Türkiye’de Ortaokul Düzeyinde Öğrenim Gören Suriyeli Arap Öğrencilerin Türkçe Dikte Becerisinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 31, 207 - 225, 15.04.2022

Mehmet Kara Muhammet Şen

Öz

Bu araştırmada ortaokul düzeyinde öğrenim gören Suriyeli Arap öğrencilerin, sınıf düzeyleri ve cinsiyet durumlarına göre, temel olarak yaptığı Türkçe dikte (söyleneni yazma) hatalarını tespit etmek ve bu hataların düzeltilmesine yönelik önerilerde
bulunmak amaçlanmıştır. Metinsellik ölçütlerine göre seçilen ve alan uzmanlarının
görüşleri doğrultusunda kısaltılan “Uzayın İlk Ziyaretçileri” adlı metin, Suriyeli Arap
öğrencilere dikte çalışmasıyla yazdırılmış ve öğrencilerin çalışma kâğıtları uygulama
sonunda toplanarak doküman analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Suriyeli Arap öğrenciler, en çok dikte hatasını harf karışmasında yapmıştır. Bu hatayı sırasıyla büyük
harfleri yanlış kullanma, birleşik yazma, harf atlama, noktalama işaretleri hatası, hece
atlama, ayrı yazma, harf ekleme, hece ekleme, kelime ekleme ve kelime atlama hataları
takip etmiştir. Araştırmada Suriyeli Arap öğrencilerin, Türkçede olup Arapçada olmayan ve şekil olarak birbirine benzeyen harflerde harf karışması hataları; dikkatsizlikten, metni yetiştirememe kaygısından, yan yana bulunan aynı ünsüzden birini yazmadan geçerek, sayıları yazarken ve zorlandıkları harf, hece veya kelimelerde atlama
hataları; zorlandıkları kelimelerde, kısaltma ve sayıları yazarken ve virgül işaretinin
okunuşunu yazarak ekleme hataları; başlığı ve özel adları küçük harfle yazarak, cümleye küçük harfle başlayarak ve belli başlı harfleri metin içinde sadece büyük harfle
yazarak büyük harfleri yanlış kullanma hataları; harf, hece veya bitişik yazılan birleşik kelimeleri ayrı yazarak ayrı yazma hataları; kelimeler arasında boşluk bırakmayarak,
ayrı yazılması gereken kelimeler ile sayı ve bağlaçları bitişik yazarak birleşik yazma hataları; virgül işaretini Arapçadaki biçimiyle kullanarak, virgül işaretinin okunuşunu
yazarak, dört ve dörtten çok rakamlı sayılarda uygun yerde nokta işareti kullanmayarak, özel ada getirilen çekim ekini kesme işaretiyle ayırmayarak ve satıra sığmayan
kelimeleri bölerken kısa çizgiyi aşağıdaki satırda kullanarak noktalama işaretleri hataları yaptığı tespit edilmiştir. Suriyeli Arap öğrencilerin; hedef dildeki alfabenin farklı
olması, Türkçe kelimeleri tanımadaki yetersizlikleri, Türkçenin yazım ve noktalama
kurallarını kavrayamamaları ve ana dillerinden olumsuz aktarım yapmaları sebebiyle
dikte hataları yaptığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İkici Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Suriyeli Arap Öğrenciler, Dikte

Kaynakça

• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, KILIÇ ÇAKMAK, Ebru, AKGÜN, Özcan Eren, KARADENİZ, Şirin ve DEMİREL, Funda, (2017), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• COŞKUN, İpek ve EMİN, Müberra Nur, (2016), Türkiye’deki Suriyelilerin Eğitiminde Yol Haritası Fırsatlar ve Zorluklar (Rapor No: 69), İstanbul: Turkuvaz. DHA, (2021), Suriyeli 432 bin 956 çocuk okullu olacak, https://www.dha.com.tr/ egitim/suriyeli-432-bin-956-cocuk-okullu-olacak/haber-1831953 sayfasından erişilmiştir.
• DERSAN ORHAN, Duygu, (2013), “Ortadoğu’nun Krizi: Arap Baharı ve Demokrasinin Geleceği”, Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, III, 1-2: 17-29.
• DİLEK, Bahadır Selim, (2018), Suriyeli Göçü, Ankara: Kripto.
• EMİN, Müberra Nur, (2019), Geleceğin İnşası Türkiye’deki Suriyeli Çocukların Eğitimi, İstanbul: SETA.
• GİGM, (2021), Geçici Koruma Kapsamında Bulunan Suriyelilerin Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı, https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 sayfasından erişilmiştir.
• GÖĞÜŞ, Beşir, (1978), Türkçe ve Yazın Eğitimi, Ankara: Gül.
• GÜZEL, Abdurrahman ve BARIN, Erol, (2016), Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Ankara: Akçağ.
• KARASAR, Niyazi, (2019), Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel.
• KAYA, Mahmut, (2017), Türkiye’deki Suriyeliler İç İçe Geçişler ve Karşılaşmalar, İstanbul: Hiperyayın.
• MEB, (2014), Yabancılara Yönelik Eğitim-Öğretim Hizmetleri Genelgesi, http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1715.pdf sayfasından erişilmiştir.
• MEB, (2016), Suriyeli çocukların eğitimi için yol haritası belirlendi, https://www.meb.gov.tr/suriyeli-çocuklarin-egitimi-icin-yol-haritasi-belirlendi/haber/11750/tr sayfasından erişilmiştir.
• NAS, Recep, (2003), Türkçe Öğretimi, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• TARTAR, Emine, (2013), Dikte (Söyleneni Yazma) Çalışmalarının Yazı Becerilerinin Gelişimine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• TAŞTAN, Coşkun ve ÇELİK, Zafer, (2017), Türkiye’de Suriyeli Çocukların Eğitimi Güçlükler ve Öneriler (Rapor No: 78), Ankara: Semih Ofset.