Oğuz Mitolojisinde Köpek (Annadurdi ONSORI)

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 211 - 224, 09.11.2023

Çevirmen: Hekim Behram

Öz

Türkmen yazılı edebiyatı ve halk inançlarında bazen köpek töresi ve bu vefakâr hayvanın sahip olduğu yüce konuma değinen atasözü, şiir ve rivayetlere rastlanır. Söz gelimi Türkmen inancında köpek uğur ve mutlulukla eşdeğer olarak görülmüştür. Fakat köpeğin İslam’ın fıkıh öğretilerinde iyi bir konumu olmadığı ve Türkmen halkının da Müslüman olmaları dikkate alındığında akla şöyle bir soru geliyor: Türkmenlerin kültürel bilgi birikimine dayanarak bu halkın köpeklere yönelik olumlu bakış açılara sahip olduğunu gösteren belirtileri nasıl izah edebiliriz? Tabii bu soruya belgelere dayalı bir cevap bulabilmek için kütüphanelerde belli bir inceleme yöntemiyle çalışmak gerekir. Buna göre, elinizdeki bu inceleme, eski Türkler ve Oğuzların, başka bir deyişle Türkmenlerin atalarının yaşadıkları dönemlerle ilgili mitolojik inançların kalıntılarına dayanıyor. İşte bu teori doğrultusunda bu çalışmaya girişen kişi olarak, birinci el sayılan kaynak ve araştırmalara baş vurarak söz konusu inancın genel olarak Türkler ve özel olarak Oğuzların eski rivayetlerinde bulunan ve yaratılış mitolojisi diye anılan mitolojik kökenini incelemeye çalıştım. Tabii şunu da hemen ilave etmem gerekir ki, bu çalışmada yaratılış mitolojisi denince bu kavramın etnik kökenlerinin inceleniş şekli göz önünde bulunduruluyor. Bu incelemenin bulguları, Türkmenlerin kültürel bilgi birikiminde köpek töresine yönelik inanç belirtileri eski Türk ve Oğuzlar arasında yaygın olan mitolojik etnik yaratılış rivayetlerine dayanmaktadır

Anahtar Kelimeler

köpek, oğuz, mitoloji, halk bilimi, folklor

The Dog in the Oghuz Mythology

Öz

Türkmen yazılı edebiyatı ve halk inançlarında bazen köpek töresi ve bu vefakâr hayvanın sahip olduğu yüce konuma değinen atasözü, şiir ve rivayetlere rastlanır. Söz gelimi Türkmen inancında köpek uğur ve mutlulukla eşdeğer olarak görülmüştür. Fakat köpeğin İslam’ın fıkıh öğretilerinde iyi bir konumu olmadığı ve Türkmen halkının da Müslüman olmaları dikkate alındığında akla şöyle bir soru geliyor: Türkmenlerin kültürel bilgi birikimine dayanarak bu halkın köpeklere yönelik olumlu bakış açılara sahip olduğunu gösteren belirtileri nasıl izah edebiliriz? Tabii bu soruya belgelere dayalı bir cevap bulabilmek için kütüphanelerde belli bir inceleme yöntemiyle çalışmak gerekir. Buna göre, elinizdeki bu inceleme, eski Türkler ve Oğuzların, başka bir deyişle Türkmenlerin atalarının yaşadıkları dönemlerle ilgili mitolojik inançların kalıntılarına dayanıyor. İşte bu teori doğrultusunda bu çalışmaya girişen kişi olarak, birinci el sayılan kaynak ve araştırmalara baş vurarak söz konusu inancın genel olarak Türkler ve özel olarak Oğuzların eski rivayetlerinde bulunan ve yaratılış mitolojisi diye anılan mitolojik kökenini incelemeye çalıştım. Tabii şunu da hemen ilave etmem gerekir ki, bu çalışmada yaratılış mitolojisi denince bu kavramın etnik kökenlerinin inceleniş şekli göz önünde bulunduruluyor. Bu incelemenin bulguları, Türkmenlerin kültürel bilgi birikiminde köpek töresine yönelik inanç belirtileri eski Türk ve Oğuzlar arasında yaygın olan mitolojik etnik yaratılış rivayetlerine dayanmaktadır

Anahtar Kelimeler

dog, mythology, oghuz, turkic, folklore