Ceneviz Konsolos Mektuplarına Göre 1660-1680 Arasında Hollandalı Tüccarların Osmanlı Limanlarındaki Faaliyetleri

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 2, 679 - 700, 30.12.2020

Selim Parlaz

https://doi.org/10.18513/egetid.849770

Cited By: 2

Öz

Osmanlı tarihi araştırmalarında Avrupa devletlerinin arşivlerinin önemi oldukça büyüktür. Bunlardan biri olan Cenova Devlet Arşivi’nde (Archivio di Stato di Genova) Osmanlı Devleti ile bilgi veren belge sayısı azımsanmayacak kadar fazladır. Bu belgelerden bazıları Osmanlı limanlarına ticarî ve siyasi ilişkiler bağlamında gelen Avrupalı Devletlerden biri olan Hollandalıları da ilgilendirmektedir. XVII. yüzyılın birinci çeyreğinde ilk ahidnâmeleri elde etmeleri ile başlayan Osmanlı-Hollanda ilişkileri daha sonraki dönemlerde artarak devam etmiştir. Özellikle İzmir ve İstanbul üzerinden yürüyen ticaret son derece önemlidir. İlişkiler ekonominin yanısıra siyasi ve askeri bağlamda da ilerleme kaydetmiştir. Özellikle bu durum, Girit Savaşı’nın devam ettiği bir dönemde Hollandalı tüccarların gemilerinin kiralanması sırasında daha net ve açıkça kendisini göstermiştir. Bu hususlar İzmir ve İstanbul gibi önemli Osmanlı merkezlerinde görev yapan Ceneviz Konsoloslarının mektuplarına da yansımıştır. Nitekim, XVII. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul’da görev yapan Durazzo, Sinibaldo Fieschi, Agostino Spinola, Pompeo Giustiniani ile İzmir’de görev yapan Giovanni Luigi Gentile, Ottavio Doria, Garibaldo, Luigi Cartabono bunlardan bazılarıdır. Mezkur konsolosların ve elçilerin verdikleri bilgilere göre Girit Savaşı sırasında özellikle Hollandalı tüccarlar İstanbul ve İzmir limanlarını son derece aktif olarak kullanmaktadırlar. Nitekim, Gabatto, Bartogliati, Giorgio Bloma ve Isaach de Bois adlı Hollandalı tüccarların faaliyetleri bunu teyit etmektedir. Bu ticaret içerisinde özellikle Osmanlı limanlarına getirdikleri kalp sikkeler ve paralar ile kumaşlar son derece önemlidir. Ticarî faaliyetleri sırasında zaman zaman Garp Ocakları korsanlarından dolayı tehlikeler de yaşamaktadırlar. Bu nedenle Osmanlı limanlarına konvoylar halinde gelmeyi tercih etmektedirler. Ayrıca şu da belirtilmeli ki Girit’in zabtı için Osmanlı ile Venedik arasında meydana gelen savaşlar Hollanda’nın İzmir’de odaklanan ticaretini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu gibi hususların sayısını arttırabilecek olsak da resmin bütününü aydınlatan bazı örnekler üzerinden bir değerlendirme yapılacaktır. Çalışmamızın temel kaynağını Cenova Devlet Arşivi’ne ait konsolos mektupları ve raporları ile İngiliz Milli Arşivi’ndeki State Papers kolleksiyonunda bulunan defterler teşkil edecektir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Hollanda, Ceneviz, İstanbul, İzmir

The Activities of Dutch Merchants in the Ottoman Ports in the 17th Century (1665-1680) according to Genoese Consular Letters

Öz

The significance of the archives of the European states in the study of Ottoman history is quite remarkable. The Genoese State Archives (Archivio di Stato di Genova) was among these archives which contain considerable amount of documents concerning to the Ottoman State. Some of these documents are about the Dutch, one of the European states that came to the Ottoman ports in the context of commercial and political relations. The Ottoman-Dutch relationship which started with the obtaining of capitulation in the first quarter of the 17th century continued increasingly in the subsequent periods. Especially the trade conducted through Izmir and Istanbul is highly important. The relationship had progressed in economic context along with the political and the military one. This situation was particularly evident during when Dutch merchant rented their ships out at a time of ongoing Cretan War. These issues were also reflected in the letters of the Genoese Consuls working in important Ottoman cities such as Izmir and Istanbul. Thus, Durazzo, Sinibaldo Fieschi, Pompeo Giustiniani, Agostino Spinola who worked in Istanbul along with Ottavio Doria, Giovanni Luigi Gentile, Garibaldo, Luigi Cartabono who worked in Izmir in the second half of the 17th century were among some of these consuls. According to the information given by the aforementioned consuls, especially the Dutch merchants used the ports of Istanbul and Izmir very actively during the Battle of Crete. In fact, the activities of Dutch merchants named Gabatto, Bartogliati, Giorgio Bloma and Isaach de Bois confirms this case. In this trade, especially the counterfeited coins and money as well as fabrics that they brought to the Ottoman ports were extremely important. Occasionally, during their commercial activities, they also encountered danger due to the pirates from the Garp Ocaklari. Therefore they were preferred to arrive to the Ottoman ports as convoys. It should also be noted that the wars that took place between the Ottomans and Venice for the capture of Crete had a negative impact on the Dutch trade in Izmir. Although we can increase the number of such cases, an evaluation will be made on some examples that illuminate the entire picture. The main source of our study will be the Consular letters and reports belonging to the Genoa State Archive and the registers in the State Papers collection of the British National Archives.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Dutch, Genoese, İstanbul, İzmir

Kaynakça

• Adıyeke 2002 Nuri Adıyeke, “Girit Savaşları ve Birleşik Hıristiyan Orduları”, Türkler, C. 9, Ankara, s.738-745.
• Alan 2008 Ercan Alan, 95 Numaralı Mühimme Defteri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Altınay 2011 Ahmet Refik Altınay, Köprülüler, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Beydilli 1991 Kemal Beydilli, “Karadeniz’in Kapalılığı Karşısında Avrupa Küçük Devletleri ve Miri Ticâret Teşebbüsü”, Belleten, 55/214, Ankara, s. 687-755.
• Bono 2003 Salvatore Bono, Yeniçağ İtalya’sında Müslüman Köleler, Çev. Betül Parlak, İstanbul.
• Bulut 2001 Mehmet Bulut, Ottoman-Dutch economic relations in the early modern period 1571-1699, Hollanda.
• Bulut 2008 Mehmet Bulut, “The Ottoman Approach to the Western Europeans in the Levant during the Early Modern Period”, Middle Eastern Studies, Vol. 44, No.2, s.259-274.
• Erdbrink 1974 Gerard Erdbrink, “Onyedinci Asırda Osmanlı-Hollanda Münâsebetlerine Bir Bakış”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, S.2-3, İstanbul, s.159-180.
• Evliya Çelebi 2005 Evliya Çelebi Seyahatnamesi Cilt. 9, (Haz: Y. Dağlı, S. A. Kahraman, R. Dankoff), İstanbul.