Öz
The Occupation of Aden and Some Measures taken by the Ottoman Empire in the Red Sea after Its Occupation The 19th century was one of the toughest eras for the Ottoman State, when the state not only faced political, social and military difficulties internally but also dealt with external threats toward Ottoman lands and a demographic rivalry. In this era, like most places in the empire, the southern lands were among the places where problems emerged. Though in decline, the Ottoman State tried to preserve the Arabian Peninsula and the Red Sea; however, this effort often did not bear fruit. The English who had settled in India over the course of time established an influence area over the Indian Ocean and the Aden Gulf. After a while this influence area extended toward Ottoman lands. Modern day Somalia and the shores of the Red Sea in the entrance of Africa and Yemen formed areas where the rivalry first occurred with the English in the south. Against all odds, the Ottoman State tried to maintain a political and diplomatic stance against the English, French and other European powers. This study treats the decline of Ottoman authority on the shores of the Red Sea following the British occupation of Aden. It also aims to determine how the shores of the Red Sea gained importance and to demonstrate the Ottoman State’s struggle, in military and political terms, against the European powers’ efforts to establish influence areas
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arşiv Belgeleri a. Osmanlı Arşivleri A.AMD. 1/40; 1/72; 1/175; A.MKT.MHM. 570/12; 570/17; 578/2; A.MKT.UM. 261/25; 268/42; DH.MKT. 1351/18; 1482/100; 2224/124; 2312/57;
- Araştırma ve İnceleme Eserler Ahmed Lütfi Efendi Ahmed Lütfi Efendi, Vakanüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, C. XIII, Yay. Haz. Münir Aktepe, TTK Basımevi, Ankara 1990
- Ahmet Raşit Paşa 2013 Ahmet Raşit Paşa, Tarih-i Yemen ve San’a, Cilt I-II, Yay. Haz.
- Sadettin Baştürk, Tashan Kitap Yayınları, Ankara. Süveyş Kanalı Açılışı ve Osmanlı Devleti’ne Etkisi (1854- 1882), Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- Yayınlanmamış Doktora Tezi, Denizli. Hakan Bacanlı, “1911-1912 Osmanlı-İtalyan Savaşı ve Örikağasızade Hasan Sırrı’nın Hukuk-ı Düvel Nokta-i
- Nazarından Osmanlı-İtalya Muharebesi Adlı Eseri”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 21, Genelkurmay Basımevi, Ankara. Bilge 1989 Bujra 1970
- Feridun Emecen, “Sultan Süleyman Çağı ve Cihan Devleti”, Türkler, Cilt 9, Yeni Türkiye Yayınları, Ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Ankara. Fisher ve Ochsenwald 1990
- Sidney Nettleton Fisher ve William Ochsenwald, The Middle East A History, McGraw-Hill Publishing Company, New York. P.J.L. Frankl, “Robert Finlay’s Description of Sana in 1238- 1239/1823”, Bulletin (British Society for Middle Eastern
- Studies), Vol. 17, No. 1, Taylor&Francis. R. J. Gavin, Aden Under British Rule 1839-1967, C. Hurst & Company, London.
- Ali İhsan Gencer, Bahriye’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezareti’nin Kuruluşu (1789-1867), TTK Basımevi, Ankara.
- Daniel Goffman, Osmanlı Dünyası ve Avrupa 1300-1700,
- Kitap Yayınevi, İstanbul. Selda Güner, Osmanlı Arabistanı’nda Kıyam ve Tenkil Vehhâbî-Suûdîler (1744-1819), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
- Dilip Hiro, The Essential Middle East, Caroll and Grof Publishers, New York. Albert Hourani, A History of The Arab Peoples, Faber and Faber, London. http://adencollege.net/html/body_aden_history.html. Ingrams 1938
- W.H. Ingrams, “The Exploration of the Aden Protectorate”, Geographical Review, Vol. 28, No. 4, American Geographical Society. Alleyne Ireland, “The Victorian Era of British Expansion: II. The Colonies and India”, The North American Review, Vol. 172, No. 534, University of Northern Iowa. Ivanov 2013
- Nikolay Ivanov, Osmanlı’nın Arap Ülkelerini Fethi 1516-1574, TTK Basımevi, Ankara.
- Mehmet Korkmaz, “Kızıldeniz’de Rekabet: 1911-1912
- Trablusgarb Harbi Sırasında Kızıldeniz’de Osmanlı-İtalyan Mücadelesi”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 21, Genelkurmay Basımevi, Ankara. Zekeriya Kurşun, Yol Ayrımında Türk-Arap İlişkileri, İrfan Yayınevi, İstanbul. İsrafil Kurtcephe, Türk-İtalyan İlişkileri (1911-1916), TTK Basımevi, Ankara.
- Mübahat Kütükoğlu, Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri I (1580-1838), Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
- Ferdinand De Lesseps, The Isthmus of Suez Question, Longman, Brown, Green, London. Ferdinand De Lesseps, The Suez Canal, Trans.: N. D’anvers, Henry S. King and Co., London. Norris ve Penhey 1955 H.T. Norris ve F.W. Penhey, “The Historical Development of
- Sarah Searight, “A Waghorn Letter Book for 1840”, Journal of the Royal Asiatic Society, Vol. 7, No., 2, Cambridge University Press.
