Yozgat Kilimlerinde Farklı Göbek Kompozisyonları

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 30, 731 - 742, 06.12.2021

Nefise Yüksel Ülkem Yaz

Öz

Dokuma kültürü Türklerde tarih öncesi dönemden itibaren yaşamın bir parçası olmuştur. Hayatı kolaylaştıran yaşam kalitesini arttıran bir öğe olarak gelişimini yüzyıllarca devam ettirmiş ve günümüze gelmiştir. Kilim ve diğer dokumalar üzerinde kullanılan motifler insanoğlunun yaşam biçiminin, duygularının, arzularının bir ifadesidir. Bu nedenle dönemlerin ve coğrafyaların ortak kültürünün ifadesidir. Her dönem, coğrafya ve iklim şartlarına göre şekillenerek zenginleşmiş ve göçlerle yayılarak bu zenginlik büyük bir kültür harmonisi oluşturmuştur. Günümüze kadar gelebilen en eski kompozisyon örneklerine baktığımızda Selçuklu Dönemine ait 17 adet Büyük boy halıda çok az motif kullanılmasına rağmen birbirine benzemeyen 17 kompozisyon örneği ortaya çıkmıştır. Bu geleneği Yozgat kilimlerinde de görmekteyiz. Bu kültürümüzün nesilden nesile devam etmesinin bir örneğidir. Motif ve renklerde görülen zenginlik yanı sıra bir takım motiflere atfedilen manalar bazı motiflerin daha sık ve farklı kompozisyonlarda karşımıza çıkmasına neden olur. Kompozisyonlar madalyon şemalarının içlerine dolgulanan farklı motiflerle birbirinden farklı kompozisyonlar ve manalar oluştururlar, bu örnekleri Yozgat kilimlerinde fazlaca görmekteyiz. Bu çalışmada Yozgat Kilimlerinde madalyonların farklı kompozisyonlarda ki örneklerin ne şekilde düzenlendikleri incelenmiş çeşitlilikleri ortaya konmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Madalyon, Yozgat Dokumaları, Dokuma

Kaynakça

• AYTAÇ, Ahmet, (1982), El Dokumacılığı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul
• DEMİR, Tuna Sönmez, (1995), El Dokumacılığı ve Çarpana Dokuma, Türk Hava Kurumu Basımevi, Ankara
• DENİZ, Bekir, (1990), Yöre Özellikleriyle Yozgat Kilimleri, Arkeoloji Sanat Tarihi Dergisi, İzmir
• DENİZ, Bekir, (2000), Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygıları, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Yayınları, Ankara
• UĞURLU, S. S.,(1999,) Kilimlerin Resim Sanatı ile Karşılaştırılması, Ev Tekstili, Sayı: 21, Mayıs Ev Tekstilcileri Derneği Yayın Organı, İstanbul