Self-Consciousness and the Concept of the Other in Cahit Uçuk's Stories

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 39, 755 - 774, 30.12.2024

Zehra Yücel

Öz

This study develops a perspective on the character structures of the protagonists in Cahit Uçuk's short stories for adults, through the lens of Lacanian "subject" theory. The actions on the subject's body, mind, and thoughts are shaped by external structures, beyond their own will. The construction of the "subject" at both individual and societal levels in the stories has been analyzed while staying true to the universe of the texts. Additionally, the language and discourse that influence the formation of these subjects have been analyzed through Lacan's theoretical perspective.

The concept of the "subject" is examined through the thoughts developed by French philosopher Jacques Marie Émile Lacan regarding the relationship between language and the unconscious. Lacan’s in-depth analyses of human relations, focusing on the division within the subject and the role of the "Other" in the formation of a structure, draw on philosophical approaches that explore the interactions between humans and nature, humans and the Other, self, and subjective perception. The unconscious is a structure that can only express itself through language. Lacan explains the structure of the unconscious with the formula, "The unconscious is structured like a language" (Lacan, 2013: 26).

The human effort to understand oneself has never been confined solely to one's own reason and spirit. During this period, critiques related to religion have decreased. In the early stages of the creation of the subject, God, as the absolute being, was considered independent of the object. So much so, that in the realm of thought, human beings began to see themselves not only through their own means but also through another being, different from themselves, and through that being's mediation, influenced by semi-philosophical and semi-religious attitudes with more pronounced religious expressions (Çotuksöken, 2010: 45).

Cahit Uçuk’s short stories, which address a long historical process, have a depth that illuminates a broad period both in terms of the themes they cover and the characteristics of language and discourse. The aim of this study is to examine how the concept of the "subject" is shaped within the language and discourse structure of the fictional texts in Cahit Uçuk's short stories for adults. This analysis seeks to help us understand the construction of the subject, recognize its relationship with the "Other," and explore the role of literature in this process. Moreover, this analysis will contribute to a better understanding of the impact of the linguistic and discursive possibilities of fictional texts on humans and society.



Keywords: Cahit Uçuk, Subject, Self-Consciousness and the Concept of the Other, Jacques Lacan, Short Story.

Anahtar Kelimeler

Cahit Uçuk, Jacques Marie Émile Lacan, Concept of Subject, Subject, Ego

Cahit Uçuk'un Öykülerinde Benlik (Kendilik) ve Öteki Kavramı

Öz

Bu çalışmada, Cahit Uçuk’un yetişkinlere yönelik yazdığı öykülerde, başkahramanların karakter yapılarına Lacancı "özne" anlayışı üzerinden bir bakış açısı geliştirilmiştir. Öznenin bedeni, ruhu ve düşünceleri üzerindeki eylemleri, kendi iradesinin ötesinde, dışsal yapılar tarafından şekillendirilir. Öykülerdeki karakterlerin bireysel ve toplumsal düzeydeki “özne” olarak inşası, metinlerin evrenine sadık kalınarak incelenmiştir. Ayrıca, bu öznelerin oluşumunda etkili olan dil ve söylem, Lacan’ın kuramsal bakış açısı ile analiz edilmiştir.
"Özne" kavramı, Fransız filozof Jacques Marie Émile Lacan’ın dil ve bilinçdışı arasındaki ilişkiye dair geliştirdiği düşünceler üzerinden ele alınmıştır. Lacan’ın insan ilişkilerine dair derinlemesine analizleri, öznedeki bölünme ve bir yapının oluşumunda "öteki"nin rolüne odaklanarak, insan ile doğa, insan ile öteki, benlik ve öznel algı arasındaki etkileşimleri inceleyen felsefi yaklaşımlardan yararlanılmıştır. Bilinçdışı, yalnızca dil aracılığıyla kendini ifade edebilen bir yapıdır. Lacan, bilinçdışının yapısını açıklarken, "Bilinçdışı dil gibi yapılandırılmıştır" (Lacan, 2013: 26) formülünü kurgular.
İnsanın kendini anlama çabası her zaman kendiyle akıl ve ruhla sınırlı kalmamıştır. Bu dönemde, din ile ilgili eleştiriler giderek azalmıştır. Öznenin yaratımından bahsedilen bu ilk dönemlerde, mutlak varlık olarak Tanrı, nesneden bağımsız bir şekilde ele alınmıştır. Öyle ki düşünce dünyasında, yarı felsefi yarı dinsel tutumlarla dini ifadelerin daha belirgin etkileriyle insan kendini artık sadece kendi aracılığıyla değil, aynı olmayan bir başka varlık üzerinden ve onun aracılığıyla da görmeye başlamıştır (Çotuksöken, 2010: 45).
Cahit Uçuk’un, uzun bir tarihsel süreci ele alan öyküleri, hem işlediği temalar hem de dil ve söylem özellikleri açısından geniş bir dönemi aydınlatan bir derinliğe sahiptir. Bu çalışmanın amacı, "özne" kavramının, Cahit Uçuk’un yetişkinlere yönelik öykülerindeki kurmaca metnin dil ve söylem yapısı içinde nasıl şekillendiğini incelemektir. Öznenin inşasını anlamamıza, "öteki" ile olan ilişkisini fark etmemize ve edebiyatın bu süreçteki rolünü keşfetmemize yardımcı olmayı hedeflemektedir. Ayrıca, bu çözümleme, kurmaca metnin dilsel ve söylem olanaklarının insan ve toplum üzerindeki etkilerini daha iyi kavramamıza katkıda bulunacaktır.

