TÜRKİYE’NİN KOALİSYONLU YILLARI (1991-2002)

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 41, 305 - 322, 30.08.2025

Yeter Solak , Murat Karataş

Öz

Türkiye’de 90’lar hem iç hem de dış siyasette önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Bu yıllarda, Sovyetler Birliği’nin dağılması, Kosova Savaşı, Körfez Savaşı ve Bosna Savaşı gibi küresel olaylar, dünya siyasetinde derin etkiler yaratırken Türkiye’yi de doğrudan etkilemiştir. Öte yandan, Türkiye’de siyasi istikrarsızlık, koalisyon hükümetleri, ekonomik krizler, özelleştirme politikaları, büyük depremler, katliamlar ve faili meçhul cinayetler gibi birçok toplumsal ve siyasi olay yaşanmış, 90’lar kaotik bir dönem olarak tarihe geçmiştir. Kürt sorununun etkilerinin derinden hissedildiği bu yıllar, aynı zamanda Türkiye’nin Avrupa Birliği sürecinde önemli adımların atıldığı bir dönem olmuştur. Siyasi alanda, bir kadının liderlik ettiği ve aktif rol oynadığı bu yıllar, aynı zamanda siyasal İslam’ın yükselişe geçtiği bir süreç olarak da dikkat çekmektedir. Bu karmaşık yapısıyla, 90’lar Türk siyaseti açısından önemli kararların alındığı ve dönüşümlerin yaşandığı bir dönemdir. Bu nedenle çalışmamız, 1990’ları siyasi bir perspektiften yorumlayarak, bu döneme dair siyaset alanındaki yazınsal boşluğu bir nebze de olsa doldurmak ve akademik bir zemin oluşturmak amacıyla hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Siyasi İktidarsızlık , Toplumsal Travmalar , Siyasal İslam , Koalisyon Hükümetleri , 28 Şubat Dönemi , Laiklik Tartışmaları.

TÜRKİYE’S COALİTİON YEARS (1991-2002)

Öz

The 90s in Türkiye were a period in which important developments took place in both domestic and foreign politics. During these years, global events such as the dissolution of the Soviet Union, the Kosovo War, the Gulf War, and the Bosnian War had profound impacts on world politics and directly influenced Turkey as well. Meanwhile, Turkey experienced political instability, coalition governments, economic crises, privatization policies, major earthquakes, massacres, and unresolved political assassinations, making the 1990s a chaotic period in its history. The Kurdish issue was deeply felt during these years, which also saw significant steps taken in Turkey’s European Union accession process.Politically, this period was marked by the leadership and active role of a female politician, while also witnessing the rise of political Islam. With its complex structure, the 1990s was a transformative era in Turkish politics, characterized by critical decisions and major shifts. Therefore, this study aims to analyze the 1990s from a political perspective, addressing the academic gap in the literature on this period and providing a scholarly foundation for further research.

Anahtar Kelimeler

Political Instability , Social Traumas , Political Islam , Coalition Governments , February 28 Process , Secularism Debates.