Öz
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti hem içerideki siyasi, sosyal ve askeri zorluklarla hem de dışarıdan Osmanlı topraklarına yönelen tehditler ve nüfuz rekabetiyle uğraşmak durumunda kalmıştır. Bu dönemde devletin birçok yeri gibi güney toprakları da sorunların görüldüğü yerlerdendir. Osmanlı Devleti, gerilemeye rağmen Arap Yarımadası ve Kızıldeniz üzerinde her ne kadar otoritesini muhafaza etmek için gayret göstermişse de bu kimi zaman mümkün olamamıştır. Hindistan’a yerleşen İngilizler, zamanla Hint Okyanusu ve Aden Körfezi’nde bir nüfuz sahası kurmuşlardır. Bu nüfuz sahası bir süre sonra Osmanlı topraklarına doğru ilerlemiştir. Bugünkü Somali ve Kızıldeniz’in Afrika girişindeki sahiller ile Yemen’in Kızıldeniz’deki sahillerinde İngiliz güçleri ile rekabetin yaşandığı ilk yerler olmuştur. Osmanlı Devleti tüm zorluklarına rağmen İngilizlere ve diğer Avrupa güçlerine karşı siyasi ve diplomatik bir karşı duruş sergilemeye çalışmıştır. Bu araştırma ile Aden’in İngilizler tarafından işgali ve sonrasında, Kızıldeniz sahillerindeki Osmanlı otoritesinin gerileme süreci, Kızıldeniz sahillerinin nasıl önem kazandığı ve Avrupalı güçlerin nüfuz alanları kurma girişimlerine karşı Osmanlı Devleti’nin askeri ve siyasi mücadelesi ele alınmıştır
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arşiv Belgeleri a. Osmanlı Arşivleri A.AMD. 1/40; 1/72; 1/175; A.MKT.MHM. 570/12; 570/17; 578/2; A.MKT.UM. 261/25; 268/42; DH.MKT. 1351/18; 1482/100; 2224/124; 2312/57;
- Araştırma ve İnceleme Eserler Ahmed Lütfi Efendi Ahmed Lütfi Efendi, Vakanüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, C. XIII, Yay. Haz. Münir Aktepe, TTK Basımevi, Ankara 1990
- Ahmet Raşit Paşa 2013 Ahmet Raşit Paşa, Tarih-i Yemen ve San’a, Cilt I-II, Yay. Haz.
- Sadettin Baştürk, Tashan Kitap Yayınları, Ankara. Süveyş Kanalı Açılışı ve Osmanlı Devleti’ne Etkisi (1854- 1882), Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- Yayınlanmamış Doktora Tezi, Denizli. Hakan Bacanlı, “1911-1912 Osmanlı-İtalyan Savaşı ve Örikağasızade Hasan Sırrı’nın Hukuk-ı Düvel Nokta-i
- Nazarından Osmanlı-İtalya Muharebesi Adlı Eseri”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 21, Genelkurmay Basımevi, Ankara. Bilge 1989 Bujra 1970
- Feridun Emecen, “Sultan Süleyman Çağı ve Cihan Devleti”, Türkler, Cilt 9, Yeni Türkiye Yayınları, Ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Ankara. Fisher ve Ochsenwald 1990
- Sidney Nettleton Fisher ve William Ochsenwald, The Middle East A History, McGraw-Hill Publishing Company, New York. P.J.L. Frankl, “Robert Finlay’s Description of Sana in 1238- 1239/1823”, Bulletin (British Society for Middle Eastern
- Studies), Vol. 17, No. 1, Taylor&Francis. R. J. Gavin, Aden Under British Rule 1839-1967, C. Hurst & Company, London.
- Ali İhsan Gencer, Bahriye’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezareti’nin Kuruluşu (1789-1867), TTK Basımevi, Ankara.
- Daniel Goffman, Osmanlı Dünyası ve Avrupa 1300-1700,
- Kitap Yayınevi, İstanbul. Selda Güner, Osmanlı Arabistanı’nda Kıyam ve Tenkil Vehhâbî-Suûdîler (1744-1819), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
- Dilip Hiro, The Essential Middle East, Caroll and Grof Publishers, New York. Albert Hourani, A History of The Arab Peoples, Faber and Faber, London. http://adencollege.net/html/body_aden_history.html. Ingrams 1938
- W.H. Ingrams, “The Exploration of the Aden Protectorate”, Geographical Review, Vol. 28, No. 4, American Geographical Society. Alleyne Ireland, “The Victorian Era of British Expansion: II. The Colonies and India”, The North American Review, Vol. 172, No. 534, University of Northern Iowa. Ivanov 2013
- Nikolay Ivanov, Osmanlı’nın Arap Ülkelerini Fethi 1516-1574, TTK Basımevi, Ankara.
- Mehmet Korkmaz, “Kızıldeniz’de Rekabet: 1911-1912
- Trablusgarb Harbi Sırasında Kızıldeniz’de Osmanlı-İtalyan Mücadelesi”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 21, Genelkurmay Basımevi, Ankara. Zekeriya Kurşun, Yol Ayrımında Türk-Arap İlişkileri, İrfan Yayınevi, İstanbul. İsrafil Kurtcephe, Türk-İtalyan İlişkileri (1911-1916), TTK Basımevi, Ankara.
- Mübahat Kütükoğlu, Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri I (1580-1838), Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
- Ferdinand De Lesseps, The Isthmus of Suez Question, Longman, Brown, Green, London. Ferdinand De Lesseps, The Suez Canal, Trans.: N. D’anvers, Henry S. King and Co., London. Norris ve Penhey 1955 H.T. Norris ve F.W. Penhey, “The Historical Development of
- Sarah Searight, “A Waghorn Letter Book for 1840”, Journal of the Royal Asiatic Society, Vol. 7, No., 2, Cambridge University Press.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Aralık 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 29 Sayı: 2 |