Doku ve Organ Bağışı Konusunda Düzce Üniversitesi Öğrencilerinin Kararlarının ve İnformal Muhakeme Örüntülerinin İncelenmesi

Yıl 2023, , 60 - 76, 19.04.2023

Gamze Kaya , Murat Genç

https://doi.org/10.53506/egitim.1248317

Öz

Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin sosyobilimsel bir konu olan doku ve organ bağışı ile ilgili tutumlarını ve bu süreçte kullandıkları informal muhakeme örüntülerini tespit etmektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2021-2022 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Düzce Üniversitesinde bulunan 10 fakülte içerisinde yer alan 773 öğrenci (456 kadın, 317 erkek) oluşturmaktadır. Araştırmada durum çalışması deseni esas alınmıştır .Araştırmada elde edilen verilerin kaynağını, doku ve organ bağışı konusunu içeren bir metin ve açık uçlu sorulardan oluşan bir form oluşturmaktadır. Öğrencilerin verdikleri cevaplar informal muhakeme (rasyonel, sezgisel, duygusal) örüntülerine göre betimsel analiz tekniğine göre analiz yapılmıştır. Bulgular incelendiğinde tüm fakülteler arasında informal muhakeme örüntüleri içinde en fazla tercih edilen duygusal muhakeme örüntüsü olduğu görülmüştür. Fakülteler içinde ise en fazla duygusal muhakeme örüntüsünü kullanan fakülte Tıp Fakültesi (%88) ilk sırada yer almaktadır. Genel olarak fakülteler arasında en az tercih edilen muhakeme örüntüsü ise rasyonel muhakeme örüntüsü olmuştur. Fakülteler arasında en fazla rasyonel muhakeme örüntüsünü kullanan fakülte ise Eğitim Fakültesidir (%28). Sezgisel muhakeme örüntüsünü ise fakülteler içinde en fazla Sanat Tasarım Fakültesi (%40) kullanmıştır. Araştırmada cinsiyete göre elde edilen bulgular incelendiğinde ise; erkek ve kız öğrencilerde daha çok duygusal informal muhakeme örüntüsünün ön plana çıktığı sonucuna ulaşılmıştır. Erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha çok rasyonel ve sezgisel muhakeme yaptığı da görülmüştür. Fakülteler arası sınıf düzeylerine ait informal muhakeme örüntülerine baktığımızda ise bütün sınıf düzeylerinde en fazla tercih edilen duygusal muhakeme örüntüsü olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyobilimsel konular, doku ve organ bağışı, karar verme becerileri, informal muhakeme örüntüleri., Sosyobilimsel konular, doku ve organ bağışı, karar verme becerileri, informal muhakeme örüntüleri.

An Investigation of the Decisions and Informal Reasoning Patterns of Düzce University Students on Tissue and Organ Donation

Öz

The aim of this study is to determine the decisions of university students about tissue and organ donation, which is a socioscientific issue, and the informal reasoning patterns they use in this process. The study group of the research consists of 773 students (456 females, 317 male) in 10 faculties of Düzce University in the spring semester of the 2021-2022 academic year. The case study design, one of the qualitative research designs, was adopted in the study. The data source of the research consists of a form consisting of open-ended questions, including positive and negative texts about tissue and organ donation. The explanations of the students were analyzed according to the descriptive analysis technique according to three informal reasoning patterns rational, emotional and intuitive. When the findings were examined, it was seen that the most preferred emotional reasoning pattern among informal reasoning patterns among all faculties. Among the faculties, the faculty that uses the most emotional reasoning pattern is the Faculty of Medicine (88%). In general, the least preferred reasoning pattern among the faculties was the rational reasoning pattern. Among the faculties, the faculty that uses the most rational reasoning pattern is the Faculty of Education (28%). The Art and Design Faculty (40%) used the intuitive reasoning pattern the most among the faculties. According to gender; It was concluded that the emotional informal reasoning pattern came to the fore in both male and female students. It was also observed that male students made more rational and intuitive reasoning than female students. When we look at the informal reasoning patterns of interfaculty grade levels, it is the most preferred emotional reasoning pattern at all grade levels.

Anahtar Kelimeler

Sosyobilimsel konular, doku ve organ bağışı, karar verme becerileri, informal muhakeme örüntüleri.

