Türk Siyasal Hayatında Milliyetçi Cephe Hükümetleri (1975-1977)

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 20, 425 - 440, 15.08.2018

Soner Dursun

Öz

19. yüzyıldan itibaren Türkiye’de gelişmeye başlayan milliyetçilik hareketi
Türk siyasal hayatında ki parti ve hükümetlerin üzerinde önemli bir etki bırakmıştır. 1950’lili yıllara kadar tek başına ülkeyi yöneten Cumhuriyet Halk Partisi’nin siyasi programını oluşturan altı ok’tan biri milliyetçiliktir. 1950’de iktidara
gelen Demokrat Parti 10 yıl boyunca devleti yönetirken milliyetçi tepkilerin etkisinde kalarak hem Cumhurbaşkanı Celal Bayar hem Başbakan Adnan Menderes
kamuoyunu bu yönde yönlendirmişlerdir. Özellikle Kıbrıs Meselesi o yıllarda Türkiye’nin milli bir davası olmuştur. 27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan askeri darbe
sürecinden sonraki dönemleri incelediğimizde özellikle Türk-Amerikan ilişkileri
kötüye gittikçe ülkedeki milliyetçilik hareketlerinde artış görülmüştür. Özellikle
1964 Johnson mektubunun yayınlanmasından sonra Amerika ve NATO karşıtı
gösteriler artmış milliyetçilik dalga dalga yayılmaya başladı. 1968 yılında Avrupa’daki öğrenci olayları sol hareketin güçlenmesine neden olmuştu. Öğrencilerin
eylemleri Türkiye’deki sol siyasi yapısını etkilemiş benzer eylemler Üniversitelerde
artış gösterdi. Bu dönemde Cumhuriyet Halk Partisi içinde ortanın solu hareketini başlatan Bülent Ecevit 1970’li yıllarda Türkiye’deki yükselen sol’un öncüsü oldu.
1970’lerde dünyada ve Türkiye’de yükselen sol hareket tepkilere yol açmıştı. Bu
tepkilerin siyasal yansımasını Milliyetçi Cephe Hükümetleri üstlenmiştir. Bu makalede Milliyetçi Cephe Hükümetlerinin Türkiye’de yükselen sol harekete karşı
yapıldığı ileri sürülmekte ve bu kapsamda sokaktaki sağ ve sol çatışmasının artığı
ileri sürülmektedir.
Anahtar sözcükler : Milliyetçi Cephe Hükümetleri, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan, Alparslan Türkeş, Turhan Feyizoğlu
Abstract:
National movements, since 19th century, has been so significant on the political parties and governments in Turkish Political Life. Republican People’s Party’s,
which ruled the state until 1950’s, one of the six principles is Nationalism. Democrat Party in 1950 ruled the state for 10 years and under the influence of nationalist
reactions, both President Celal Bayar and Prime Minister Adnan Menderes had
the public opinion directed in this way. In particular, the Cyprus issue became
a national cause in Turkey at those years. When we examined the periods after
the military coup of 27 May 1960, especially as Turkish-American relations deteriorated, nationalist movements in the country increased. Especially after 1964
Johnson letter, anti-American and anti-NATO demonstrations began to spread a
wave of nationalism. In 1968, student uprisings in Europe caused the left movement to become stronger. Similar actions influenced the actions of the students left
the political structure in Turkey showed an increase in Universities. During this
period, the center-left Republican People’s Party movement started in the 1970s,
Ecevit was rising pioneer of the left in Turkey.The effect of the nationalism on the
governments until 1975’s is clearly seen. National Front Governments was founded
since a reaction to the developing Leftist movements in Turkey. As evaluated in this
perspective, leftist power in world and home during 1970s was reacted in Turkey.
These reactions of political results were reflected by National Front Governments.
In this article it is claimed that the National Front Governments were established
against leftist power and then the clash between left and right increased.
Keywords : National Front Governments, Suleyman Demirel, Necmettiın Erbakan, Alparslan Turkes, Turhan Feyizoglu.

Anahtar Kelimeler

Milliyetçi Cephe Hükümetleri, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan, Alparslan Türkeş, Turhan Feyizoğlu

Kaynakça

• Kitaplar: ARCAYÜREK, Cüneyd. (1985) Demokrasinin Sonbaharı 1977-1978, Ankara: Bilgi Yayınevi. BİRAND, Mehmet Ali, Hikmet Bila, Rıdvan Akar, (2001) 12 Eylül Türkiye’nin Miladı, İstanbul: Doğan Kitap Yayınları. CEMAL, Hasan, (2000) 12 Eylül Günlüğü; Tank Sesiyle Uyanmak, İstanbul: Everest Yayınları. ÇAVDAR, Tevfik, (1996) Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları. DURSUN, Davut, (2003) 12 Mart Darbesi, İstanbul: Şehir Yayınları. KARA, Muzaffer, (2004) Türk Siyasal Yaşamında 1961 sonrası Bir Olgu : koalisyonlar, İstanbul: Otopsi Yayınları. KOMŞUOĞLU, Ayşegül, (2008) Türkiye Siyasetinde Bir Lider :Süleyman Demirel, İstanbul: Bengi Yayınları. TOKATLI, Orhan, (2004) Güvercinli Yıllar, İstanbul, Doğan Kitap Yayınları. Gazeteler: Cumhuriyet, 30 Ocak 1975 Cumhuriyet, 11 Mayıs 1975 Cumhuriyet, 13 Mayıs 1975 Cumhuriyet, 20 Mayıs 1975 Cumhuriyet, 17 Ağustos 1975 Cumhuriyet, 9 Ekim 1975 Cumhuriyet, 20 Mayıs 1976 Cumhuriyet, 28 Mayıs 1976 Cumhuriyet, 16 Ağustos 1977 Cumhuriyet, 1 Ocak 1978 Günaydın, 12 Haziran 1977 Hürriyet, 21 Aralık 1974 Hürriyet, 13 Nisan 1975 Hürriyet, 23 Ekim 1975 Hürriyet, 7 Mart 1976 Hürriyet, 2 Mayıs 1976 Hürriyet, 24 Temmuz, 1976 Hürriyet, 14 Ağustos 1977 International Reports, 12 Ağustos 1977 Milliyet, 16 Aralık 1974 Milliyet, 26 Ocak 1975 Milliyet, 13 Mart 1975 Milliyet, 29 Aralık 1975 Milliyet, 2 Mayıs 1976 Milliyet, 14 Mayıs 1976 Milliyet, 5 Nisan 1976 Milliyet, 7 Mayıs 1977 Milliyet, 6 Ağustos 1977 Milliyet, 20 Ağustos 1977 Milliyet, 26 Ağustos 1977 Milliyet, 3 Eylül 1977 Tercüman, 30 Nisan 1977 www.belgenet.net