Roald Dahl’ın “Charlie’nin Çikolata Fabrikası” Adlı Çocuk Romanında Yapısal ve Eğitsel İlkeler

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 28, 101 - 121, 23.04.2021

Kürşat Kaya

Öz

Erken yaşta bireylerin gelişimleri için edebiyat eserlerinin yeri yadsınamaz. Çocuk edebiyatının da en temel işlevlerinden birisi de bireylerin erken yaştan birçok şeye
karşı duyarlılıklarını sağlamaktır. Onlara okuma alışkanlığı kazandırmak, okumayı sevdirmek ve kütüphanecilik ile ilgili duyarlılık sahibi olmalarını sağlamak bu türde
eserlerin başlıca işlevleri arasında gelmektedir. Bu nedenlere dayalı olarak çocuk kitaplarının taşıması gereken bazı iç yapı ve dış yapı özellikleri vardır. Dış yapı özellikleri “boyutlar, kâğıt, kapak-cilt, sayfa düzeni, harfler ve resimler” olarak karşımıza çıkar. Bu kavramlar çocuklara yönelik hazırlanmış olan kitapların fiziksel yapısıyla ilgilidir. İç yapı özellikleri ise “konu, plan, izlek, karakterler, dil ve anlatım, iletiler, çevre” olarak karşımıza çıkar. Bir çocuk kitabı, çocuklar için uygun konularda olmalı, olayların planı bakımından sade ve tutarlı olmalıdır. Ayrıca çocuk kitaplarının temel eğitim ilkelerine de uygun olması gerekmektedir. Bu çalışmada Roald Dahl tarafından yazılmış, Can (Çocuk) Sanat Yayınları tarafından basılmış olan Charlie’nin Çikolata Fabrikası adlı çocuk romanının iç yapı ve dış yapı özellikleri incelenmiş ve kitap çocuk edebiyatına yönelik temel eğitim ilkeleri bağlamında değerlendirilmiştir. Araştırma, nitel araştırma çerçevesinde yapılmıştır. Çalışmada veriler doküman inceleme yöntemi ile elde edilmiş, betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda “Charlie’nin Çikolata Fabrikası” adlı yapıtın yapısal özellikleri ve temel eğitim ilkeleri bakımından nitelikli ve çocuğa göre olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, çocuk romanı, iç yapı özellikleri, dış yapı özellikleri, eğitsel ilkeler

