Türkçe, Matematik ve Fen Bilimleri Dersi Beceri Temelli Sorularına İlişkin Öğretmen Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 270 - 292, 19.10.2020

Bayram Erden

Öz

Bu araştırmanın amacı, Liselere Geçiş Sistemi (LGS) sınavlarındaki Türkçe, matematik ve fen bilimleri dersleriyle ilgili beceri temelli sorulara ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesidir. Bu çalışma nitel bir araştırma olarak planlanmış ve olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin farklı illerindeki okullarda görev yapan 37 Türkçe, 35 matematik, 29 fen bilimleri öğretmeninden oluşmuştur. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen bir anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Anket formu toplam 9 adet kapalı ve açık uçlu sorudan oluşmuştur. Anket formu, çalışmaya katılmayı kabul eden öğretmenlere (N = 101) e-posta ve WhatsApp aracılığıyla ulaştırılmıştır. Veriler, betimsel ve içerik analizleri gerçekleştirilerek çözümlenmiştir. Araştırmanın bulguları, öğretmenlerin, LGS sınavlarındaki beceri temelli soruların Türkçe ve matematik dersleri öğretim programlarının kazanımlarıyla uyumlu olmadığını ve Türkçe, matematik ve fen bilimleri derslerinin öğretim programları ile ders kitaplarının beceri temelli sorularla ilgili etkili bir rehberlik sağlamada yeterli olmadığını düşünme eğiliminde olduklarını göstermiştir. Bulgular ayrıca, öğretmenlerin, uzmanlık alanlarından bağımsız olarak, beceri temelli soruların eğitim ortamlarına etkilerini; yeni öğretim süreçleri, kaynak eksikliği, okuma alışkanlığı ve hizmet içi eğitim ihtiyacı kavramlarıyla açıklama eğiliminde olduklarını da göstermiştir. Araştırmada, eğitimle ilgili çıkarımlar ve gelecekte yapılacak araştırmalar da tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Beceri temelli sorular, liselere geçiş sistemi, Türkçe, matematik, fen bilimleri

