Türkiye’de Özel Yetenek Alanındaki Lisansüstü Eğitim Tezlerinin İncelenmesi (2015-2020)

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 32, 341 - 362, 15.08.2022

Hasret Nuhoğlu Fatma Kara

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de özel yetenek alanında 2015-2020 yılları arasında yapılan lisansüstü eğitim tezlerini inceleyerek, alandaki genel durumu ortaya koymaktır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır.
Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından belgesel tarama tekniği
kullanılarak ulaşılan 281 adet çalışmaya ait bulgular betimsel olarak analiz edilmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre; yüksek lisans düzeyindeki çalışmaların sayısı doktora çalışmalarından daha fazladır. En çok çalışmanın yayımlandığı yıl 2019 olmakla beraber
2020 yılında yayımlanan yüksek lisans tezlerinin sayısında önceki yıllara göre düşüş
saptanmıştır. Çalışmaların büyük kısmı Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalına aittir. İlköğretim Ana Bilim Dalı ve Özel Eğitim Ana Bilim Dalının da alana katkısı oldukça
fazladır. “Özel yeteneklilerin eğitimi”, “Özel yeteneklileri tanımlama ve özellikleri”
konuları ağırlıklı olarak çalışılmıştır ancak “21. yüzyıl becerilerinin geliştirilmesi”,
“Ebeveyn eğitimi”, “Özel yeteneklilerin kariyer gelişimleri” üzerinde en az çalışılan konulardır. Çalışmaların büyük kısmı ilişkisel tarama modeli ile yapılmakla beraber
durum çalışmasının, tarama modelinin de kullanıldığı oldukça çok çalışma mevcuttur. Örneklem olarak “öğrenci” en yaygın tercihtir ve ardından “öğretmen” gelmektedir. “Ortaokul” en çok çalışma yapılan eğitim kademesiyken “Okul öncesi” ve “lise”
eğitim kademeleri ile yapılan çalışmaların sayısı oldukça azdır. En çok kullanılan veri
toplama aracı ölçektir ve t-testi en sık kullanılan veri analiz tekniğidir. Son olarak,
ulaşılan bulgular yorumlanarak öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özel yetenek, üstün yetenek, üstün zekâ, yetenek, lisansüstü eğitim tezi, Özel yetenek, üstün yetenek, üstün zekâ, yetenek, lisansüstü eğitim tezi

Kaynakça

• AŞIK, Mesut, ZELYURT, Hikmet (2021) Özel Yetenekli Bireyleri Tanıma ve Eğitimine İlişkin Okul Öncesi Öğretmenlerinin Görüşlerinin İncelenmesi. International Primary Education Research Journal,V(1): 78-94.
• ATEŞ, Hatice, GÜL, Merve (2017). Türkiye’de üstün yetenekliler eğitimi ile ilgili yapılan lisansüstü tezlere genel bir bakış. Üstün Zekalılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, IV(3):33-57.
• AYVACI, Hakan Şevki, BEBEK, Gürhan (2019). Türkiye’de üstün zekâlılar ve özel yetenekliler konusunda yürütülmüş tezlerin tematik incelenmesine yönelik bir çalışma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XLV (45):267-292.
• BAYAT, Bülent (2014). Uygulamalı sosyal bilim araştırmalarında ölçme, ölçekler ve “likert” ölçek kurma tekniği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XVI(3):1-24.
• BİLGİÇ, Necati, TAŞTAN, Abdullah, KURUKAYA, Gürhan, KAYA, Kaya, AVANOĞLU, Orhan, ve TOPAL, Tuncay (2013). Özel yetenekli bireylerin eğitimi strateji ve uygulama kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• BİLGİLİ, Ahmet (2000). Üstün yetenekli çocukların eğitimi sorunu-sosyal sorumluluk yaklaşımı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, XII(12):59-74.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, ÇAKMAK, Ebru Kılıç, AKGÜN, Özcan Erkan, KARADENİZ Şirin ve DEMİREL, Funda (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• ÇİTİL, Mahmut (2018). Türkiye’de üstün yeteneklilerin eğitimi politikalarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim, Özel Sayı/2018:143-172.
• ENÇ, Mitat (1995). Eğitimde önder yetiştirme sorunu. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, IV(1):75-83.
• FRANKS, Beth, DOLAN, Lawrence (1982). Affective characteristics of gifted children: Educational implications. Gifted Child Quarterly, XXVI(4): 172-178.
• GÜÇİN, Güçin, ORUÇ, Şahin (2015). Türkiye’de üstün yetenekliler ve üstün zekâlılar alanında yapılmış akademik çalışmaların çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, V(2):113-135.
• KARASAR, Niyazi (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar ilkeler teknikler (35. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• KARDEŞ, Servet, AKMAN, Berrin, YAZICI, Dila Nur (2018). Üstün yetenekliler alanında yapılmış tezlerin analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi,XI(3):411-430.
• MARLAND (1972). Education of the gifted and talented: Report to the Congress of the United States by the U.S. Commissioner of Education. Government Printing Office
• MEB (2009). MEGEP Çocuk gelişimi ve eğitimi üstün zeka ve özel yetenekli çocuklar. http://www.megep.meb.gov.tr/Mte_Program_Modul/Moduller_Pdf/%C3%- 9Cst%C3%BCn%20Zek%C3%A2%20ve%20%C3%96zel%20Yetenekliler.Pdf (Erişim tarihi: 23.05.2021).
• NACAR, Sema (2017). 2005-2014 yılları arasında üstün yeteneklilerin matematik eğitimi üzerine yapılan çalışmalar. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, IV(8):48-65.
• ÖZENÇ, Emine Gül, ÖZENÇ, Mehmet (2013). Türkiye’de üstün yetenekli öğrencilerle ilgili yapılan lisansüstü eğitim tezlerinin çok boyutlu olarak incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, CLXXI(171):13-28.
• SAK, Uğur, AYAS, Bahadır, SEZEREL, Bilge Bal, ÖPENGİN, Ercan, ÖZDEMİR, Nazlı, GÜRBÜZ, Şule Demirel (2015). Türkiye’de üstün yeteneklilerin eğitiminin eleştirel bir değerlendirilmesi. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, V(2):110-132.
• SCHEUREN, Fritz (2004, June). What is a Survey?. Alexandria: American Statistical Association. http://www.rickweil.com/s2211/whatisasurvey.pdf (Erişim Tarihi: 25.01.2022).
• SCHREGLMANN, Sinan (2016). Türkiye’de üstün yetenekli öğrenciler ile ilgili yapılan yükseköğretim tezlerinin içerik analizi (2010-2015). Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, IV(1):14-26.
• SÖNMEZ, Veysel, ALACAPINAR, Füsun Gülderen (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. (7. Basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
• TANIK ÖNAL, Nagihan (2020). Üstün zekâlı olmak . Milli Eğitim Dergisi, XLIX (228):153-174.
• YÖK (2020). 2018-2019 Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri. Erişim Adresi: https://istatistik.yok.gov.tr (Erişim Tarihi: 07.06.2021).
• YÖK (2021). 2019-2020 Öğretim yılı yükseköğretim istatistikleri. Erişim Adresi: https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 27.01.2022).
• YÖRÜK, Süreyya (2020). Okul öncesi dönemde özel yetenekli bir çocuk yetiştirmek. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, V(10): 337-364.