Okul Müdürlerinin Paternalist Liderlik Davranışlarının Örgütsel Mutluluğa Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 14 - 31, 30.06.2021

Mustafa Özgenel , Rifat Canuylasi

Öz

Bu araştırmanın amacı paternalist liderlik davranışlarının örgütsel mutluluğa etkisini ortaya çıkarmaktır. Bu amaçla, tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırma sonucuna göre paternalist liderlik algısının cinsiyete, eğitim düzeyine ve kıdeme göre anlamlı bir farklılık göstermediği görülmüştür. Okul türüne göre ilkokul öğretmenleri, lise öğretmenlerine göre okul müdürlerinin daha fazla paternalist liderlik davranışları sergilediğini düşünmektedir. Öğretmenlerin cinsiyetleri ve eğitim düzeyi ile örgütsel mutluluk arasında anlamlı bir farklılık yokken; ilkokul öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının ortaokul ve lise öğretmenlerine göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Ortaokul öğretmenlerinin lise öğretmenlerine göre örgütsel mutluluk algılarının daha yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Kıdemlerine göre 5 yıl ve daha az çalışan öğretmenlerin, 6-10 yıl çalışan öğretmenlere göre örgütsel mutluluk algılarının daha yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Paternalist liderlik ile örgütsel mutluluk arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki vardır. Ayrıca paternalist liderlik örgütsel mutluluğu %10 oranında yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Paternalist Liderlik, Mutluluk, örgütsel mutluluk

The Effect of Paternalist Leadership Behaviors of School Principals on Organizational Happiness

Öz

The aim of this study is to reveal the effect of school principals' perceived paternalistic leadership behaviors on
organizational happiness. For this purpose, relational survey model, one of the survey models, was preferred
in the research. While the population of the study was formed by 4235 teachers working in state schools in
Tuzla district of Istanbul in 2019-2020 academic year; The sample of the study was 449 teachers. The data
collected through the Paternalist Leadership Scale and the Organizational Happiness Scale were analyzed by t
test, anova, correlation and regression analysis. In the study, it was determined that teachers 'perceptions of
school principals' paternalist leadership behaviors did not differ significantly according to their gender,
education level and seniority. Primary school teachers think that school principals exhibit more paternalistic
leadership behaviors than high school teachers. While teachers' perceptions of organizational happiness did
not differ significantly according to their gender and education level; It has been observed that the
organizational happiness perceptions of primary school teachers are higher than middle school and high school
teachers. In addition, it was determined that secondary school teachers' organizational happiness perceptions
were higher than high school teachers. It was concluded that the organizational happiness perceptions of
teachers with 5 years or less seniority were at a higher level than teachers with 6-10 years of seniority. There is
a significant positive relationship between school principals' paternalistic leadership behaviors and
organizational happiness. In addition, paternalist leadership behaviors of school principals predict
organizational happiness by 10%.

