Antalya Limanı’nın 19. Yüzyıl Sonu ve 20. Yüzyıl Başında Anadolu Liman Trafiği ve Deniz Ticaretindeki Yeri

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 2, 603 - 630, 30.12.2020

Mustafa Malhut Ahmet Kısa

https://doi.org/10.18513/egetid.849758

Öz

Bizans İmparatorluğu, Selçuklu Devleti ile Osmanlı İmparatorluğu’nun klasik döneminde Anadolu’nun dünyaya açılan kapılarından biri olan Antalya, tüccarların ve ticaret gemilerinin uğrak noktalarından biriydi. 16. yüzyıldan itibaren Antalya’nın önemi giderek azalırken deniz ve kara ulaşım olanaklarının artmasıyla birlikte Anadolu ve Doğu Akdeniz kıyılarında çeşitli ticaret merkezleri ve limanlar yükseldi. Antalya’nın 19. yüzyılda ticaret kapasitesi ve olanakları gelişim göstermesine rağmen eski canlı günlerini tekrar yakalayamadı. Antalya’da tarım tam anlamıyla ticarileşemediği gibi ithalat ağırlıklı Osmanlı dış ticareti içinde Antalya’nın Anadolu’nun iç kesimleriyle bağlantı sağlayacak ulaşım olanakları da modern bir karakter kazanamadı. Ticaretin ön plana çıktığı liman kentlerinin aksine limana ulaşan demiryolu ve karayolu bağlantılarının noksanlığı ve geniş çiftliklerde kapitalist tarıma geçilememesi Antalya’nın karşısında duran zorluklar arasındaki yerlerini aldı. Bu nedenlerden ötürü Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde diğer Anadolu limanları ve ticaret merkezleri ile karşılaştırıldığında Antalya’nın konumu önemsiz ve sönük durumda kaldı. Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nun son zamanlarında Antalya’nın ve Antalya Limanı’nın Anadolu ticareti içerisindeki yeri ve rolü açıklanmaya çalışılacaktır. Çeşitli istatistikler, salnameler, raporlar ile araştırma ve inceleme eserlerinde bulunan verilerden hareketle genel olarak Osmanlı ticaretinin durumu, bu ticari yaşam içerisinde Anadolu liman kentlerinin konumu ve Antalya’nın bu ticaret içerisindeki payı incelenecektir. Böylece elde edilen veriler, Antalya Limanı’nın ilerleyen zaman içinde Osmanlı ticareti ve ekonomik yapısı içindeki durumunu rakamlarla ve nedenleriyle açıklamaya yardımcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Antalya Limanı, Anadolu Limanları

The Place of Antalya Port in Anatolian Port Traffic and Maritime Trade in the Late 19th and Early 20th Century

Öz

Antalya was one of the gates of Anatolia to the world during Byzantine Empire, Seljuk State and the classical ages of the Ottoman Empire and way port for merchants and merchant ships. Since the 16th century, the importance of Antalya had gradually decreased. Various commercial centers and ports on the coasts line of Anatolia and the Eastern Mediterranean rose with the increase in sea and land transportation. Although Antalya’s trade capacity and opportunities developed in the 19th century, it did not catch its old days again. Agriculture in Antalya was not fully commercialized and Antalya’s transportation facilities to connect with the inner parts of Anatolia could not gain a modern character. Contrary to the port cities where commerce comes to the fore, the lack of railway and road connections reaching the port and the inability to capitalist agriculture in large farms took their place among the challenges facing Antalya. For these reasons, the position of Antalya remained insignificant and uninspiring compared to other Anatolian ports and trade centers during the last period of the Ottoman Empire. In this paper, the place and role of Antalya and Antalya Port in the Anatolian trade in the late Ottoman Empire will be explained. In the light of various statistics, annuals, reports and research and examination, the situation of Ottoman trade in general, the position of Anatolian port cities in this commercial life and the share of Antalya in this trade will be investigated. Thus, all this data will help to explain the situation of Antalya Port in the Ottoman trade and economic structure through figures and reasons.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Antalya Port, Anatolian Port, Trade

Kaynakça

• b. Genel kaynaklar A Handbook of Asia Minor, Vol. I General, 1919. H. M. Government, Naval Staff Intelligence Depertment. BOA, Y.EE.d., 341. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Evrakı Defterleri.
• British House of Commons Parliamentary Papers, 1900 [Cd.1-99], Diplomatic and Consular Reports. Turkey. Report for the Years 1897-1899 on the Trade and Commerce of the Consular District of Smyrna.
• Deniz Ticareti 2017 İstatistikleri. T. C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Deniz Ticaret Genel Müdürlüğü.
• İzmir Konsolosluk Raporlarına Göre İzmir Ticareti (1864-1914). 1998. İzmir: İzmir Ticaret Odası.
• Osmanlı Devleti’nin İlk İstatistik Yıllığı 1897, haz. Tevfik Güran, Tarihi İstatistikler Dizisi Cilt:5, T. C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Umur-ı Nafıaya Dair Layiha, 1908, Ticaret ve Nafıa Nezareti, İstanbul.