The Role of Geographically Indicated Products in Urban Identity in the Context of Traditional Occupational Folklore: The Kahramanmaraş Example

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 41, 435 - 451, 30.08.2025

Adnan Boyunduruk

Öz

Traditional professions have continued to exist by undergoing various changes and transformations while maintaining their dynamic structure throughout the process from the past to the present. Traditional professions, which play an important role in preserving Turkish culture, and their practitioners continue to exist in different regions of the Turkish world. Kahramanmaraş, which is part of the Turkish cultural world, is one of the most important centers where traditional professions exist. Due to its strategic location and natural resources, many states have sought to establish control over Kahramanmaraş. Throughout history, Kahramanmaraş has been home to various civilizations and cultures, and traces of these different cultures and civilizations can still be seen today. These traces can also be observed in some of the traditional crafts practiced in the region.It can be accepted that traditional professions, which meet the various needs of people, play an important role in shaping the identity of the region where they are practiced. When examining the products registered by the Turkish Patent and Trademark Office as belonging to Kahramanmaraş, it can be seen that handmade products such as "Hartlap Knife, Kahramanmaraş Carved Dowry Chest, Kahramanmaraş Yemenisi, Maraş Copper Handicrafts, Maraş Burma Bracelet, Maraş Glass Case, Maraş Rose Motif, Maraş Rahle, and Maraş Work/Maraş Sim Sırma" can be considered handmade products crafted by traditional craftsmen.In this context, traditional craft products can be considered functional in promoting the city and obtaining geographical indications. It has been concluded that traditional craftsmen living in Kahramanmaraş and their representatives have contributed to the city's promotion and the economic development of the city and the country by producing craft products that have led to the region obtaining geographical indications for some of its products.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş , Traditional Professions , Geographical Indication

Geleneksel Meslek Folkloru Bağlamında Coğrafi İşaretli Ürünlerin Kent Kimliğindeki Rolü: Kahramanmaraş Örneği

Öz

Geleneksel meslekler, geçmişten günümüze uzanan süreçte dinamik yapısını koruyarak çeşitli değişim dönüşüm geçirerek yaşamaya devam etmektedir. Türk kültürünün yaşatılmasında önemli yeri olan geleneksel meslekler ve onun icracıları Türk dünyasının farklı bölgelerinde yaşamaya devam etmektedir. Türk kültür dünyasının bir parçasını oluşturan Kahramanmaraş, geleneksel mesleklerin yaşadığı en önemli merkezlerden biridir. Yörenin sahip olduğu stratejik konum ve doğal zenginlikleri nedeniyle Kahramanmaraş’a birçok devlet hakimiyet kurmak istemiştir. Tarih boyunca çeşitli medeniyet ve kültüre ev sahipliği yapan Kahramanmaraş’ta farklı kültür ve medeniyetlerin izlerini görmek mümkündür. Yörede yaşayan bazı gelenkesel mesleklerde de bu izleri görmek mümkümdür. İnsanların çeşitli ihtiyaçlarını karşılan geleneksel meslekler başka bir boyutuyla yaşadığı yörenin kimliğini oluşturmada önemli bir görevi yerine getirdiği kabul edilebilir. Türk Pantent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilen Kahramanmaraş’a ait ürünler incelendiğinde “Hartlap Bıçağı, Kahramanmaraş Oyma Çeyiz Sandığı, Kahramanmaraş Yemenisi, Maraş Bakır El İşlemesi, Maraş Burma Bileziği, Maraş Camekanı, Maraş Gülü Motifi, Maraş Rahlesi ve Maraş İşi/Maraş Sim Sırma” gibi el yapımı ürünler geleneksel meslek ustaları tarafından yapıldığı değerlendirilebilir. Bu bağlamda geleneksel meslek ürünleri kentin tanıtılmasında ve coğrafi işaret alınmasında işlevsel olduğu değerlendirilebilir. Kahramanmaraş’ta yaşayan geleneksel meslek ustaları ve onun temsilcileri icra ettikleri meslek ürünleriyle yörenin sahip olduğu bazı coğrafi işaretli ürünlerin elde etmesine vesile olduğu, böylelikle hem şehrin tanıtılmasına hem şehrin ve ülkenin ekonomik olarak kalkınmasına katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş , Geleneksel Meslekler , Coğrafi İşaret