Kaynakça

• Arslan, H.Ö. (2020). Sosyobilimsel konu seçimi ve güncel ikilem örnekleri. İçinde M. Genç (Ed.) Kuramdan uygulamaya sosyobilimsel konular (s. 69-96). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bilgel, H., Bilgel, N., Okan, N., Kilicturgay, S., Ozen, Y., & Korun, N. (1991). Public attitudes toward organ donation. Transplant International, 4(4), 243-245.
• Bilgel, H., Sadikoglu, G., Goktas, O., & Bilgel, N. (2004). A survey of the public attitudes towards organ donation in a Turkish community and of the changes that have taken place in the last 12 years. Transplant International, 17(3), 126-130.
• Bölükbaş, N., Eyüpoğlu, A., & Kurt, P. (2004). Organ bağışı hakkında üniversite öğrencilerinin düşünceleri. Journal of Experimental and Clinical Medicine, 21(2), 73-77.
• Colak, M., Ersoy, K., Haberal, M., Gürdamar, D., & Gerçek, Ö. (2008). A household study to determine attitudes and beliefs related to organ transplantation and donation: A pilot study in Yapracık village, Ankara, Turkey. Transplantation Proceedings, 40(1), 29-33.
• Creswell, J.W. (2008). Educational research planning, conducting, and evaluating qualitative research.(3rd Ed.). NJ: Pearson Education.
• Davis, C., & Randhawa, G. (2006). The influence of religion on organ donation and transplantation among the Black Caribbean and Black African population-A pilot study in the United Kingdom. Ethnicity and Disease, 16(1), 281-285.
• Eastwood, J. L., Sadler, T. D., Zeidler, D. L., Lewis, A., Amiri, L., & Applebaum, S. (2012). Contextualizing nature of science instruction in socioscientific issues. International Journal of Science Education, 34(15), 2289-2315.
• Eş, H., Mercan, I. S. & Ayas, C. (2016). Türkiye için yeni bir sosyo-bilimsel tartışma: Nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education, 5(2), 47-59. https://dx.doi.org/10.19128/turje.92919.
• Fetterman, A. & Robinson, M. (2013). Do you use your head or follow your heart? Self-Location predicts personality, emotion, decision making, and performance. Journal of Personality and Social Psychology, 105(2), 316–334. https://doi.org/10.1037/a0033374.
• Galotti, K. M. (1989). Approaches to studying formal and everyday reasoning. Psychol. Bull. 105, 331–351. https://dx.doi.org/10.1037/0033-2909.105.3.331.
• Genç, M., Orhan, U., Baykurt, Ö., Özel, E., İkinci, N., Gürbüz, E. & Türk M., (2020). Organ ve doku bağışı konusunda ortaokul öğrencilerinin kararlarının ve informal muhakeme örüntülerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 337-353.
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş (A. Ersoy, çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Harman, G., & Çökelez, A. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel bir konu olan organ bağışına yönelik metaforik algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 55-70.
• Karaçor, N.E. (2020). Ortaokul öğrencilerinin informal muhakeme örüntüleri ile bilimin doğası görüşleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adıyaman.
• Kılıçarslan, M., & Eriş, H., (2019). Üniversite öğrencilerinin organ ve doku bağışı hakkındaki görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 838-851.
• Kılınç, A., Demiral, U. & Kartal, T. (2017). Resistance to dialogic discourse in SSI teaching: The effects of an argumentation‐based workshop, teaching practicum, and induction on a pre-service science teacher. Journal of Research in Science Teaching, 54(6), 764-789.
• Kılınç, M., & Karakaş, H., (2022). Sınıf öğretmenlerinin sosyobilimsel konulara yönelik algılarının bağımsız kelime ilişkilendirme testi aracılığı ile belirlenmesi. International Conference on Social Sciences & Humanities, https://www.ispecongress.org/social
• Kuhn, D. (1993). Connecting scientific and informal reasoning. Merrill Palmer Q. 39, 74–103.
• Mayer, R. E. & Wittrock, M. C. (2006). Problem solving. P. A. Alexander and P. H. Winne (ed.), in Handbook of Educational Psychology (s. 287-303). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Means, M. & Voss, J. (1996). Who reasons well? Two studies of ınformal reasoning among children of different grade, ability, and knowledge levels. Cognition and Instruction, 14(2), 139-178. Retrieved June 5, 2020, from www.jstor.org/stable/3233749
