II. Meşrutiyet’in İlk Yıllarında Paris’te Bir Jön Türk Delegasyonu: Talât Bey Heyeti

Yıl 2010, Cilt: 25 Sayı: 2, 547 - 582, 01.12.2010

Salih Tunç

Öz

1908 Jön Türk Devrimi Osmanlı İmparatorluğu’nun son 30 yıllık dış siyaseti bakımından önemli bir dönüşümün başlangıcı olmuştur. Abdülhamit Dönemi’nin iyice belirginleşmiş Alman yanlısı siyasetine şüpheyle bakan Jön Türkler, Meşrutiyet’in ilânından sonra dış politikada kendilerine yeni bir istikâmet belirlemek istemişlerdir. Meşrutiyetin yeniden ilânını müteakiben Jön Türkler, Abdülhamit Dönemi’ nin Alman eksenli siyasetine karşılık, liberal ve meşruti yönetimlerin hâkim olduğu İngiltere ve Fransa’ ya yakın bir eğilim içinde olmuşlardır. İngiltere ile Fransa’ nın Jön Türk Devrimi’ ni memnuniyet ve destekle karşılayan açıklama ve yaklaşımları, Jön Türkler’ ın yakınlaşma politikaları için cesaret verici olmuştur. Bu nedenle Talât Bey Başkanlığında oluşturulan bir Heyet—i Mebuse, ihtimal ki Cemiyet’in görevlendirmesiyle, yakınlaşma siyasetini pekiştirecek somut adımlar atmak üzere Paris ve Londra’ya bir seyahat düzenlemişlerdir. İşte bu çalışmamızda seyahatle ilgili özellikle Fransız basınına ve diplomatik raporlara yansıyan değerlendirmeler incelenecektir

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet Meclis- -i Mebusan, Jön T w kler İttihat ve Terakki Cemiyeti

Kaynakça

• a. Arşiv Kaynakları
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi(B.O.A)
• B.Ü.A, DUİT, 4/6-7, Göm. nr.12, Dos. nr.8, 18 Recep 1327/23 Temmuz l325(5 Ağustos 1909)
• — Les Archives du Ministere des Affaires Etrangeres (Paris) {MAE}
• MA.E., “İstanbul Elçiliği Siyasi Müsteşarı Boppe’dan Ekselansları S. Pichon’a Türk Parlamento Heyeti Hakk.” Turquie, Nouvelle Série(n.s), V. 180, nr. 219, s. 42, 2 Temmuz 1909.
• MA.E., “Siyasi İşler Direktörlüğü’nden Meclis, Senato ve Kabine Başkanlıklarına Türk Heyeti Hakk. Acil Gönderi” Turquie, Nouvelle Se'rie(n. s), V. 180, s. 45, 2 Temmuz 1909
• MA.E., “Fransa nm İstanbul Maslahatgüzaharı’ mn Bakanlık Siyasi İşler Direktörlüğüne Gönderdiği Seyahate İlişkin Rapor” Turquie, Nouvelle Série(n. s), V. 6, s. 93, lTemmuz 1909
• MA.E., “Marsilya Valiliği’nden İçişleri ve Dışişlen' Bakanlıklarına Telgraf Mesajı” Turquie, Nouvelle Série(n.s), V. 180, s. 55, 9 Temmuz 1909.
• MA.E., “Fransız Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşler Direktörlüğünün Türk Heyetiyle Ilgili Departman Notu” Turquie, Nouvelle Série(n.s), V. 180, s. 47, 5 Temmuz 1909.
• MA.E., “İstanbul Elçiliği Siyasi Müsteşarı Boppe’dan Ekselanslan S. Pichon’a İstanbul’daki Kabine Sorunu ve Mebuslar Hakk.” Turquie, Nouvelle Serie(n.s), v. 180, nr. 288, s. 73, 18 Temmuz 1909.
• MA.E., “Fransa’nın Londra Büyükelçisi’nden Ekselansları S. Piehon’a Türk Mebuslarımn Londra Temasları Hakk.” Turquie, Nouvelle serie (ns), v. 180, nr. 253, s. 84, 28 Temmuz 1909.
• MAH., ”“FranSa’nm"Berlin'i“Siyasal'MüsteŞari’ridan EkSelansları “S. Piehon’a “ ’ ' Türk—Alman İlişkileri ve Jön Türkler Hakk.” Turquie, Nouvelle serie (ns), V. 180, nr. 310, s. 93, 6 Ağustos 1909. b. Gazeteler ve Yayınlanmış Belgeler
• Le Figaro, Le Journal Des Debâts, Le Temps, Tanin.
• (Tarih ve sayfa numaraları dipnotlarda verilmiştir)
• Meclis—i Mebusan Zabıt Ceridesi (MMZ. C. ), Ankara: 1991, TBMM Basımevi, Cilt: 5, Devre: 1, İçtima Senesi: l, İnikat: 104(99— 100)/112(364-365)/113(389)/118(510).
• c. Araştırma ve İnceleme Eserleri Ahmad 1999a Ahmad 1999b Armaoğlu 2003 Babacan 2005 Çavdar 1995 Dumont 1991
• Gazel ve Uğuz 2006 Fulton 1999 Kent 1999 Marian Kent, “Büyük Britanya ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu (1900—1923)”, Osmanlı İmparatorluğu ’nun Sonu ve Büyük Güçler, Çev. Ahmet Fethi, Editör: Marian Kent, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınlan, 199-237.
• Mehmetefendioğlu 1997 Rey 1998 Turan 1999 Turfan 2005 Uçarol 1985 Ülman 2002 A. Halük Ülman, I. Dünya Savaşı ’na Giden Yol, (3. Bas/19)? Avlsara:..îmge1€îtabâviı Salih Tunç