BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2013, Cilt: 28 Sayı: 2, 329 - 354, 01.12.2013

Mahmut Akpınar

Öz

A Portrait of Tanzimat Bureaucrat: Krikor Aghaton Efendi In the Ottoman Empire toward the end of 18th century contacting with the West world for the changing and development with access of an intensive reform process, the government offices were opened to the non-Muslims who were a part of the society. In parallel of this step Armenians also who were under the framework of the Ottoman Empire began to serve (take office) from the lowest rank to the highest rank in the bureaucratic staffs. One of these bureaucrats also is Krikor Aghaton Efendi having title of the first non-Muslim minister in the Ottoman Empire. Even though it was a delayed decision it was a quite important step. A new era started in Ottoman bureaucracy and more than twenty non-Muslims served in Ottoman cabinets in the remaining years of the Empire. Aghaton Efendi serving the Ottoman Emipre about twenty years, he presented a statesman identity which was agreeable to content /meaning of Ottomanism doctrine. He took part in the family photo of Tanzimat bureaucracy by his profile

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

  • A. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Belgeleri Defterler Dahiliye Sicili Ahval Umumiyesi Defterleri (DH.SAİDd): 26/169 Hazine-i Hassa Defterleri (HH.d.):617, 13806
  • Maliyeden Müdevver Defterler: (MAD.d):10572 Perakende Evrak
  • Dâhiliye Nezareti İradeleri (İ.DH.): 12413, 14837, 30450, 30866, 33421, 33424, 34192, 37982, 38293, 33434, 33499, 33583
  • Dahiliye Muamelat (DH.TMIK.M.):131/35 Dâhiliye Nezareti Muhasebe Kalemi (DH. EUM. MH.): 20/49 Hariciye Nezareti İradeleri (İ.HR.): 916, 921, 1725, 1728, 7098, 8518, 8625, 10752, 12284, 12368, 12678, 12998
  • Hariciye Nezareti Mektubî Kalemi (HR. MKT.): 208/30, 215/35, 223/78, 224/86, 230/36, 234/22, 234/72, 237/100, 244/71, 263/99, 292/14, Hariciye Nezareti Londra Sefareti (HR.SFR.3.): 139/3 Hariciye Nezareti Tercüme Odası ( HR. TO): 289/46, 469/32, 500/58, 549/3 Hatt-ı Hümayunlar(HAT): 50 Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF.MKT.): 51/106 Meclis-i Mahsus İradeleri ( İ.MMS.): 452, 540, 1044, 24/639-3
  • Meclis-i Vâlâ İradeleri( İ.MVL.): 6092, 6226,8701, 25195
  • Ceride- Havadis, nr. 304, 3 Za 1262/ 23 Ekim 1846.
  • Ceride-i Havadis, nr. 501, 24 Za 1266 /1 Ekim 1850.
  • Ceride-i Havadis, nr. 608, 20 L 1279/ 10 Nisan 1863.
  • Ceride-i Havadis, nr. 609, 25 L 1279/ 15 Nisan 1863.
  • Ceride-i Havadis, nr. 897, 14 M 1285 /7 Mayıs 1868.
  • Ceride-i Havadis, nr. 1085, 29 N 1278/ 30 Mart 1862.
  • Ceride-i Havadis, nr. 1099, 9 M 1279/ 6 Temmuz 1862.
  • Ceride-i Havadis, nr. 1570, 03 N 1287/ 27 Kasım 1870.
  • Takvim-i Vekayi, nr. 318, 6 S 1277/ 14 Ocak 1847.
  • Takvim-i Vekayi, nr. 652, 17 M 1279/ 14 Temmuz 1862.
  • Tercumân- ı Ahval, nr. 217, 13 L 1279/ 3 Nisan 1863.
  • Tercuman- ı Ahval, nr.321, 23 L 1279/ 13 Nisan 1863.
  • Tercuman- ı Ahval, nr. 323, 27 L 1279/ 17 Nisan 1863.
  • C. Kaynak ve İnceleme Eserleri Ahmed Lütfi Efendi Vaka’anüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, IX, X, XI, XII, yay. Haz. Münir Aktepe, TTK Basımevi, Ankara 1989
  • Sait Açba, Osmanlı Devletinin Dış Borçlanması (1854-1914),
  • Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Afyonkarahisar Gökhan Akçura, Türkiye Sergicilik ve Fuarcılık Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Ahmed Akgündüz, Arşiv Belgeleri Işığında Sayıştay Tarihi, Yayınları, Ankara Fehmi Akın, “1863 Tarihli Ermeni Nizamname-i Millet
  • Ali Akyıldız, Para Pul Oldu (Osmanlı’da Kâğıt Para, Maliye ve Toplum), İletişim Yayınları, İstanbul. Vartan Artinian, Osmanlı Devleti’nde Ermeni Anayasası’nın Doğuşu 1839- 1863, çev. Zülal Kılıç, Aras Yayıncılık, İstanbul.
  • Necdet Hayta, Tasvir-i Efkar Gazetesi 1862-1869, TTK, Ankara.
  • Alp Yücel Kaya, “Ion Ionescu De La Brad: XIX Yüzyıl Ortasında Osmanlı Tarım Ekonomisi ve Politik Ekonomi”, Kebikeç, 23, s.95-110. Salih Kış, “Divan-ı Muhasebat’ın Bürokratik Yapısı Çerçevesinde Başkanın Seçimi ve Yetkileri”, Dış Denetim Dergisi, 3, s.186- 191. Hans-Lukas Kieser, Iskalanmış Barış- Doğu Vilayetlerinde Misyonerlik, Etnik Kimlik ve Devlet 1839-1938, çev. Atilla
  • Dirim, İletişim Yayınları, 3. Baskı İstanbul. Bayram Kodaman, “Mustafa Reşid Paşa’nın Paris Sefirlikleri Kodaman 1994
  • Esnasında Takip Ettiği Genel Politikası”, Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri- Bildiriler Ankara 13-14 Mart 1985,TTK, Baskı, Ankara, s.71- 75.
  • Sinan Kuneralp, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839- 1922), İsis Yayıncılık, İstanbul.
  • İstanbul Sergisi)”, Belleten 185, s.195- 235. Rifat Önsoy, “Tanzimat’ta Üretimi Çağdaşlaştırma Çabaları: Ziraat ve Orman Mektepleri”, Osmanlı Dünyasında Bilim ve Eğitim Milletlerarası Kongresi İstanbul 12-15 Nisan 1999
  • Tebliğler, TTK Basımevi, İstanbul, s.481- 487
  • Sultanahmet Ergisine”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, IX./ 54 Ankara s. 37-40
  • Arsen Yarman, Palu-Harput 1878 Çarşancak, Çemişgezek,
  • Çapakçur, Erzincan, Hizan ve Civar Bölgeler, I, Derlem Yayınları, İstanbul. Nesimi Yazıcı, “Tanzimat’ta Haberleşme ve Kara Taşımacılığı”, 150. Yıldönümünde Tanzimat Ekonomisi Sempozyumu 5-6 Haziran 1989, İstanbul, s.333- 377
  • Mehmet Ali Yıldırım, “Osmanlı’da İlk Çağdaş Zirai Kurum: Ziraat Mektebi”, OTAM, 28, s.223- 240.

Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868)

Yıl 2013, Cilt: 28 Sayı: 2, 329 - 354, 01.12.2013

Mahmut Akpınar

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nda XVIII. yüzyılın sonlarına doğru, değişim ve gelişim için dış dünya ile irtibat kurup yoğun bir reform sürecine girişle birlikte devlet dairelerin kapısı toplumun bir parçası olarak gayrimüslimlere de açılmıştır. Osmanlı çatısı altındaki Ermeniler de bu adım doğrultusunda devletin en alt kademelerinden hemen hemen en üstüne varacak şekilde bürokratik kadrolarda kendilerine yer bulmaya başlamışlardır. Bunlardan biri de imparatorluğun nazır unvanına sahip ilk gayrimüslim olan Krikor Ağaton Efendi’dir. Her ne kadar gecikmiş bir karar da olsa, oldukça mühim bir adımdır. Bürokraside yeni bir dönem başlamış ve imparatorluğun kalan yıllarında yirmiden fazla gayrimüslim yurttaş, Osmanlı kabinelerinde nazır unvanıyla görev almıştır. Ağaton Efendi, takriben yirmi yılı bulan hizmet döneminde Osmanlıcılık prensibinin maiyetine uygun bir devlet adamı kimliği ortaya koyarak, profiliyle Tanzimat bürokrasisinin aile resminde kendine yer bulmuştur