• MEB (2018). Fen Bilimleri Dersi Dersi (3, 4, 5, 6, 7ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Nielsen, J. A. (2012). Science in discussions: An analysis of the use of science content in socioscientific discussions. Science Education, 96(3), 428-456.
• Oliver, M., Woywodt, A., Ahmed, A., & Saif, I. (2010). Organ donation, transplantation and religion. Nephrology Dialysis Transplantation, 26(2), 437–444.
• Özden, M. (2020). Elementary school students’ informal reasoning and its’ quality regarding socioscientific issues. Eurasian Journal of Educational Research, 86, 61-84.
• Özmen, D., Çetinkaya, A. Ç., Sarızeybek, B., & Zeybek, A. (2008). Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin organ bağışına ilişkin bilgi ve görüşleri. Journal of Medical Sciences, 28, 311-318.
• Öztürk, N. & Türkoğlu, A.Y. (2018). Öğretmen adaylarının akran liderli tartışmalar sonrası çeşitli sosyo-bilimsel konulara ilişkin bilgi ve görüşleri. İlköğretim Online, 17(4), 2030-2048.
• Parisi, N., & Katz, I. (1986). Attitudes toward posthumous organ donation and commitment to donate. Health Psychology, 5(6), 565.
• Patton, Q. M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. M. Bütün, ve S. B. Demir). Ankara: PegemA.
• Sadler, T. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical review of research. Journal of Research in Science, 41(5), 513-536.
• Sadler, T. D. & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112-138. doi: 10.1002/tea.20042
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2009). Scientific literacy, PISA, and socioscientific discourse: Assessment for progressive aims of science education. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 46(8), 909-921.
• Sakmen G., Genç, M., & Arslan, H., (2020). Ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin bir sosyobilimsel konu olan organ bağışı hakkındaki görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (2), 346-371.
• Tekin, N., Aslan, O. & Yılmaz, S. (2018). Sosyobilimsel konuların öğretimine yönelik bir etkinlik örneği: Sosyobilimsel konular tombala. Anadolu Öğretmen Dergisi, 2(1), 68-74.
• Tetik, S,, & Cebesoy, Ü., (2018). Ortaokul öğrencilerinin organ bağışına ve nakline yönelik görüşlerinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(3), 486-506.
• Tetik, S., & Cebesoy, Ü., (2019). Ortaokul öğrencilerinin organ bağışına yönelik görüşlerinin incelenmesi: Bingöl örneği, Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(4), 983-1004. Retrieved from http://cije.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/50809/544020
• Tokalak, İ., Kut, A., Moray, G., Emiroğlu, R., Erdal, R., Karakayalı, H. ve ark. (2006). Knowledge and attitudes of high school students related to organ donation and transplantation: A cross-sectional survey in Turkey. Saudi J Kidney Dis Transplant, 17(4), 491-496.
• Topaloğlu-Yavuz, M. & Kıyıcı-Balkan, F. (2018). Okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerin öğrencilerin sosyobilimsel konulara ilişkin görüşlerine etkisi: Organ bağışı ve GDO. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 36-50.
• Topçu, M. S. & Atabey, N. (2017). The effect of socioscientific ıssues based field trips on elementary school students’ argumentation quality. Bartın University Journal of Faculty of Education, 6 (1), 68-84. DOI: 10.14686/buefad.263541
• Topçu, M. S. (2008). Öğretmen adaylarının sosyo-bilim konularını ve gayri resmi akıl yürütmelerini etkileyen faktörler hakkında gayri resmi akıl yürütme [Preservice science teachers' informal reasoning regarding socioscientific issues and the factors influencing their informal reasoning] (Yayımlanmamış doktora tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 189 s.
• Topçu, M. S. (2015). Sosyobilimsel konular ve öğretimi. (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Yaşar, M., Oğur, R., Uçar, M., Göçgeldi, E.,Yaren, H., Tekbaş, Ö.F. ve ark. (2008). Bir sağlık meslek yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve tutumlarına etki eden faktörler. Genel Tıp Dergisi, 18(1), 33-37.
• Yavuz, H., (2018). Bütün yönleriyle organ bağışı. İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü, Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, (9.baskı). Ankara: Seçkin.
• Zorlu, E. & Ateş, S., (2022). Ortaokul öğrencilerinin karar verme biçimlerinin ve informal muhakeme becerilerinin incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(2), 352-378.