ÖRGÜTSEL MOBBİNG

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 36, 937 - 959, 08.01.2024

Abidin Dündar Eyüp Kıztanır Pınar Dündar

Öz

Mobbing terimini ilk kez 1960'larda hayvan davranışları üzerine yaptığı çalışmada kullanmış olan Kontranz Lorenz'dır. İşyerinde karşılaşılan psikolojik taciz diğer bir ismi ile mobbing, kamu ve özel örgütlarda işgörenlerin fiziksel ve psikolojik sağlıklarını yitirmelerine sebep olan, bunun sonucunda da çalıştığı örgütdan uzaklaşma hissine sahip olmasına yol açan her çeşit kaba davranıştır. Buna ek olarak mobbing, maruz bıraktığı kişiyi çalıştığı örgütte yıpratma sürecine katmaktadır. Mobbing, iş hayatından uzaklaştırmak amacıyla sürekli ve sistemli olarak üstler veya meslektaşlar tarafından bir kişiye yönelik olarak gerçekleştirilen anti sosyal davranışları ifade eder. Bu davranışlar, taciz, istismar, rahatsızlık ve sindirme gibi şekillerde ortaya çıkar ve örgütün bütünü ile işgörenin moral, motivasyon, üretkenlik, iş tatmini ve örgütsel bağlılık düzeyleri üzerinde yıkıcı etkilere neden olur. Bu çalışmanın amacı mobbing ile ilgili araştırmalara fayda sağlamak ve mobbing'in tam olarak ne olduğunu açıklayarak mobbing süreci hakkında bilgi vermektir. Bu çalışmada mobbinge neden olan faktörler açıklanmakta, mobbingin sonuçlarından bahsedilmekte ve mobbingle baş etme yolları gösterilmektedir. Bu çalışma nitel bir derleme deseniyle hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel mobbing, mobbing süreci, mobbing davranışları, mobbing sonuçları

