İNGİLİZ KAYNAKLARINA GÖRE 1850’LERDE SAMSUN VE SİNOP’TA TİCARET

Yıl 2024, Cilt: 39 Sayı: 2, 475 - 496, 27.12.2024

Kezban Acar Kaplan

https://doi.org/10.18513/egetid.1536595

Öz

1850'ler Kırım Savaşı ve Islahat Fermanı gibi olaylardan dolayı oldukça önemliydi. Bunlardan özellikle Kırım Savaşı'nın Samsun ve Sinop'taki ticarete her şeyden çok etki ettiği açıktır. Bu bağlamda söz konusu savaş döneminde Samsun ve Sinop sadece Osmanlı-İngiliz veya Osmanlı ile diğer ülkeler arasındaki ticaret açısından değil, Karadeniz'deki stratejik ve jeopolitik konumundan dolayı da önemliydi. Bundan dolayıdır ki iki şehir de, özellikle de Samsun dönemin İngiliz konsolosluk raporlarına bolca konu olmuşlardır.
Bu makale, bu raporlara ve İngiliz basınından bazı makalelere ve haberlere dayanarak, 1850'lerde Samsun ve Sinop'ta ticaret konusunu ele almayı ve değerlendirmeyi amaçlar.

Anahtar Kelimeler

Samsun, Sinop, 1850'ler, İngiliz, Ticaret

Destekleyen Kurum

Manisa Celal Bayar Üniversitesi

Proje Numarası

2022-092

Kaynakça

• Aydın 2016 Yunus Emre Aydın, 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Doğu Karadeniz Limanlarındaki Ticari Faaliyetler, Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Aygün 2016 Necmettin Aygün, Karadeniz’den Osmanlı Ekonomisine Bakış, Cilt I, Limanı, Çarşısı, Ticareti ve Tüccarıyla Trabzon (1700-1800), Ankara: Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları.
• Bakır 2018 A. Bakır ve F. Aksoy, “Roma Hâkimiyetine Kadar Sinop Şehri,” Cappadocia Journal of History and Social Sciences, 11, s. 25- 64.
• Baskıcı 2005 M. Murat Baskıcı, 1800-1914 Yıllarında Anadolu‟da İktisadi Değişim, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Beydilli 1991 Kemal Beydilli, "Karadeniz'in Kapalılığı Karşısında Avrupa Küçük Devletleri ve Miri Ticaret Teşebbüsü," Belleten, c. LV, S. 214, s. 687-756.
• Çağlayan 2015 Kaya Tuncer Çağlayan, “İngiliz Konsolosluk Belgelerinde Sinop (1841-1842), Karadeniz İncelemeleri Dergisi, cilt 9, s. 18, s. 49-60.
• Çağlayan 2006 Kaya Tuncer Çağlayan, “İngiliz Konsolosluk Raporlarına Göre 1841 Yılında Samsun ve Çevresinde Ticaret,” Geçmişten Geleceğe Samsun, 1. Kitap, ed. C. Yılmaz, Samsun, s. 283-293.
• Çelik 2022 Birten Çelik, “Osmanlı Gümrüklerinde 19. Yüzyıl Son Döneminde Yapılan Reformlar ve Yabancı Uzmanlar,” XVIII. Türk Tarih Kongresi Kongreye Sunulan Bildiriler, III. Cilt, Semiha Nurdan– Muhammed Özler, editör, Ankara, s. 173-211.
• Dığıroğlu 2011 Filiz Dığıroğlu, XIX. Yüzyıl Karadeniz’inde Yeni Bir Ticari Merkez: Samsun, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ekinci 2007 İlhan, “19. Yüzyıl'ın İkinci Yarısında Samsun'da Deniz Ulaşımı,” Geçmişten Geleceğe Samsun, 2. Kitap, ed. C. Yılmaz, Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi Yayınları, s. 113-119.
• Herstlet 1865 Edward Herstlet, Foreign Office List, Forming A Complete British Diplomatic And Consular Handbook, compiled By Edward Hertslet, London.
• Gencer 2001 Ali İhsan Gencer, Bahriye`de Yapılan Islahât Hareketleri ve Bahriye Nezâreti`nin Kuruluşu (1789-1867), Ankara: TTK.
• Heaton 1880 C. W. Heaton, The Journal of the Society of Arts, Vol. 28, No. 1427 (March 26), s. 389- 398.
• Kasaba 1988 Reşat Kasaba, The Ottoman Empire And the World Economy. The Nineteenth Century), New York: New York State University.
• Kocabaşoğlu 2004 Uğur Kocabaşoğlu, Majestelerinin Konsolosları: İngiliz Belgeleriyle Osmanlı İmparatorluğu’ndaki İngiliz Konsolosları (1580-1900), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kütükoğlu 1988 Mübahat S. Kütükoğlu, “XIX. Yüzyılda Trabzon Ticareti,” Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, Samsun: Eser Matbaası, s. 97-125.
• Kütükoğlu 1992 Mübahat Kütükoğlu, “Baltalimanı Muahedesi,” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 5. Cilt, Ankara: TDV, s. 38-40.
• Miller 1996 William Miller, The Ottoman Empire and Its Successors, 1801-1927, London: Frank Cass & Co. LTD.
• Öz 2006 Mehmet Öz, “XV. Yüzyıldan XVII. Yüzyıla Samsun Yöresi,” Geçmişten Geleceğe Samsun, 1. Kitap, hazırlayan Cevdet Yılmaz, Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi, s. 3-11.
• Skene 1853 Henry Skene, Anadol; the Last Home of the Faithful, London: Richard N. Bentley.
• Şahin 2023 Bilgehan Şahin, “Samsun’da İngiliz Konsolosluğunun Kurulması ve Şehirdeki Faaliyetleri [1830-1860],” Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, Sayı 18 (Eylül), s. 1-20.
• Temizer 2012 Abidin Temizer, “Kırım Savaşı’nın Lojistiğinde Samsun’un Yeri,” Samsun Sempozyumu, 13-16 Ekim 2011, c. III, ed. M. Aydın-B. Şişman-S. Özyurt-H. Atsız, Samsun: Samsun Valiliği Yayınları, s. 687-691.
• Turan 1988 Şerafettin Turan “Karadeniz Ticaretinde Anadolu Şehirlerinin Yeri,” Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, Samsun: Eser Matbaası, s. 147-162.
• Ünal 2014 M. Ali Ünal, Osmanlı Devrinde Sinop, Ankara: TTK Yayınları.
• Üner 1994 Turgay Üner, “Trabzon,” Doğu Akdeniz‟de Liman Kentleri (1800-1914), ed. Çağlar Keyder vd., İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 45-73.
• Yılmaz 2014 Özgür Yılmaz, Samsun’da Fransız Konsolosluğu’nun kurulması ve Fransız Arşiv Belgelerine göre Şehrin Durumu (1840-1870), Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 16 (Mayıs), s. 57-86.
• Yılmaz 2015 Özgür Yılmaz, “Fransız Arşiv Belgelerine Göre 20. Yüzyılın Başlarında Samsun Limanı,” Belleten, Cilt LXXIX, Sayı 286 (Aralık), s. 1039-1072.
• Yolalıcı 1998 Emin Yolalıcı. XIX. Yüzyılda Canik (Samsun) Sancağı’nın Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara: TTK.
• Yuzefoviç 1869 Dogovory Rossii s Vostokom, Politiçeskie i Torgovye, SPB.: Tip O. İ. Baksta. http://www.levantineheritage.com/pdf/List_of_British_Consular_Officials_Turkey%281581-1860%29-D_Wilson.pdf