.12.2009

Taner Aslan

Öz

1908’de ilan edilen Meşrutiyet İnkılâbının en mühim neticelerinden biri de hürriyetlerin verilmesidir. Ancak halk, hürriyet ve meşrutiyet kavramlarının muhteva ve manasına tam vakıf olmadığı için, bu kavramları hemen her şeyi yapmak şeklinde algılarnıştır. Meşrutiyetin getirmiş olduğu hürriyet ortamı ile halk, toplantı ve gösteri yapma kültürü ile tanışmıştır. Hemen her gün yapılan gösteriler, toplumsal bunalıma ve disiplinin kaybolmasına yol açmıştır. Sürekli yapılan gösterilerden hem Abdülhamit hem de İttihat ve Terakki Cemiyeti Merkez—i Umumisi rahatsızdı. Toplumsal hareketlerin oluşmasında, hürriyetin yanlış anlaşıhnası kadar Cemiyet’in menŞ uygulamaları da etkili olmuştur. Cemiyet, toplumsal hareketlerin önüne geçmek için idarî bir dizi önlemler almaya çalışmış; bildiriler, iradeler yayınlamak suretiyle gösterilerin sona ermesine gayret etmiştir. Meşrutiyet aleyhtarlığı ile söz ve hareketler, toplumsal gerginliğe yol açmıştır. Meşrutiyet aleyhtarlığı yapanlar hakkında tahkikat yapılıp suçlu bulunanlar tevkif edilmek suretiyle bu tür teşebbüsler bertaraf edilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

İttihat ve Terakki Cemiyeti, Osmanlı Devleti, Meşrutiyet, Hürriyet, Nı'imayiş

Kaynakça

• a) Arşiv Kaynakları BOA, DH.EUM.KADL., 11/32, 20 Rebiülevvel 1329.
• BOA, DH.EUM.THR., 12/26, 03 Zilkade 1327. .
• BOA, DH.EUM.THR., 12/26, 03 Zilkade 1327.
• BOA, DH.EUM.THR., 93/39, 29 Zilkade 1327.
• BOA, DH.MKT, 2734/52, 17 Muharrem 1327.
• BOA, DH.MKT., 2631/69, 19 Rebiülahir 1326.
• BOA, DH.MKT., 2703/53, 17 Zilhicce 1326.
• BOA, DH.MKT., 2706/ 105, 20 Zilhicce 1326.
• BOA, DH.MKT., 2782/97, 10 Rebiülevvel 1327.
• BOA, DH.MKT., 2833/94, 18 Cemaziyelevvel 1327. BOA, DH.MKT., 2883/51, 07 Recep 1327. BOA, DH.MKT., 5/2889, 14 Recep 1327.
• BOA, DH.MUİ, 25/—2/7, 27 Şevval 1327.
• BOA, DH.MUİ., 103/—1/19, 03 Cemaziyelahir 1328.
• BOA, DH.MUİ., 103/—1/33, 04 Cemaziyelahir 1328.
• BOA, DH.MUİ., 103/13 8, 04 Cemaziyelahir 1328.
• BOA, DH.MUİ., 108/—1/32, 20 Cemaziyelahir 1328.
• BOA, DH.MUİ., 18/-1756, 20 Ramazan 1327. '
• BOA, DH.MUİ., 42/8, 26 Zilkade 1327.
• BOA, DH.MUİ., 54/—l/20, 01 Muharrem 1328. BOA, DHMU155/1/704Muharrem 1328 ., .,
• BOA, DH.MUİ., 63/36, 28 Muharrem 1328. BOA, DH.MUİ., 88/36, 1328.
• BOA, DH.MUİ., 94/—1/4, 02 Cemaziyelevvel 1328. BOA, DN.İD., 1326/ 1562, 20 Temmuz 1324. BOA, İA, 48/75, 16 Mart 1909.
• BOA, MV., 126763, 29 Rebiülevvel 1327.
• BOA, MV., 127/3, 01 Rebiülahir 1327.
• BOA, MV., 127/3, 01 Rebiülahir 1327. BOA, MV., 131/61, 23 Şaban 1327. BOA, YE, 23/1793. ' BOA, YE, 23/291. II. k. BOA, ZB., 353/73, 26/Ma1t 1325. BOA, ZB., 353/74, 27 Mart 1324. BOA, ZB., 497/73, 28/Mart 1325. b) Telif ve Tedkikler
• A. Saffet 1324 A. Saffet, İstanbul Musahabeleri, Dersaadet: Kütübhane— i Saadet. Abdurrahınan Şeref 1307
• Abdurrahman Şeref, Tarih-i Devlet—i Osmaniye, C I, İstanbul. Matbaa—i Mülkiye— —1 Şahane Destgahı. Abdurrahman Şeref 1311
• Abdurrahman Şeref, Tarih-i Asr-ı Hazır C. 1, Istanbul. Ahmad 1984 Feroz Ahmad, İttihat ve Terakki (1908—1914), (çev. Nuran Yavuz), İstanbul: Kaynak Yaymlan.
• Ahmad 1986 Feroz Ahmad, İitihatçılıktan Kenıalizme, (çev. Fatmagül Berktay Baltalı), İstanbul. Kaynak Yayınları.
• Ahmet İhsan 1331 Ahmet İhsan, Matbuat Hatırâlarım, 1888-1923, C l— 2,
• İstanbul: İhsan Matbaası. Ahmet Saip 1327 Ahmet Saib, Nereye Gidiyoruz? Mazi Hal ve İstikbal,
• İstanbul: Gayret Kitabhanesi Akşin 1987 Sina Akşin, Jön Türkler İttihat ve Terakki, İstanbul: ' Remzi Kitapevi.
• Akşin 1987 Sina Akşin, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ali Cevad 1960 Ali Cevad Bey, II. Abdülhamit’in Son Mabeyn Başkatibi
• Ali Cevad Bey’in Fezlekesı' - II. Meşrutiyet’in İlanı ve 31 Mart Hadisesi, (haz. Faik Reşid Unat), Ankara: T T. K. Ali Münif 1996 Ali Münif, Münif Bey’ in Hatıraları, (haz. Taha Toros),
• İstanbul. Isis Yayıncılık. Asaf Tugay 1961 Atay 1963 Aydemir 1999 Bayar 1997 Birinci 1990 Birinci 2001 Cemaleddin E. 1336 Çavdar 1994 Çörekçi 1999 Danişmend 1986
• İsmail Hami Danişmend, 31 Mart Vak’ası, İstanbul: İstanbul Kitabevi. Dr. Mehmet Cemil 1331 Duru 1957 Felek 1974
• Burhan Felek, Yaşadığımız Günler, İstanbul: Milliyet Gazetesi Yay. Hafız Kemal ve Süleyman. Sırrı 1327 Hasan Amca 1958 İmbert 1981
• Paul İmbert, Osmanlı İmparatorluğu ’nda Yenileşme Hareketleri, (Türkiye’nin Meseleleri), (çev. Adnan Cemgil), İstanbul: Havass Yayınları. İrtem 1999 İrtem 2003 Kadri 1991 Kansu 1995 Kutay 1964 Lewis 2000 Mantran 1995 Mehmet Murat 1997 Müsta'fı Şerif 1911 Nasıh 1912 Nazif 1927 Nur 1997 Price 1969 Reşid Paşa 1993