Kaynakça

• Ahmad, Feroz. (2009), Modern Türkiye’nin Oluşumu, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Akpınar, Hakan. (2001), 28 Şubat Postmodern Darbenin Öyküsü, Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Akşin, Sina. (2020), Bugünkü Türkiye (1980-2003), İzmir: Cem Yayınevi.
• Arcayürek, Cüneyt. (2003), Geriye Gidişe İzin Yok, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Barbaros, R. Funda, & Erıc Jan Zürcher (2017), Modernizmin Yansımaları: 90’lı Yıllarda Türkiye, Ankara: Elif Yayınevi.
• Bila, Fikret. (2001), Phoenix: Ecevit’in Yeniden Doğuşu, İstanbul: Doğan Kitapçılık.
• Çakır, Enes Malik. (2020), “1991-2002 Yılları Arası Koalisyon Hükümetleri Yönetimi”, İbad Sosyal Bilimler Dergisi, Y: 5, S: 7, s. 19-37.
• Çavdar, Tevfik. (2013), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1950’den Günümüze, Ankara: İmge Kitabevi.
• Çetin, Halis (2016), Türk Siyasal Hayatında Krizler Kahramanlar ve Hainler, C: 7. Ankara: Orion Kitabevi.
• Çitçi, Oya. (2005), Yerel Seçimler Coğrafyası, Ankara: TODAİE Yayınları.
• Devrim, Hakkı. (1995), Demokrasinin 50. Yılı 1945–1995, İstanbul: Radikal Gazetesi Yayını.
• Duman, Selçuk. (2010), Türkiye Cumhuriyeti Devleti Cumhurbaşkanları ve Siyasi Hayattaki Yerleri, Ankara: Berikan Yayınevi.
• Erdoğan, Selim. (2018), “Körfez Krizi’nin Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Etkileri (1989-1991)”, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.8, S:15, s. 33-47.
• Ertan, Mehmet. (2021), “Türkiye’de Siyasal Merkezin Dönüşümü: 1990’larda Merkez Sağın Bölünmesi ve Düşüşü”, Mülkiye Dergisi, 45(4), s. 963-962.
• Fındley, V. Carter. (2014), Modern Türkiye Tarihi (1789-2007), İstanbul: Timaş Yayınları.
• Gaytancıoğlu, Kaan. (2020), Türk Siyasal Yaşamında Hüsamettin Cindoruk, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Günal, Erdoğan. (2009), Türkiye’de Demokrasinin Yüzyıllık Serüveni (1908-2008), İstanbul: Kara Kutu Yayınları.
• Kara, Muzaffer Ayhan. (2004), Türk Siyasal Yaşamında 1961 Sonrası Bir Olgu Demokrasi ve Uzlaşma Kültürü Açısından Koalisyonlar, İstanbul: Otopsi Yayınları.
• Karataş, Murat. (2022), “Türkiye’nin 1970’li Yılları ve Milliyetçi Cephe Hükümetleri”, Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi, C: 5, S: 10, s. 387-422.
• Kocabaş, Süleyman. (2014), Bilinmeyen Yönleriyle 28 Şubat Nasıl Başladı Nasıl Bitti? (Bazı Hatıralarım), İstanbul: Nasip Ofset.
• Kocaman, Muhammed Emin. (2015), “SSCB’nin Dağılması ve 11 Eylül Olaylarıyla Değişen Türkiye’nin Kafkasya Politikası”, Uşak Sosyal Bilimler Dergisi, C.8, S:4, s. 97-112.
• Kongar, Emre, & Zülal Kalkandelen. (2022). Devrimin ve Karşı Devrimin Yüzyılı (1919-2002), C: 2, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Muradoğlu, Abdullah. (2001), Köşk’teki Hâkim, İstanbul: Anka Yayınları.
• Öngen, Tülin. (2003) “Türkiye’de Siyasal Kriz ve Krize Müdahale Stratejileri” içinde Sürekli Kriz Politikaları, (Ed.) N. B. Haz, N. Balkan & S. Savran, İstanbul: Metis Yayınları.
• Özdemir, Hikmet. (2007), Atatürk’ten Günümüze Cumhurbaşkanı Seçimleri, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Özsoylu, Ahmet Fazıl & Metin İbrahim Hakan. (2019), Umuttan Çöküşe 2000’li Yıllarda Türkiye, Adana: Karahan Kitabevi.
• Saybaşılı, Kemali. (1995), DYP-SHP Koalisyonu’nun Üç Yılı, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Sevinç, Şaban. (2000), Yenilmiş Komutanlar Müzesi (… CHP-2000), Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Solak, Yeter. (2022), “Mesut Yılmaz” içinde Türk Demokrasi Tarihi (1980’den Günümüze) Liderler, Partiler ve Seçimler, Ed. Dr. Murat Karataş, İstanbul: Efe Akademi, s. 213-233.
• Tuncer, Erol. (2002), Osmanlı’dan Günümüze Seçimler (1877-1999), Ankara: Tesav Yayınları.
• Yalansız, Nedim. (2006), Türkiye’de Koalisyon Hükümetleri (1961-2002), İstanbul: Büke Yayınları.
• Yaşlı, Fatih. (2024), Antikomünist Şebeke Örgütler, Kişiler, Yayınlar (1946-1980), İstanbul: Yordam Kitap.
• Yenal, Oktay (2017), Cumhuriyet’in İktisat Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yılmaz, Zehra. (2003), Murat Karayalçın, Ankara: Elips Kitap.
• Zürcher, Erık Jan. (2008), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.