Çizgi Romanda Adalet Algısı: Deligücük’ün İntikamı

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 30, 593 - 606, 06.12.2021

Ozan Küçükusta Gültekin Akengin

Öz

Adalet kavramı insanlık tarihinin başından beri toplum ilişkilerini düzenlemek için kullanılan temel bir düzen olgusu olmakla birlikte, geçmişten günümüze kadar geçen sürede toplumlar için hala açık ve net bir biçimde tanımlanamamaktadır. Genel bir ifadeyle adalet, ilgili kişinin hak ettiği ödül ya da cezayı alması durumudur. Bu bağlamda adalet kavramını toplumun ortak aklının oluşturduğu değerler, ilkeler, ideal ve erdemlerin, özgürlük ve devlet kavramlarıyla diyalektik ilişki kurarak oluşturduğu etik ve pozitif ilkeler bütünü oluşturmaktadır. Ancak işlenen suç sonucunda suçluya ve mağdur kişiye hak ettiğinin verilmesi, gerçek anlamda adaleti sağlamakta mıdır? Bu soruya verilecek yanıt ise, hukuk, kanun, akıl ve vicdan kavramlarının farklı toplumlarda farklı biçimde algılanması sebebiyle adalet kavramının pek çok toplumda neden hala net bir biçimde tanımlanamadığını göstermektedir. Adalet kavramı, diğer sanatsal alanlarda olduğu gibi çizgi romanlara da sıklıkla yansımıştır. Bu sayede, toplumun aradığı adalet ve adaletsizlik kavramları da çizgi roman kahramanları sayesinde uygulanır hale gelmektedir. Hikâyelerindeki rolü adaleti sağlamak olan her çizgi roman karakteri, mutlaka kendi döneminin gerçek toplumsal olaylarından referans alınarak yaratılmıştır. Ancak tıpkı toplumun adalet algısı gibi çizgi roman kahramanlarının da adalet algısı ve adaleti uygulama şekilleri birbirinden farklılıklar göstermektedir. Bu sayede bu kahramanların adaleti kimi zaman hukuksuz veya kanunsuz bile olsa, toplumun gözünde resmi adalet sisteminin tamamlayıcısı olarak görülmektedir. Bu
bağlamda Deligücük karakteri de, 19. Yüzyıl Osmanlı taşrasındaki hukuksuzluk ve kanunsuzluğa bir çözüm olarak ortaya çıkmıştır. Deligücük’ü adaletsizlik karşısında
harekete geçiren temel durum kendi vicdanı olmakta ve bu durum yeri geldiğinde kendisine tüm etik ve hukuk kurallarını çiğnetebilmektedir. Çünkü Deligücük için
vicdan ahlakı, ahlak ta adaleti sağlamaktadır. Dolayısıyla mağdur kişi veya kişiler adına sağladığı adaletin temelinde “kısasa kısas olan intikamcı” bir adalet anlayışı bulunmaktadır. Bu durum hikâyelerdeki “intikam” adaletinin, okuyucunun vicdanının rahatsız etmek yerine “hikayenin adil bir sonla bitmesi” beklentisinin okuyucuda çok daha ağır bastığı görülmekte ve adaletin tecelli ettiğine birinci gözden “şahit olmak” okuyucuyu rahatlatmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çizgi Roman, Etik, Adalet, Hukuk, Deligücük

Kaynakça

• ADKİNSON, Cary, (2003), “The portrayal of crime and justice in the comic book superhero mythos” , Journal of Criminal Justice and Popular Culture, VII, 2: 96-108.
• ARİSTOTELES, “Nikomakhos’a Etik”, Çev. BABÜR, Saffet, (2005), Ankara: Kekibeç Yayınları.
• CEVİZCİ, Ahmet, (1999), Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• GENCER, Bedri, (2008), “Son Osmanlı Düşüncesinde Adalet”, Muhafazakar Düşünce, 4: 15.
• GOMEZ Romero, Luis and DAHLMAN, Ian, (2012), “Justice framed: law in comics and graphic novels”, Law Text Culture, 16: 3-32.
• HERBERS, Martin R., (2015), “Concepts of Justice in Contemporary American Comic Books”, Paper presented to the IAMCR Comic Art Working Group, 14.07.2015, Montréal, Canada.
• İNALCIK, Halil, (1997), The Ottoman Empire: The Classical Age 1300-1600, London: Phoenix.
• İNALCIK, Halil, (2005), Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• İREM, Nazım, (2008), “Klasik Osmanlı Adalet Rejimi ve 1839 Gülhane Kırılması”, Muhafazakar Düşünce, 4:15.
• KADIOĞLU, İdris, (2008), “Osmanlıda Adalet Sistemi ve Latifi Tezkiresinde Şair Nihani’nin Osmanlı Kadılarına Eleştirileri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, VII, 23: 378-394.
• Kollektif Yazar ve Çizerler, (2009), Deligücük: Osmanlı Taşrasından Korku ve Dehşet Hikayeleri, Ankara: Kamra Yayıncılık
• Kollektif Yazar ve Çizerler, (2010), Deligücük: Alacakaranlık Zamanlar, Ankara: Kamra Yayıncılık.
• Kollektif Yazar ve Çizerler, (2013), Deligücük: Zifirname, İstanbul: Flaneur Çizgi Roman.
• TEKEREK, Nurhan ve TEKEREK, İsmet, (2011), “Adalet ve Tiyatro”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, MMXI, 32: 2
• TOPAKKAYA, Arslan, (2008), “Adalet Kavramı Bağlamında Aristoteles – Platon Karşılaştırması”, FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, MMVIII, 6: 27-26.
• TUNA C. Aziz ve KUZGUN, Coşkun, (2007). “Deligücük”, Tam Macera Aylık Çizgi Roman Dergisi, 1, Ankara: Kamra Yayıncılık.
• TUNA C. Aziz ve KUZGUN, Coşkun, (2007). “Deligücük”, Tam Macera Aylık Çizgi Roman Dergisi, 2, Ankara: Kamra Yayıncılık
• TUNA C. Aziz ve KUZGUN, Coşkun, (2007). “Deligücük”, Tam Macera Aylık Çizgi Roman Dergisi, 3, Ankara: Kamra Yayıncılık
• TUNA C. Aziz ve KUZGUN, Coşkun, (2007). “Deligücük”, Tam Macera Aylık Çizgi Roman Dergisi, 4, Ankara: Kamra Yayıncılık
• ŞAHİN, Gürsoy, (2020). “XIX. Yüzyılda İngiliz Gezginlerin Kaleminden Osmanlı Yöneticileri ve Yönetim Sistemi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XXII, Sayı: TBMM’nin 100. Yılı ve Millî İrade Özel Sayısı.