İrlanda Patates Kıtlığı’nın Osmanlı Basınına Yansımaları (1845-1852)

Yıl 2021, Cilt: 36 Sayı: 2, 497 - 526, 30.12.2021

Merve Doğan Kader Kezban Acar Kaplan

https://doi.org/10.18513/egetid.1050199

Cited By: 1

Öz

Tarih boyunca yaşanan kıtlıklar insan hafızasından silinmeyen olayların başında gelmiştir. “Büyük Açlık” olarak da adlandırılan, 1845-1852 İrlanda Patates Kıtlığı’nın genişliği ve kötü ünü pek çok kıtlığı aşmıştır. İrlanda’daki bu kıtlık sırasında 1 milyon insan hayatını kaybetmiş, 2 milyon insan da başka ülkelere göç etmiştir. O dönemde İrlanda’da yaşanan kıtlık Osmanlı Devleti’nin de dikkatini çekmiş ve Sultan Abdülmecit, İrlandalılara para yardımında bulunmuştur. Hem İrlanda tarihi açısından hem de Osmanlı Devleti’nin yardımı dolayısıyla Osmanlı-İrlanda/İngiliz ilişkilerinde mühim bir yere sahip olan 1845-1852 İrlanda Patates Kıtlığı hakkında Türkiye’de sadece bir yüksek lisans tezi hazırlanmış ve bu çalışmada ağırlıklı olarak yabancı telif eserler ve bazı yabancı gazeteler kullanılmıştır. Bu çalışma ise, dönemin Osmanlı gazetelerinden Takvim-i Vekayi ve Ceride-i Havadis’de konuyla ilgili olarak yayımlanan haberleri ve İngiliz gazetelerinden olup, İngiliz Hükümeti’nin politikalarını halka duyurmasında etkili bir araç olarak da işlev gören The Times gibi birincil kaynakları esas alarak, İrlanda Patates Kıtlığının Osmanlı basınındaki yansımalarını İngiliz yayın organı The Times ile karşılaştırmalı olarak sunmayı ve analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İrlanda, Patates Kıtlığı, Osmanlı Basını, Sultan Abdülmecit, Osmanlı Devleti

The Irish Potato Famine in the Ottoman Press (1845-1852)

Öz

Famines throughout history have been at the forefront of events that cannot be erased from human memory. The extent and notoriety of the Irish Potato Famine of 1845-1852, also called the Great Famine, surpassed many other famines. During this famine in Ireland, one million people lost their lives and two million people migrated to other countries. The famine in Ireland attracted the attention of the Ottoman Empire, and Sultan Abdülmecit provided financial aid to the Irish people. Even though it is an important subject for both Ottoman-Irish/English relations as well as Irish history, there is only one study, a master's thesis, on the Irish Potato Famine of 1845-1852. Based on primary sources such as Ottoman, British and Irish Newspapers, this article aims to analyse in a comparative and analytical way and demonstrate how Ottoman and UK newspapers covered the Irish Potato Famine of 1845-1852. In this sense, the main focus will be on The Times, one of the most important newspapers of the UK and Ottoman newspapers, Ceride-i Havadis and Takvim-i Vekayi.

Anahtar Kelimeler

Ireland, Potato Famine, Ottoman Press, Sultan Abdülmecit, Ottoman Empire

Kaynakça

• Susan Campbell Bartoletti, Black Potatoes: The Story of the Great Irish Famine 1845-1850, Houghton Mifflin Company, New York.
• Akif Bayğın, İrlanda-İngiltere ilişkileri (1845-1852), HMKÜ SBE, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
• Metin Çatalkaya, Bir Kaynak Çalışması Olarak Takvim-i Vekayi (1840-1849), Anadolu Üniversitesi SBE, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Norman Devies, Avrupa Tarihi, çevirenler. Burcu Çığman, Elif Topçugil, Kudret Emiroğlu, Suat Kaya, 2. Baskı, İmge Kitapevi, Ankara.
• Laurence Fenton, The Young Ireland Rebellion and Limerick, Mersiar Press, Cork.
• Christophe Gillissen, “The Times and the Great Irish Famine 1846-47”, Mémoire(s), identité(s), marginalité(s) dans le monde occidental contemporain [En ligne], 12 (2015), DOI: https://doi.org/10.4000/mimmoc.1828
• Peter Gray, The Irish Famine, Harry N. Abrams Inc. Publishers, New York.
• Arthur Gribben, The Great Famine and the Irish Diaspora in Amerika, University of Massachusetts Press, Boston.
• Muhsin Kadıoğlu “İrlanda Kasabası Drogheda’nın “Ay-Yıldız” Sembolünün Kökenleri”, Türk Dünyası Araştırmaları, Cilt: 117, Sayı: 230, s. 163-176
• Christine Kinealy, A Death Dealing Famine:The Great Hunger in Ireland, Pluto Press, London.
• Christine Kinealy, This Great Calamity: The Irish Famine 1845-1852, Gill & MacMillian, Ireland.
• Christine Kinealy, Charity and The Great Hunger in Ireland (The Kidness of Strangers), Bloomsbury Academic, London.
• Christine Kinealy, “The British Relief Association and the Great Famine in Ireland L’association Britannique de Secours et La Grande Famine Irlandaise”, Revue Française de Civilisation Britannique 19, no. 2, s. 49–66.
• Justin H. McCarthy, An Outline of Irish History: From The Earliest Times to the Present Day, Chatto and Windus, London.
• A. A. McConnell “The Irish Famine: A Century and A Half On” Journal of the Royal College of Physicians of Edinburg, Volume:28, Issue: 3, s. 383-394.
• Donnchadh O’Corrain “Prehistoric and Early Crishtian Ireland”, The Oxford History of Ireland, ed. Robert Fitzroy Foster, Oxford University Press, Newyork, s. 1-43.
• Cormac O’Grada, The Great Irish Famine, Cambridge University Press, Cambridge.
• Cormac O’Grada, Black ’47 and Beyond: The Great Irish Famine in History, Economy and Memory, Princeton University Press, New Jersey.
• Cormac O’Grada, “Ireland’s Great Famine: An Overview” UCD Centre for Ekonomic Research, WP04/25, s. 1-26.
• Joseph N. O’Neill, The Irish Potato Famine, Abdo Publishing Company, United States.
• John O’Beirne Ranelagh, A Short History of Ireland, 2. Baskı, Cambridge University Press, Cambridge.
• Frank Rynne “Young Ireland and Irish Revolutions”, Revue Française de Civilisation Britannique, XIX-2, s. 105-124.
• Willian A. Spray, “Irish Famine Emigrant and The Passage Trade to North Amerika”, Fleeing The Famine, North Amerika and Irish Refugees, 1845-1851, ed. Margaret M. Mulrooney, Greenwood Publishing Group, U.S.A., s. 3-20.
• Mesut Şöhret, “Etno-Dinsel Milliyetçilik Bağlamında İrlanda Sorunu”, İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, s. 39-76.
• Mehmet Temel “Osmanlı Arşivi Belgelerinde İrlanda İhtilali”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 43, s. 341-354.
• Jeremy Thornton, The Irish Potato Famine: Irish Immigrants Come to America, 1845-1850, Rosen publishing group, Newyork.
• Tom Verde “An Irish Tale of Hunger and the Sultan”, Aramco World Magazine, 66(1), s. 2.
• Kentaro Yoshida vd., “The Rise and Fall of the Phytophthora Infestans Lineage That Triggered the Irish Potato Famine”, ELife, 2, s. 1-25.