Ahmet Cevdet Paşa’nın Türk Eğitim Tarihi Açısından Önemi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2014, Cilt: 29 Sayı: 1, 233 - 251, 01.06.2014

Erdem Oklay

https://doi.org/10.18513/egetid.69168

Öz

On dokuzuncu yüzyıl, Osmanlı Devleti için önemli gelişmelerin yaşandığı bir asır olmuştur. Özellikle Tanzimat Fermanı ile başlayan modernleşme çabaları her alanda olduğu gibi eğitim alanında da kendini göstermiştir. Genel olarak tarihçi ve hukukçu kimliğiyle tanınan Ahmet Cevdet Paşa, 19. yüzyıl’da Osmanlı Devleti’nde yetişmiş büyük devlet adamlarımızdan birisidir. Ancak devlet adamlığının yanı sıra çok yönlü bir âlim olan Ahmet Cevdet Paşa, özellikle 1845 yılından itibaren, eğitim alanında yapılan pek çok reformun doğrudan veya dolaylı olarak içerisinde bulunmuştur. Bu çalışmada Ahmet Cevdet Paşa’nın eğitim tarihimiz açısından önemi literatür ışığında incelenmiş ve yorumlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Ahmet Cevdet Paşa, Osmanlı Devleti, Eğitim, 19. Yüzyıl, Tanzimat

Kaynakça

• Açık, K. 2002
• Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Arapça öğretimi (Kaynaklar ve Yöntemler).
• Üniversitesi, İstanbul. “Türkiye’de
• Darülmuallimîn’in İlk Yıllarına Toplu ve Yeni Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 20, s.17–58.
• Türk Eğitim Tarihi, M.Ö. 1000 - M.S. 2008 (13. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Osmanlı
• Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• “Ahmet Cevdet Paşa’nın Modernizme Bakışı”, Ahmet Cevdet Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı (Ed.), s.67–77, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• “Encümen-i Daniş ve Osmanlı Aydınlanması”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), s.422– 441.
• XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri. İstanbul: İrfan Matbaası. Türkiye’de Çağdaşlaşma. (18. Baskı), İstanbul: YKY Yayınları. Türkiye’de Çağdaş Eğitim Tarihi (1734-1876). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Binbaşıoğlu, C. 2005 Türk Eğitim Düşüncesi Tarihi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Büyükdinç, N. F. 2007 Osmanlı Medreselerinde Bir Öğretim Metodu Olarak Münâzara ve Ahmet Cevdet Paşa’nın Âdâb-ı Sedâd adlı eseri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Chambers, R. L. 2013 “Bir Ondokuzuncu Yüzyıl Osmanlı Âlimi: Ahmed Cevdet Paşa ve Eğitimi”, Osmanlı Eğitim Mirası: Klasik ve Modern Dönem Üzerine Makaleler, M. Gündüz (Haz.), s.187–227, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Osmanlı’da eğitim. İstanbul: 3F Yayınları.
• “Cevdet Paşa’nın Medreselerle İlgili Görüşleri”, Ahmet Cevdet Paşa. Türkiye Diyanet Vakfı (Ed.), s.79–84, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Osmanlı İmparatorluğu’nda Yenileşme Hareketleri ve Çeviri: Encümen-i Dâniş Örneğinde Tanzimat Dönemi Çeviri Yaklaşımları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. Erdem, E. 2009
• Cevdet Paşa’ya Göre Avrupa Tarihi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Gümüşsoy, E. A. 2006 Keçecizâde Mehmed Fuad Paşa. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Osmanlı Mirası, Cumhuriyet’in İnşası: Modernleşme, Eğitim, Kültür ve Aydınlar. Ankara: Lotus Yayınları.
• Eğitimci Yönüyle Ahmet Cevdet Paşa. Ankara: Doğu Batı Yayınları. “Tanzimattan Cumhuriyete Kadın Eğitimi Düşüncesinin Gelişimi (Osmanlı Düşünürlerinin Kadın Eğitimine Bakışları) A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 34(1-2), s.61–70.
• Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Naturel Yayınları.
• “Tanzimat öncesi ve Tanzimat dönemi Osmanlı bilim ve eğitim anlayışı” 150. yılında Tanzimat H. D. Yıldız (Ed.), s.335–395, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İhsanoğlu, E. (Ed.) 1999 Osmanlı Medeniyeti Tarihi. (Cilt 1). İstanbul: Zaman Gazetesi Yayınları. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Öğretmen Yetiştirme Sorunu (Darülmuallimin
• Okullarına). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• “Ahmet Cevdet Paşa’nın dil bilgisi kitapları üzerine” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2), s.613–620.
• Tanzimat Dönemi Osmanlı Bilim Cemiyetleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• “Dârülmuallimîn ile ilgili bir nizamname layihası ve Dârülmuallimîn’e giriş sürecinde bir imtihan” Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 5, s.35–54.
• İnsan Yetiştirme Düzenimiz, Politika-Eğitim-Kalkınma. (5. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Tanzimat Döneminde Eğitimde Çağdaşlaşma Hamlesi Ve Öğretmen Yetiştirme Sistemi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• “Felsefe, Kültür, Dil–Sözlük: Türkiye’de Felsefe Dilinin Şekillenmesinde Terminoloji Çalışmaları ve Sözlük/Felsefe Sözlüğü Hazırlama Girişimleri”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 4, s.55–81. Tanzimat’tan
• Gelişmeler ve Aşamalar. Yayımlanmamış doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Öğretmen Karabacak, E. 2012 Karaçavuş, A. 2006 Kaya, U. 2012 Kaya, Y. K. 2009 Kına, M. 2006 Koç, E. 2011 Koç, R. 2006 Cumhuriyet’e Türkçenin
• Öğretimindeki Koçer, H. A. 1991
• Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu Ve Gelişimi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi. (2. Baskı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kodaman, B. ve Saydam, A. 1992 “Tanzimat devri eğitim sistemi” 150. yılında Tanzimat H. D. Yıldız (Ed.), s.475-496, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Osmanlılarda Tanzimat dönemi tarihçilik ve tarih eğitimi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 65–77.
• Modern Türkiye’nin Doğuşu. (5. Baskı), Ankara: Arkadaş Yayınevi. Cevdet Paşa’nın Cemiyet Ve Devlet Görüşü. İstanbul: Ötüken Yayınları. Neumann, C. K. 2000 Araç Tarih, Amaç Tanzimat; Tarih-i Cevdet’in Siyasi Anlamı (M. Arun, çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Nurdoğan, A. M. 2005 Osmanlı Modernleşme Sürecinde İlköğretim (1869-1922). Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• “Tanzimat döneminde öğretmen yetiştirme meselesi” 150. yılında Tanzimat H. D. Yıldız (Ed.), s.441–474, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• “Ahmet Cevdet Paşa’nın Türk Dili Hakkındaki Görüşleri ve Eserleri”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), s.219–232.
• “Türkçenin Öğretimi ve Ahmet Cevdet Paşa” TÜBAR, XIII, s.447–454. Sakaoğlu, N. (1991). Osmanlı Eğitim Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları. Sözen, K. 1998
• Ahmet Cevdet Paşa’nın Felsefi Düşüncesi. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Ahmet Cevdet Paşa’nın toplum ve devlet anlayışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Öğretmen Yetiştiren Kurumlarda Eğitim Yönetimi ve Denetimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Osmanlı Devleti’nde Öğretmen Okullarının Kuruluşu ve İşleyişi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Osmanlı’nın Son Yüzyılı - Cumhuriyet’e Giden Yol. (2. Baskı). Konya: Çizgi Yayınevi.