Anahtar Kelimeler

Ağaton Efendi gayrimüslim nazırlar Ermeniler Ziraat Mektebi bürokrasi Osmanlıcılık

Kaynakça

  • A. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Belgeleri Defterler Dahiliye Sicili Ahval Umumiyesi Defterleri (DH.SAİDd): 26/169 Hazine-i Hassa Defterleri (HH.d.):617, 13806
  • Maliyeden Müdevver Defterler: (MAD.d):10572 Perakende Evrak
  • Dâhiliye Nezareti İradeleri (İ.DH.): 12413, 14837, 30450, 30866, 33421, 33424, 34192, 37982, 38293, 33434, 33499, 33583
  • Dahiliye Muamelat (DH.TMIK.M.):131/35 Dâhiliye Nezareti Muhasebe Kalemi (DH. EUM. MH.): 20/49 Hariciye Nezareti İradeleri (İ.HR.): 916, 921, 1725, 1728, 7098, 8518, 8625, 10752, 12284, 12368, 12678, 12998
  • Hariciye Nezareti Mektubî Kalemi (HR. MKT.): 208/30, 215/35, 223/78, 224/86, 230/36, 234/22, 234/72, 237/100, 244/71, 263/99, 292/14, Hariciye Nezareti Londra Sefareti (HR.SFR.3.): 139/3 Hariciye Nezareti Tercüme Odası ( HR. TO): 289/46, 469/32, 500/58, 549/3 Hatt-ı Hümayunlar(HAT): 50 Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF.MKT.): 51/106 Meclis-i Mahsus İradeleri ( İ.MMS.): 452, 540, 1044, 24/639-3
  • Meclis-i Vâlâ İradeleri( İ.MVL.): 6092, 6226,8701, 25195
  • Ceride- Havadis, nr. 304, 3 Za 1262/ 23 Ekim 1846.
  • Ceride-i Havadis, nr. 501, 24 Za 1266 /1 Ekim 1850.
  • Ceride-i Havadis, nr. 608, 20 L 1279/ 10 Nisan 1863.
  • Ceride-i Havadis, nr. 609, 25 L 1279/ 15 Nisan 1863.
  • Ceride-i Havadis, nr. 897, 14 M 1285 /7 Mayıs 1868.
  • Ceride-i Havadis, nr. 1085, 29 N 1278/ 30 Mart 1862.
  • Ceride-i Havadis, nr. 1099, 9 M 1279/ 6 Temmuz 1862.
  • Ceride-i Havadis, nr. 1570, 03 N 1287/ 27 Kasım 1870.
  • Takvim-i Vekayi, nr. 318, 6 S 1277/ 14 Ocak 1847.
  • Takvim-i Vekayi, nr. 652, 17 M 1279/ 14 Temmuz 1862.
  • Tercumân- ı Ahval, nr. 217, 13 L 1279/ 3 Nisan 1863.
  • Tercuman- ı Ahval, nr.321, 23 L 1279/ 13 Nisan 1863.
  • Tercuman- ı Ahval, nr. 323, 27 L 1279/ 17 Nisan 1863.
  • C. Kaynak ve İnceleme Eserleri Ahmed Lütfi Efendi Vaka’anüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, IX, X, XI, XII, yay. Haz. Münir Aktepe, TTK Basımevi, Ankara 1989
  • Sait Açba, Osmanlı Devletinin Dış Borçlanması (1854-1914),
  • Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Afyonkarahisar Gökhan Akçura, Türkiye Sergicilik ve Fuarcılık Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Ahmed Akgündüz, Arşiv Belgeleri Işığında Sayıştay Tarihi, Yayınları, Ankara Fehmi Akın, “1863 Tarihli Ermeni Nizamname-i Millet
  • Ali Akyıldız, Para Pul Oldu (Osmanlı’da Kâğıt Para, Maliye ve Toplum), İletişim Yayınları, İstanbul. Vartan Artinian, Osmanlı Devleti’nde Ermeni Anayasası’nın Doğuşu 1839- 1863, çev. Zülal Kılıç, Aras Yayıncılık, İstanbul.
  • Necdet Hayta, Tasvir-i Efkar Gazetesi 1862-1869, TTK, Ankara.