Kaynakça

• Albini E, Benedetti L, Giordano S, Punzi S, & Cassito M, 2003. Dysfunctional Workplace Organization And Mobbing: Four Representative Cases. La Medicina Del Lavoro [Workplace Medicine], 96, 432-9.
• Apak E, 2009. Mobbing Eylemleri Ve Örgütsel Adanmışlık İlişkisi: İlköğretim Okulu Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Y. Lisans Tezi.
• Aydın İP, 1998. Yönetsel Mesleki Ve Örgütsel Etik, Pegem Özel Eğitim Ve Hizmetleri Tic. Limited Şti. Brand, C. Ve O'Conner, L. (2004). Okul Reddi: Bir Takım Gerektirir. Çocuklar Ve Okullar , 26 (1), 54.
• Celep, C. (2000). Eğitimde Örgütsel Adanma Ve Öğretmenler. Anı Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N., Ertürk, A. (2007). Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Mobbing Eylemlerinin Cinsiyet Yönünden İncelenmesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5-2,( 345-362).
• Çivilidağ A, Sargın N, 2011. Farklı Ortaöğretim Örgütlarında Çalışan Öğretmenlerde Psikolojik Taciz (Mobbing): Antalya İli Örneği. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 3, 11-22.
• Çobanoğlu Ş, 2005. Mobbing İşyerinde Duygusal Saldırı Ve Mücadele Yöntemleri. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Davenport, Noa, Schwartz, Ruth, D., Elliott, Gail, P, 2003. Mobbing: İşyerlerinde Duygusal Taciz, (Çev: Osman Cem Önortay), Sistem Yayıncılık: İstanbul.
• Ertürk, A. (2005). Öğretmen Ve Okul Yöneticilerinin Okul Ortamında Maruz Kaldıkları Mobbing Eylemleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Eşenli G, & AKTEL M, 2019. Yönetimde Örgüt Kültürü İle Mobbing İlişkisinin Yeri Ve Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 525-549.
• Gerberich SG, Church TR, Mcgovern PM, Hansen H, Nachreiner NM, Geisser MS, Ryan AD, Mongin SJ, Watt GD, 2004. An Epidemiological Study Of The Magnitude And Consequences Of Work Related Violence: The Minnesota Nurses’ Study. Occupational And Environmental Medicine, 61, 6, 495-503.
• Gökçe, AT (2006). İş Yerinde Mobbing: Özel Ve Resmi İlköğretim Okulu Öğretmen Ve Yönetim Üzerinde Yapılan Bir Araştırma.
• Gökçe A, 2008. Mobbing: İşyerinde Mobbing Eğitim Örneği. Ankara (Turkey): Öğreti Yayınları.
• Hubert, AB Ve Van Veldhoven, M. (2001). İstenmeyen Davranış Ve Mobbing İçin Riskli Sektörler. Avrupa Çalışma Ve Örgütsel Psikoloji Dergisi , 10 (4), 415-424.
• Keashly, L, 2001. Interpersonal And Systemic Aspects Of Emotional Abuse At Work: The Target’s Perspective. Violence And Victims, 16(3), 233-268.
• Kök, S, 2006. “İş Yaşamında Psiko-Şiddet Sarmalı Olarak Mobbing”; 14. Yönetim Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı , Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Ss. 161-170.
• Köse H, 2006. Örgüt İçi İletişimde Negatif Bir Olgu: Psikolojik Mobbing Ve Sistemli Bir" Ötekileştirme" Süreci Olarak Mobbing. II. Ulusal Halkla İlişkiler Sempozyumu, 24-6.
• Leymann H, 1993. The Effect Of Major Railway Accidents On The Psychological Health Of Train Drivers—II. A Longitudinal Study Of The One-Year Outcome After The Accident. Journal Of Psychosomatic Research, 37, 8, 807-17.
• Leymann H, 1996. The Content And Development Of Mobbing At Work. European Journal Of Work And Organizational Psychology, 5, 2, 165-84.
• Leymann F, Roller D, 2004. Workload Balancing İn Clustered Application Servers, Google Patents. Mansur FA, 2008. İşletmelerde Uygulanan Mobbingin (Psikolojik Şiddet) Örgütsel Bağlılığa Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Schermerhorn J, 1989. Management For Productivity: Advanced Instructional Modules. Aim, Wiley. Solmuş T, 2008. İş Ve Özel Yaşama Psikolojik Bakışlar, Epsilon.
• Şenerkal, R, 2014. Üniversitelerde Akedemik İşgörene Yönelik Mobbing Süreci: Mobbing Davranışları İle Akademisyenlerin Sağlığı Ve Bireysel Performansı İlişkisi (Master's Thesis, ESOGÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü). Tınaz, P, 2006. İşyerinde Psikolojik Taciz Mobbıng. Çalışma Ve Toplum, 4(11), 13-28.
• Tutar H, 2004. İş Yerinde Psikolojik Taciz, 3. Baskı. Ankara: Barış Kitap Basın Yayın Dağıtım.
• Ural C, 2009. Psikoşiddete Maruz Kalmış Öğretmenlerin Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Uzunçarşılı Ü, Yoloğlu N, 2007. Mobbing/İş Yerinde Duygusal Taciz: Ulusal Ve Uluslar Arası Boyutu İle Çatışma Yüklü Bir İletişim Biçimi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hakemli Dergisi, 7, 27, 7-18.
• Van Dick, R. Ve Wagner, U. (2001). Öğretimde Stres Ve Zorlanma: Yapısal Bir Eşitlik Yaklaşımı. İngiliz Eğitim Psikolojisi Dergisi , 71 (2), 243-259.
• Vandekerckhove W, Commers MR, 2003. Downward Workplace Mobbing: A Sign Of The Times? Journal Of Business Ethics, 45, 1-2, 41-50.
• Yaman E, 2007. Üniversitelerde Bir Eğitim Yönetimi Sorunu Olarak Öğretim Elemanının Maruz Kaldığı İnformal Cezalar: Nitel Bir Araştırma. Unpublished Doctoral Dissertation). Marmara University, Institute Of Educational Sciences, İstanbul.
• Yıldırım T, 2008. İlköğretim Okullarında Öğretmen–Yönetici İlişkilerinde Mobbing Ve Etkileri. Unpublished Master's Thesis. Yeditepe University. The Institute Of Social Sciences, İstanbul.
• Yücetürk E, 2003. Örgütlerde Durdurulamayan Mobbing Uygulamaları: Düş Mü? Gerçek Mi? Bilgi Yönetimi, Temmuz.
• Zapf, D. (1999). Organisational, Work Group Related And Personal Causes Of Mobbing/Bullying At Work. International Journal Of Manpower.