NİETZSCHE’DE ADALET, HINÇ VE CEZA

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 39, 571 - 592, 30.12.2024

Betül Baki

Öz

Öz:Nietzsche her çağı temelde iki ahlak tipolojisine indirgemiştir: Soylu ahlakı ve köle ahlakı. Cezalandırıcı adalet, Nietzsche’ye göre köle ahlakının nefret dolu ve kinci zihinsel durumu olan hınç duygusunun bir eseridir. Modern ceza anlayışında hınç psikolojisi adalet talebi olarak yorumlanmaktadır. Cezalandırma yoluyla adaletin tesis edildiği, suçluların ıslah edildiği ve caydırıcılık savları hınç psikolojisinin birer yanılsamasıdır. Cezalandırma aslında intikam arzusu olarak zayıfların -köle ahlakına sahip olanların- bir iradesidir. Cezalandırıcı adalet kavramının arkasında soylu efendiyi cezalandırarak kendisine ahlaki bir saygınlık kazandırma çabası olan intikam arzusu; köle ahlakı yatmaktadır. Nietzsche’ye göre modern ceza anlayışı cezayı, “bir adalet türü” olarak dayatır. Oysa Nietzsche açısından adalet, hınç duygusunun yarattığı intikam arzusundan çok uzaktır. Adalet yaşamın yaratıcı doğasında, güç istemindedir. Bu makalede Nietzsche’nin modern hukukta ceza, adalet ve hınç kavramlarına yaklaşımı tartışılacaktır.
Anahtar Sözcükler: Ceza, Adalet, Hınç, Modern Ceza Anlayışı, Köle Ahlakı

Anahtar Kelimeler

Ceza, Adalet, Hınç, Modern Ceza Anlayışı, Köle Ahlakı

Kaynakça

• BERKOWİTZ, Peter, (2003), Nietzsche: Bir Ahlak Karşıtının Etiği, 1. Baskı, Ayrıntı Yayınları.
• BERMAN, Marshall, (2013). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, İstanbul: İletişim Yayınları.
• BRAVO, Hamdi, (2008), Ceza İnsanlaştırır mı?: Hegel’in ve Nietzsche’nin Yanıtı, IV. HFSA Sempozyumu, HFSA Dergisi, 19:163-168.
• CEVİZCİ, Ahmet, (1999), Felsefe Sözlüğü, 3. Baskı, Paradigma Yayınları.
• ÇİFTÇİ, Erdem, (2016). Nietzsche'nin Hınç Çözümlemesi ve Hümanist Psikoterapi, Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 1: 9-113.
• DANTO, Arthur, (2002), Nietzsche, Hayatı, Eserleri ve Felsefesi, Paradigma Yayınları.
• ELGAT, Guy, (2016), Is Punishment Morally Justified? Developing Nietzsche's Critique of Compatibilism in The Wanderer and His Shadow, Journal of the American Philosophical Association, 3: 420-436.
• ELGAT, Guy, (2017), Nietzsche’s Psychology of Ressentiment: Revenge and Justice in On the Genealogy of Morals, Routledge.
• GOYARD, Simone, (2005), Nietzsche: Modern Devletin Eleştirisi, Cogito, 25.
• HİMMELMANN, Beatrix, (2017), Nietzsche's Ethics of Power and the Ideas of Right, Justice, and Dignity, The Journal of Nietzsche Studies, 2:171-189.
• KARATEKELİ, Emre, (2016), Ahlakın Soykütüğü’nde Hınç Duygusu, Doğu Batı Dergisi, 77: 181- 192.
• KOÇAK, Serdar, (2023), Nietzsche’nin Hukuk Anlayışı Üzerine Bir İnceleme, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1: 359-378.
• KÜÇÜKALP, Derda, (2007), Nietzsche’nin Demokrasi Düşüncesi Bakımından Önemi, Felsefe Dünyası, 17: 230-246.
• MAY,Simon, (2011), Nietzsche’s On the Genealogy of Morality: A Critical Guide, Cambridge University Press.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, (1964), Böyle Buyurdu Zerdüşt, İstanbul: Bilgi Yayınları.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, (1966), Gezgin ve Gölgesi, 1. Baskı, Oluş Yayınları.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, (1986), Deccal, 1. Baskı, Hil Yayın.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, (2002), Güç İstenci, 2. Baskı, Birey Yayıncılık.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, (2003a), Şen Bilim, 2. Baskı, Asa Kitabevi.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, (2003b), Ecce Homo, 2. Baskı, İthaki Yayınları.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, (2010), Putların Alacakaranlığı, 1. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, (2018), İyinin ve Kötünün Ötesinde, İstanbul, 9. Baskı, Say Yayınları.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, (2019), İnsanca Pek İnsanca (Cilt 1), 7. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• FRİEDRİCH, Nietzsche, Ahlakın Soykütüğü Üstüne, 10. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• MİYASAKİ, Donovan, (2016), The Equivocal Use of Power in Nietzsche’s Failed Anti-Egalitarianism, 1: 1-32.
• ÖZGÜÇ, Orhan, (2012), Homeros ve Hesiodos’da Adalet Kavramının Kökenleri ve Platon’a Yansımaları, FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 13: 11-38.
• QUELOZ, Matthieu, (2017), Nietzsche’s Pragmatic Genealogy of Justice, British Journal for the History of Philosophy, IV, 25: 727-749.
• SAĞLAM, Rabia, (2022), Hınç Adaleti ve Affetme, 1. Baskı, On İki Levha Yayınları.
• SEDWİCK, Peter, (2013), Nietzsche's Justice: Naturalism in Search of an Ethics, McGill-Queen's University Press. SNELSON, Avery, (2023), Nietzsche’s Critique of Guilt, Inquiry. TANNER, Michael, (2007), Düşüncenin Ustaları: Nietzsche, 1. Baskı, Altın Kitaplar.
• THUCYDİDES, (2009), History of the Peloponnesian War, Oxford University Press.
• YOUNG, Julian, (2010), Nietzsche: Bir Filozofun ve Felsefesinin Biyografisi, 5. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• ZUMBRUNNEN, John, (2002), Courage in the Face of Reality: Nietzsche’s Admiration for Thucydides, Polity, Palgrave Macmillan Journals, 2: 237-263.