Kaynakça

• ABRAHAMS, D. R.(2014), “Halk Bilimini Etnolojik ve Sosyolojik Yönleriyle Açıklamak” (Çev. Ayça Yavuz). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• ARIKAN, H. K. ve GÖK, M. O. (2021), “Kahramanmaraş Yemeni ve Çarıklarında Kullanılan Deri Malzemesinin Özelliklerinin İncelenmesi” Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 9(1), 64-76.
• BASCOM, R. W. (2014), “Folklorun Dört İşlevi”, (Çev. Ferda Çalış). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• BAUMAN, R. (2014), “Halk Biliminin Farklı Kimliği ve Sosyal Tabanı”. (Çev. Ferudun Çotra). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• BOYUNDURUK, A.(2023), Kahramanmaraş Geleneksel Meslek Folkloru: Kapalı Çarşı Örneği, Yayımlanmış Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• BOYUNDURUK, A. (2024), Kahramanmaraş Kapalı Çarşı Geleneksel Meslek Folkloru, Konya: Eğitim Yayınevi.
• DOMAÇ YAŞAR, Y.(2022), “Türkiye’de Coğrafi İşaret Sistemi: Iğdır Kayısısı Örneği”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 220-242.
• DUNDES, A.(2014), “Folklor Nedir”, (Çev. Gülay Aydın). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• DUYMAZ, A., ve ŞAHİN, H. İ. (2010), “Meslek folkloru kapsamında geleneksel mesleklerdeki pir inancı ve hikayeleri üzerine bir değerlendirme”, Milli Folklor, (87), 101-121.
• MC CARL, R. (2021), “Mesleki folklor”, (Çev. Süheyla Sarıtaş ve Berna Ayaz). Folklor/Edebiyat, 27(2), 621- 632.
• ÖNCÜLOKUR, A.G. ve GENÇ, V. (2024), “Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Bakırcılık Mesleği”, International Journal of Contemporary Tourism Research, 8(1), 86-100.
• ÖRNEK, S. V. (2000). Türk Halkbilimi, Kültür Bakanlığı Yayınları. Ankara.
• TDK, (2023), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları. Ankara.
• YAKAR, E. ve YAKAR, E. B. (2011), Maraş İşi Sim Sırma ve Bindallı’lar, Ankara: Öncü Basımevi. İnternet Kaynakları
• URL-1: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-2: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-3: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/3668f8cf-7c51-4d8b-9f99-4b66647e5c04.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-4: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-5: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/dbcd91a3-1030-49ef-bf42-5d3e275192f7.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-6: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-7: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/50b20279-353a-4a37-b33a-52607f2c62ea.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-8: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-9: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/9fe702fa-44e0-4c5e-9eb3-bcbc98b76d4b.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-10: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-11: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/bf35a94a-ab80-472d-aac8-c1cdcdc274df.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-12: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-13: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/6683a499-61a9-4bfa-b78d-356aef575539.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-14: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-15: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/9921da7e-6884-4316-a986-e913ff16b6a3.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-16: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-17: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/f3a202e2-9ca8-4b0d-b7f2-601fbcabcf39.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-18: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-19: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/0b1049d7-b49f-49bb-8d77-3434a45e3beb.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-20: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=46 Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-21: https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/3ef78b11-06a1-47d3-ab8d-41482e398101.pdf Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-22: https://kahramanmaras.ktb.gov.tr/TR-150382/bakircilik.html?utm_source=chatgpt.com Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-23: https://kahramanmaras.bel.tr/kahramanmaras-hartlap-bicagi Erişim Tarihi: 05.08.2025
• URL-24: https://www.marasmanset.com/kahramanmarasta-ustalar-azaldi-gelenek-suruyor Erişim Tarihi: 05.08.2025
• (URL-25): https://www.birustabinusta.com.tr/proje-meslekleri Erişim Tarihi: 05.08.2025