Anahtar Kelimeler: Cahit Uçuk, Öykü, Özne Kavramı, Benlik, Öteki Jacques Lacan

Anahtar Kelimeler

Cahit Uçuk, Özne Kavramı, Jacques-Marie Emile Lacan, Öykü, Benlik, Öteki

Kaynakça

• Uçuk, C. (1945). Cin Tayfası. İstanbul: Uçuk Yayınları.
• Uçuk, C. (1968). Altın Pabuçlar. İstanbul: Uçuk Yayınları.
• Uçuk, C. (1969). Bir Işıklı Pencere. İstanbul: Uçuk Yayınları.
• Uçuk, C. (1970). Kurtların Saygısı. Uçuk Yayınları, İstanbul: Uçuk Yayınları.
• Badiou, A. ve Roudinesco, E. (2013). Dün Bugün Jacques Lacan. (A. Terzi, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Çotuksöken, B. (2013). Felsefe: Özne-Söylem. İstanbul: Notos Kitap.
• Doğan Â. (1999). Biyografi, Cahit Uçuk Hayatı-Sanatı-Eserleri. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• İzmir, M. (2015). Lacancı Psikanaliz ve Karakter Çözümleme. İstanbul: İmge Kitabevi.
• İzmir, M. (2013). Öznenin Diyalektiği, Hegel, Sartre ve Lacan. İstanbul: İmge Kitapevi Yayınları.
• Kaplan, M. (1992). Kültür ve Dil, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Lacan, J., M., É. (2006). Ecrits. (Çev. Bruce Fink) W.W. Norton&Co. Écrits (1st complete edition in English). Trans. Bruce Fink. W.W.Norton.
• Lacan, J., M., É. (2012). Benim Öğrettiklerim. (M. Erşen, Çev.). İstanbul: Monokl Yayınları.
• Lacan, J., M., É. (2013). Fallusun Anlamı. (S. M. Tura, Çev.). İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Lacan, J., M., É. (2014). Babanın Adları, (M. Erşen, Çev.). İstanbul: Monokl Yayınları.
• Lacan, J., M., É. (2014). The seminar of Jacques Lacan. Book X, s. Anxiety (A. R. Price, Çev.). Polity Press. (1962-1963).
• Lacan, J., M., É. (2019). Yine/ Hâlâ. (M. Erşen, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Lacan, J., M., É. (2022). Freud'un Teorisinde ve Psikanalizin Tekniğinde Ben, (S. Kılıç, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Le Lon, G. (2014). Kitleler Psikolojisi, (H. Can, Çev.). İstanbul: Tutku Yayınları.
• Moran, B. (1983). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Merleau-Ponty, M. (2017). Algının Önceliği ve Felsefi Sonuçları. (Y. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Alfa Kitap.
• Molacı, M. (2019). Saf Arzunun Eleştirisi, Lacan'ın Antigone'si. ETHOS Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar: 96-125.
• Nasio, J., D. (2007). Jacques Lacan’ın Kuramı Üzerine Beş Ders. (M. Erşen ve Ö. Erşen, Çev.). İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
• Randall, W., L. (1997). Bizi ‘Biz’ Yapan Hikâyeler. (Süer, Kaya, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şahin, S. (2007). Güzel, Etkili Konuşma ve Yazma Sanatı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Tura, S., M. (2012). Freud’tan Lacan’a Psikanaliz. İstanbul: Kanat Kitap.
• Zizek, S. (2010). Yamuk Bakmak. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.