  • Alp Yücel Kaya, “Ion Ionescu De La Brad: XIX Yüzyıl Ortasında Osmanlı Tarım Ekonomisi ve Politik Ekonomi”, Kebikeç, 23, s.95-110. Salih Kış, “Divan-ı Muhasebat’ın Bürokratik Yapısı Çerçevesinde Başkanın Seçimi ve Yetkileri”, Dış Denetim Dergisi, 3, s.186- 191. Hans-Lukas Kieser, Iskalanmış Barış- Doğu Vilayetlerinde Misyonerlik, Etnik Kimlik ve Devlet 1839-1938, çev. Atilla
  • Dirim, İletişim Yayınları, 3. Baskı İstanbul. Bayram Kodaman, “Mustafa Reşid Paşa’nın Paris Sefirlikleri Kodaman 1994
  • Esnasında Takip Ettiği Genel Politikası”, Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri- Bildiriler Ankara 13-14 Mart 1985,TTK, Baskı, Ankara, s.71- 75.
  • Sinan Kuneralp, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839- 1922), İsis Yayıncılık, İstanbul.
  • İstanbul Sergisi)”, Belleten 185, s.195- 235. Rifat Önsoy, “Tanzimat’ta Üretimi Çağdaşlaştırma Çabaları: Ziraat ve Orman Mektepleri”, Osmanlı Dünyasında Bilim ve Eğitim Milletlerarası Kongresi İstanbul 12-15 Nisan 1999
  • Tebliğler, TTK Basımevi, İstanbul, s.481- 487
  • Sultanahmet Ergisine”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, IX./ 54 Ankara s. 37-40
  • Arsen Yarman, Palu-Harput 1878 Çarşancak, Çemişgezek,
  • Çapakçur, Erzincan, Hizan ve Civar Bölgeler, I, Derlem Yayınları, İstanbul. Nesimi Yazıcı, “Tanzimat’ta Haberleşme ve Kara Taşımacılığı”, 150. Yıldönümünde Tanzimat Ekonomisi Sempozyumu 5-6 Haziran 1989, İstanbul, s.333- 377
  • Mehmet Ali Yıldırım, “Osmanlı’da İlk Çağdaş Zirai Kurum: Ziraat Mektebi”, OTAM, 28, s.223- 240.
Toplam 34 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm MAKALELER
Yazarlar

Mahmut Akpınar Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Aralık 2013
Yayımlandığı Sayı Yıl 2013 Cilt: 28 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Akpınar, M. (2013). Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868). Tarih İncelemeleri Dergisi, 28(2), 329-354.
AMA Akpınar M. Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868). TID. Aralık 2013;28(2):329-354.
Chicago Akpınar, Mahmut. “Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868)”. Tarih İncelemeleri Dergisi 28, sy. 2 (Aralık 2013): 329-54.
EndNote Akpınar M (01 Aralık 2013) Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868). Tarih İncelemeleri Dergisi 28 2 329–354.
IEEE M. Akpınar, “Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868)”, TID, c. 28, sy. 2, ss. 329–354, 2013.
ISNAD Akpınar, Mahmut. “Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868)”. Tarih İncelemeleri Dergisi 28/2 (Aralık 2013), 329-354.
JAMA Akpınar M. Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868). TID. 2013;28:329–354.
MLA Akpınar, Mahmut. “Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868)”. Tarih İncelemeleri Dergisi, c. 28, sy. 2, 2013, ss. 329-54.
Vancouver Akpınar M. Bir Tanzimat Bürokratının Portresi: Krikor Ağaton Efendi (1823- 1868). TID. 2013;28(2):329-54.