Kaynakça

• Akçay, B., Akçay, H. ve Kahramanoğlu, E. (2017). Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 521-549.
• Altun, M. ve Akkaya, R. (2014). Matematik Öğretmenlerinin PISA Matematik Soruları ve Ülkemizin Öğrencilerinin Düşük Başarı Düzeylerine İlişkin Yorumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (29-1), 19-34.
• American Psychological Association (APA). (2018). Rules and procedures of the Ethics Committee.
• Aslan, M. ve U. Atik (2018). 2015 ve 2017 İlkokul Türkçe Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının Revize Edilmiş Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 7(1), 528-547.
• Atılgan, H. (2018). Türkiye’de kademeler arası geçiş: dünü-bugünü ve bir model önerisi. Ege Eğitim Dergisi / Ege Journal of Education, 19(1), 1-18. Doi: 10.12984/egeefd.36326.
• Atik, S. ve Aykaç, N. (2017). 2009 ve 2015 Türkçe Öğretim Programlarının Eğitim Programı Öğeleri Açısından Değerlendirilmesi.
• Bakırcı, H. ve Kırıcı, M. G. (2018). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş sınavına ve bu sınavın kaldırılmasına yönelik fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 383-416.
• Başaran, S. (2005). Diğer ülkelerde lise bitirme sınavları ve Türk eğitim sistemi için lise bitirme sınavı önerisi. Ankara: MEB Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• Batur, Z., Ulutaş, M. ve Beyret, T. N. (2018) LGS Türkçe Sorularının PISA Okuma Becerileri̇ Hedefleri̇ Açısından İncelenmesi̇. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 595-615.
• Bayat, N., Tavşanlı, Ö.F. ve Kaldırım, A. (2018) Okuma okuryazarlığı, S. Çepni(ed.), PISA ve TIMSS mantığını ve sorularını anlama (ss.281-336) içinde. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Berber, A. ve Anılan, B. (2018). Son On Yıldaki̇ Ortaöğretime Geçiş Sınavlarındaki̇ Fen Bilimleri̇ Alan Soruları ile İlgili̇ Öğretmen Adaylarının Görüşlerinin İncelenmesi̇. Electronic Turkish Studies, 13(27).
• Biber, A. Ç., Tuna, A., Uysal, R. ve Kabuklu, Ü. N. (2018) Liselere Geçiş Sınavının Örnek Matematik Sorularına Dair Destekleme ve Yetiştirme Kursu Matematik Öğretmenlerinin Görüşleri. Asya Öğretim Dergisi, 6(2), 63-80.
• Bonal, X. & Tarabini, A. (2013). The role of PISA in shaping hegemonic educational discourses, policies and practices: The case of Spain. Research in Comparative and International Education, 8(3), 335-341.
• Breakspear, S. (2012). The Policy Impact of PISA: An Exploration of the Normative Effects of International Benchmarking in School System Performance. OECD Education Working Papers, No. 71. OECD Publishing (NJ1).
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 133-151.
• Cayhan, C., ve A. Akın., E. (2015) TEOG Sınavı Türkçe Dersi̇ Sorularının Türkçe Dersi̇ Öğretim Programındaki̇ Kazanımlar Açısından Değerlendirilmesi̇. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (5), 106-114.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Çev. Ed.: M. Bütün ve S. B. Demir, İstanbul: Siyasal Kitabevi.
• Coşkun, Y. D. (2013). Türkçe ders kitaplarının PISA sınavı okuma ölçütleri açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (26), 22 -43.
• Cüceloğlu, D. ve Erdoğan, İ. (2018). Öğretmen olmak: bir can'a dokunmak. Final Kültür Sanat Yayınları.
• Çarkıt, C. (2019). 2018 Türkçe Dersi̇ Öğreti̇m Programı Çerçevesinde Hazırlanan 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Değerlendirilmesi̇. Electronic Journal Of Social Sciences, 18(71).
• Çelik, S., Kul, Ü. ve Çalık Uzun, S. (2018). Ortaokul matematik dersi öğretim programındaki kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 775-795.
• Çepni, S. (2019). PISA ve TIMSS mantığını ve sorularını anlama. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çıray, F., Küçükyılmaz, E. A. ve Güven, M. (2015). Ortaokullar İçi̇n Güncellenen Fen Bilimleri̇ Dersi̇ Öğretim Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri̇. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (25), 31-56.
• Demir, O. O., Bektaş, O. ve Saraçoğlu, M. (2019). Ortaöğretime Geçişte Sınav Değişikliği Yaşayan Öğrencilerin Fen Bilimleri Sınav Kaygılarının İncelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 419-442.
• Deveci, İ. (2018). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 799-825.
• Ekinci, O. ve Bal, A. P. (2019) 2018 Yılı Liseye Geçiş Sınavı (LGS) Matematik Sorularının Öğrenme Alanları ve Yenilenmiş Bloom Taksonomisi Bağlamında Değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 1-1.
• Eisner, E. W. (1979). The educational imagination: On the design and evaluation of school programs. New York: Macmillan. ERG, (2017). Liselere geçişte yeni sistem ve nitelikli ortaöğretim için yol haritası. 26 Mart.2020 tarihinde http://www.egitimreformugirisimi.org/raporlar/TEOG_BilgiNotu.13.11.17.rev1.pdf web adresinden alınmıştır.
• ERG (2019). Eğitimin İçeriği, Eğitim İzleme Raporu 2019, 22 Mart 2020 tarihinde https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2010/01/EIR_Egitimin_Icerigi.pdf web adresinden alınmıştır.
• Ertürk, S. (2013). Eğitimde" program" geliştirme. Edge Akademi.
• Fidan, M. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Türkçe Ders Kitaplarının Tasarımına Yönelik Görüşlerinin Analizi̇. Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 1(2), 178-189.
• Filiz, S. B. ve Yıldırım, N. (2019). Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının Revize Edilmiş Bloom Taksonomisine Göre Analizi. Elementary Education Online, 18(4).
• Güler, M., Arslan, Z., & Çelik, D. 2018 Liselere Giriş Sınavına İlişkin Matematik Öğretmenlerinin Görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 337-363.
• Güler, H, K. ve Ülger, B. (2018) PISA, TIMSS ve TEOG Sınavlarının Temele Aldığı Öğrenme Kuramları, S. Çepni(ed.), PISA ve TIMSS Mantığını ve Sorularını Anlama (ss.111-153) içinde. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Gür, B. S., Çelik, Z., & Özoğlu, M. (2012). Policy options for Turkey: A critique of the interpretation and utilization of PISA results in Turkey. Journal of Education Policy, 27(1), 1-21.