Kaynakça

• Akdeniz, M. Z. (2016). Paternalistik liderlik ve örgütsel adaletin çalışanların mutluluklarına olan etkisi: sağlık sektöründe bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Arslan, Ö. (2016). Okul yöneticilerinin paternalist liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Uşak.
• Arslan, Y. & Polat, S. (2017). Örgütsel mutluluk ölçeğinin türkçeye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(4): 603-622.
• Aycan, Z. (2001). Paternalizm: Yönetim ve liderlik anlayışına ilişkin üç görgül çalışma. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 11-31.
• Aycan, Z. (2006). Paternalism. In Indigenous and cultural psychology (pp. 445-466). Springer, Boston, MA.
• Aycan, Z.; Kanungo, R., N.; Mendonca, M.; Yu, K.; Deler, J.; Stahl G. ve Kurshid, A. (2000). Impact of culture on human resource management practices: A 10-Country comparison. Applied Psychology: An International Review, 49(1), 192-221.
• Bernard M. B. & Avolio B. J. (1990). Developing transformational leadership: 1992 and beyond. Journal of European Industrial Training, 14(5): 21-27.
• Birdoğan, K. A. (2014). Okul müdürlerinin öğretim liderlikleri ile sınıf öğretmenlerinin örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Ankara.
• Bozkurt, B. N. (2019). Okul mutluluğunu etkileyen bir faktör: Öğretmenlerin politik becerileri (Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Bulut, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının incelenmesi: Bir norm çalışması (Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Cerit, Y. (2012). Paternalistik liderlik ile yöneticiden ve işin doğasından doyum arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2): 35-56.
• Cerit, Y. (2013). Paternalist Liderlik ile Öğretmenlere Yönelik Yıldırma Davranışları Arasındaki İlişki. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(2).
• Cerit, Y., Özdemir, T., & Akgün, N. (2011). Classroom teachers' opinions toward primary school principal fulfillment of paternalistic leadership behaviors in terms of some demographic variables. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1).
• Çetin, F, & Fıkırkoca, A. (2010). Rol Ötesi Olumlu Davranışlar Kişisel ve Tutumsal Faktörlerle öngörülebilir mi? Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(4): 42-66.
• Çetin, S. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel adalet algı düzeyleri ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı, Kocaeli.
• Cheng, B. & Farh, J. (2004). Paternalistic leadership and subordinate responses: Establishing a leadership model in Chinese organizations. Asian Journal of Social Psychology, 7: 89–117.
• Dağlı, A. & Ağalday, B. (2017). Developing a Headmasters Paternalistic Leadership Behaviours Scale in Turkey. Journal of Education and Practice, 8(30): 190-200.
• Eckhaus, E. (2017, July). Measurement of organizational happiness. In International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics (266-278).
• Erben, G., S. (2004). “Toplumsal Kültür Aile Kültürü Etkileşimi Bağlamında Paternalizm Boyutuyla İşletme Kültürü: Türkiye Örneği”, 1. Aile İşletmeleri Kongresi Bildirileri, 17-18 Nisan 2004, (Ed.: Koçel, T.), İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları: 345-356.
• Farh, J., L. ve Cheng, B., S. (2000). “A Cultural Analysis of Paternalist Leadership in Chinese Organizations”, (Ed.: J., T., Li; A., S., Tsui ve E., Weldon), Management and Organizations in the Chinese Context, London: Macmillan: 84-127.
• Gelfand, M. J., Erez, M., & Aycan, Z. (2007). Cross-cultural organizational behavior. Annu. Rev. Psychol., 58: 479-514.
• Gerçek, M. (2017). Yöneticilerin Babacan (Paternalist) Liderlik Davranışlarının Psikolojik Sözleşme Bağlamındaki Beklentileri Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(2): 101-118.
• Hemphill, J. K. (1949). The leader and his group. Educational Research Bulletin, 28(9): 225-246.
• Karabulut, A. (2019). Paternalist liderlik tarzı ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde algılanan yönetici desteğinin aracılık etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kean, T. H., Kannan, S., & Piaw, C. Y. (2018). The effect of school bureaucracy on the relationship between principals’ leadership practices and teacher commitment in Malaysia secondary schools. MOJES: Malaysian Online Journal of Educational Sciences, 5(1): 37-55.
• Korkut, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk, örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi Bilim Dalı, Malatya.
• Köse, S., & Türesin Tetik, H. (2015). Örgüt Çalışanlarinin Paternalistik Liderlik Algilari ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeyleri Arasindaki İlişkilerin İncelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(26), 29-56.
• Kurt, İ. (2015). Paternalist Liderlik İle Çalışanların İşlerine Yaratıcı Katılım Algıları Arasındaki İlişkiyi Araştırmaya Yönelik Bir Çalışma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1): 321-330.
• Lama, D., Howard, C., & Cutler, M. D. (2003). Mutluluk sanatı. (Çev. Güneş Tokcan). İstanbul: Klan Yayınları.
• Ledford, G. E. (1999). Comment: Happiness and productivity revisited. Journal of Organizational Behavior, 20(1): 25-30.
• Mete, Y. A., & Serin, H. (2015). Okul Yöneticilerinin Babacan Liderlik Davranisi Ile Ögretmenlerin Örgütsel Vatandaslik ve Örgütsel Sinizm Davranislari Arasindaki Iliski/Relationship Between School Administrators'paternalist Leadership Behaviours And Teachers'organizational Citizenship and Organizational Cynicism Behaviours. Hasan Ali Yücel Egitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 147.
• Moçoşoğlu, B., & Kaya, A. (2018). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki: Şanlıurfa ili örneği. Harran Maarif Dergisi, 3(1), 52-70.
• Özgenel, M. ve Dursun, İ. E. (2019). Okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarının okul kültürüne etkisi. 2. Uluslararası Eğitimde Yeni Arayışlar Kongresi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Özmen, A. (2019). Paternalist Liderlik İle Mobbing İlişkisi: Kamu Kurumunda Bir Araştirma. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 24(2).
• Pellegrini E. K. & Scandura T. A. (2008). Paternalistic Leadership: A Review and Agenda for Future Research. Journal of Management, 34: 566.
• Rehman, M. & Afsar B. (2012). The impact of paternalistic leadership on organization commitment and organization citizenship behaviour. Journal of Business Management and Applied Economics, 5(5): 148-159.
• Tekin, E. (2019). Paternalist Liderliğin İş Tatmini Ve Çalışan Performansına Etkisi Üzerine Bir Araştırması. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1): 178-204.
• Türesin, H. (2012). Örgüt çalışanlarının paternalist liderlik algıları, öğrenilmiş güçlülük düzeyleri, iş tatmin düzeyleri ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Aydın.
• Yaldız, A. (2017). Paternalist liderlik ile psikolojik güçlendirme arasındaki ilişkide temel benlik düzenleyicisinin etkisi: Kayseri ili sektörel dış ticaret şirketleri üzerine bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yardımcı, C. (2010). Paternalist liderlik davranışlarının iş tatmini üzerindeki etkisi: Bankacılık sektörü üzerinde bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bölümü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, Ankara.
• Yılmaz, Ö. (2019). Farklı okul türlerinde görev yapan öğretmenlerin spiritüel iyi oluş düzeyleri ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. İstanbul.
• Wesarat, P. O., Sharif, M. Y., Majid, A., & Halim, A. (2015). A Conceptual Framework Of Happiness At The Workplace. Asian Social Science, 11(2): 78-88.