Kaynakça

• AYKAÇ, Murtaza ve Çakır İlhan, Ayşe (2014). Çocuk edebiyatı metinleriyle kurgulanan yaratıcı drama etkinliklerinin konuşma becerilerine etkisi. Ankara University Journal Of Faculty Of Educational Sciences, 47: 209-234. BAŞ, Bayram (2010). Söz varlığının oluşumu ve gelişiminde çocuk edebiyatının rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27: 121-136.
• BAŞ, Bayram (2015). Türkçe öğretimi açısından çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• BAŞ, Bayram ve Biros. Yeliz (2019). Çeviri çocuk edebiyatı eserlerinde yer alan değerler üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, VII(4): 1095-1114. CANLI, Suna ve Aslan, Canan (2018). Çetin Öner’in “Gülibik” adlı çocuk romanının yapısal ve eğitsel ilkeler açısından incelenmesi. İlköğretim Online Dergisi, XVII(2): 812-833.
• CANLI, Suna (2015). Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin belirlenmesinde çocuğa görelik ilkesi. Dil Eğitimi Ve Araştırmaları Dergisi, I(1): 98-123.
• ÇER, Erkan (2016). Türkçe öğretiminde çocuğa görelik ilkesine uygun yapıtların önemi. İlköğretim Online Dergisi, XV(4): 1399-1410.
• DAHL, Roald (2019). Charlie’nin çikolata fabrikası. İstanbul: Can (Çocuk) Sanat Yayınları.
• DEMİRAY, Kemal (1975). Türkçe çocuk edebiyatı. Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
• DEMİRCAN, Candemir (2006). Tübitak çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, II(1): 12-27. DİLİDÜZGÜN, S. (2004). Okuma eğitimi hedefleri bağlamında Türkçe ders kitaplarındaki çocuk edebiyatı ürünleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2:43-55
• ERKAN, Güneş ve Aykaç, Murtaza (2014). Samet Bahrengi’nin kitaplarıyla kurgulanan yaratıcı drama etkinliklerinin öğrencilerin yazma becerisi ve tutumlarına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, VII(31): 600-610
• GÖKÇE, B. ve Sis, N. (2011). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk öykülerinin “hikâye haritası” yöntemine göre incelenmesi. Turkish Studies, VI(3): 1925-1949
• Meor HİSSAN, Wan SYAKİRA (2012). An analysis of the children’s characters in Roald Dahl’s novel: Charlie and the Chocolate Factory. Indonesian Journal of Applied Linguistics, II(1): 83-92.
• MULDERS, Marike Frederike (2016). The presentation of female gender in Roald Dahl’s Charlie and the Chocolate Factory, The Witches and Matilda. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Leiden: Universiteit Leiden.
• KARABABA, Canan (2006). Ders kitaplarındaki metinlerin çocuğa göreliği. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (Gelişmeler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri) Kitabı (ss. 77-82). S. Sever (Ed,). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• KARATAŞ, Evren (2014). Çocuk edebiyatında karakter kavramı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33: 60-79
• KAYA, Z. (2006). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin türsel/yazınsal niteliği. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (Gelişmeler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri) Kitabı (ss. 83-90). S. Sever (Ed.) Ankara: Ankara Üniversitesi.
• KOLAÇ, Emine., Demir, Tazegül ve Karadağ, Rıhan (2012). Öğretmen adaylarının dil eğitiminde çocuk edebiyatı metinlerinin kullanımına yönelik görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 161: 195-213.
• LEVENT, Gamze (2010). Çocuk edebiyatı çevirilerinde karşılaşılan sorunlar. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• MERRİCK, Anne (1975). The Nightwatchmen and Charlie and the Chocolate Factory as books to be read to children. Children’s Literature İn Education, 16: 21-30.
• NEYDİM, Necdet (2003). Çeviri çocuk edebiyatı. İstanbul: Bu Yayıncılık.
• OĞUZKAN, Ferhan (2001). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• SEVER, Sedat (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
• SEVER, Sedat (2006). Çocuk edebiyatı öğretimi nasıl olmalıdır?. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (Gelişmeler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri) Kitabı (ss. 41-56). Sever S. (Ed.) Ankara: Ankara Üniversitesi.
• SEVER, Sedat (2002). Çocuk kitaplarına yansıtılan şiddet millî eğitim temel yasası ve çocuk haklarına dair sözleşme bağlamında bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35: 25-37.
• ŞAHİN, Esin., Çelik, Gamze ve Çelik, Burcu (2012). Anne-babaların çocuk edebiyatı kavramına ilişkin görüşleri (Çanakkale örneği). Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, X(12): 109-125.
• ŞAHİN, Güliz (2014). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran bir resim. Turkish Studies, IX(3), 1309-1324. ŞİRİN, Mustafa Ruhi (2012). Çocuk ve gençlik edebiyatı ders notları. İstanbul.
• ŞİRİN, Mustafa Ruhi (2014). Edebiyat ve çocuk edebiyatı, edebiyatın amacı ve işlevi. Türk Dili Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatı Özel Sayısı (s.12-31).
• ŞİRİN, Mustafa Ruhi ve Kaya, Meral (2016) April Whatley Bedford: “Çocuk edebiyatı ilkokul eğitim programının temelini oluşturmalıdır”. Çocuk ve Medeniyet, I(2): 21-27.
• TÜFEKÇİ Can, Dilek (2014). Çocuk edebiyatı kuramsal yaklaşım. Konya: Eğitim Yayınevi.
• YALÇIN, Alemdar (2002). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• YAVUZER, Haluk (2001). Doğum öncesinden ergenlik sonuna çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.