• Gün, M. ve Kaya, İ. (2018). Türkçe Öğretmenleri̇ni̇n Yeni̇lenen Ortaöğretime Geçiş Sistemine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi̇. International Journal of Social Science Number: 71 p. 67-79, Autumn II, doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7657
• Hallinan, M. T. (2008). Teacher influences on students’ attachment to school. Sociology of Education, 81, 271–283.
• Harus, E. B., & Davidovitch, N. (2019). The GEMS Exams in Israel—Between Center and Periphery. International Education Studies, 12(10).
• Hopkins, D., Pennock, D., Ritzen, J., Ahtaridou, E., & Zimmer, K. (2008). External Evaluation of the Policy Impact of PISA. OECD doc. EDU/PISA/GB(2008)35/REV1. Paris.
• Jürges, H., Schneider, K., & Büchel, F. (2005). The Effect of Central Exit Examinations on Student Achievement: Quasi-Experimental Evidence from Timss Germany. Journal of the European Economic Association, 3(5), 1134–1155. doi:10.1162/1542476054729400
• Kabuklu, Ü. N., Yüzbaşıoğlu, M. K. ve Kurnaz., M, A. (2019) Fen Eğitimiyle Alakalı Araştırmalarda Bağlam Temelli Soru Yazma Ölçütlerinin Belirlenmesi. Uluslararası Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Kongresi, 12-14 Nisan 2019.
• Kızkapan, O., ve Nacaroğlu, O. (2019). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Merkezi Sınavlara (LGS) İlişkin Görüşleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 701-719.
• Kini, T., & Podolsky, A. (2016). Does Teaching Experience Increase Teacher Effectiveness? A Review of the Research. Palo Alto, CA: Learning Policy Institute.
• Korkmaz, E., Tutak, T., & İlhan, A. (2020). Ortaokul Matematik Ders Kitaplarının Matematik Öğretmenleri Tarafından Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (18), 118-128.
• Kutlu, Ö. (2018, 2 Nisan). Ölçme ve değerlendirmede değişim zamanı. Hürriyet. Nisan 2020’de https://www.hurriyet.com.tr/egitim/olcme-degerlendirmede-degisim-zamani-40790292 adresinden ulaşılmıştır.
• Kuzu, Y., Kuzu, O ve Gelbal, S. (2019). TEOG ve LGS sistemlerinin öğrenci, öğretmen, veli ve öğretmen velilerin görüşleri açısından incelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 112- 130.
• Levine, D. (1995). Building a vision of curriculum reform. D., Levine, R., Peterson, B., Peterson, & R. Tenorio (Eds.), Rethinking Schools: An agenda for change, 52-60.
• Looney, J. (2009). Assessment and innovation in education. OECD. Education Working Paper, No. 24. www.oecd.org/edu/workingpapers Retrieved on 15.09.2011.
• Madaus, G. F. (1988). The distortion of teaching and testing: High‐stakes testing and instruction. Peabody Journal of Education, 65(3), 29–46. MEB (2005). İlköğretim 1.-5. sınıf programları tanıtım el kitabı. Ankara: TTKB.
• MEB (2018a) 2023 Eğitim Vizyonu. Milli Eğitim Bakanlığı. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf, web 24.10.2018 tarihinde İndirilmiştir.
• MEB (2018b) Liselere Geçiş Sistemi Merkezi Sınavla Yerleşen Öğrenci Performansı, Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi, 3.
• MEB, (2018c). Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_03/26191912_yonerge.pdf adresinden 26.03.2020 tarihinde erişilmiştir.
• MEB (2019a). PISA 2018 Ulusal Ön Raporu., Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi,10.
• MEB (2019b) Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav, Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi, 7.
• MEB (2019c). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara.
• Oliva P. F. & Gordon, W. R. (2018). Program geliştirme, K. Gündoğdu (Çev. Edit.) Ankara: Pegem.
• Özden, M., Akgün, A., Çinici, A., Sezer, B., Yıldız, S., ve Taş, M. M. (2014). Merkezi Sistem Ortak Sınav Fen Bilimleri Sorularının Webb’in Bilgi Derinliği Seviyelerine Göre Analizi. Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(2), 91-108.
• Sargın, S. ve Beyhan, Ö. (2017). Yenilenen ortaokul matematik dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Schmoker, M. (2018). Focus: Elevating the essentials to radically improve student learning. Ascd.
• Sezer, S. (2019) Millî Eğitim Bakanlığı Yerli PISA Model ‘ABİDE’ (Akademik Becerilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi) Tanıtımı Yapıldı., Researchgate, https://www.researchgate.net/publication/334194982 adresinden 24.03.2020 tarihinde indirilmiştir.
• Sönmez, V. (1985). Program geliştirmede öğretmen elkitabı. Anı Yayıncılık.
• Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasiprogram.pdf adresinden 24 Mart 2020 tarihinde ulaşılmıştır.
• Taşkın, G., Aksoy, G. ve Daşdemir., İ. (2019) LGS Fen Bilimleri Sorularının Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre Değerlendirilmesi. Proceeding Book, 112.
• Tyler, R. W. (2014). Eğitim programlarının ve öğretimin temel ilkeleri. Pegem Akademi.
• URL-1. (2019) 2021 PISA'da Çok Daha İyi̇ Noktaya Geleceği̇z, http://meb.gov.tr/2021-pisada-cok-daha-iyi-noktaya-gelecegiz/haber/19944/tr , 26/03/2020 tarihinde ulaşılmıştır.
• URL-2.(2018). LGS’nin Farklı Bir Yorumu! https://www.ntv.com.tr/yazarlar/sadik-gultekin/lgsnin-farkli-bir-yorumu,U4aHFldBCkGKLGWKJBCarg adresinden 24.03.2020 tarinde ulaşılmıştır.
• URL-3 (2020) MEB, Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü Destekleme ve Yetiştirme Kursları, http://odsgm.meb.gov.tr/kurslar/ adresinden 16.05.2020 tarihinde ulaşılmıştır.
• Ünal, M. (2019). PISA sınavlarının özelliklerinin fen bilimleri öğretmenlerinin hazırlamış oldukları sınav soruları ile karşılaştırılması: PISA kültürünü yaygınlaştırma model önerisi (Master's thesis, Bursa Uludağ Üniversitesi).
• Woessmann, L. (2018). Central exit exams improve student outcomes. IZA World of Labor.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.