Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2015, Sayı: 11, 123 - 150, 23.07.2016

Durdaği Akan Sinan Yalçın

Öz

Bu araştırmada, Erzincan ilinde bulunan ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin hangi liderlik stillerini gösterdikleri, okul yöneticilerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını nasıl etkilediği, araştırılmıştır. Araştırmanın evrenini 2013–2014 eğitim-öğretim yılında Erzincan il merkezinde bulunan ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunda 515 öğretmen yer almıştır. Araştırmada liderlik stilleri ölçeği ve örgütsel bağlılık ölçeği kullanılarak veriler elde edilmiştir. Bu araştırmada ilişkisel tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, okul yöneticileri okul içerisinde genellikle dönüşümcü liderlik davranışı sergilemektedirler. Öğretmenlerin görüşlerine göre öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri yüksek çıkmıştır. Öğretmenler örgütsel bağlılığın içselleştirme boyutuna en yüksek katılımı gösterirken, en az katılımı ise özdeşleştirme bağlılığına göstermişlerdir. Öğretmenler uyum bağlılığına ise orta düzeyde katılım göstermişlerdir. Dönüşümcü liderlik stili ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki, iş yaşam kalitesi ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Yapılan analizler sonucunda okul yöneticilerinin liderlik stilinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Liderlik stilleri, okul yöneticisi, örgütsel bağlılık

The Investigation of Relationship between the Leadership Style School Principals’ and Teachers’ Organizational Commitment Level

Öz

In this study, it is investigated which leadership styles the school managers have demonstrated and how the leadership styles of school managers influence the organizational commitments of teachers according to the perceptions of teachers working in primary, secondary and high schools in the province of Erzincan. The study population consists of teachers who work in primary, secondary and high schools in Erzincan city center in 2013-2014 school year. 515 teachers were included in the working group of the study. The data was obtained through leadership styles scale and organizational commitment scale. In this study, the relational screening model was preferred. According to the study results, school administrators usually demonstrate transformational leadership behavior. In teachers’ opinions, the organizational commitment levels of teachers were found to be high. While teachers displayed the highest agreement to the internalization dimension of organizational commitment, they showed the lowest agreement to the dimension of identification. On the other hand, they displayed medium-level agreement to the dimension of adaptation. A positively meaningful relation was observed between transformational leadership style and organizational commitment and between the quality of work and life and organizational commitment. As result of the analyses conducted, it was concluded that the leadership styles of school administrators were a meaningful predictor of organizational commitment of teachers

Anahtar Kelimeler

Leadership styles, school administrator, organizational commitment

Kaynakça

• Agarwal, S., Thomas, E., De C. and Shyam B. V. (1999). Leadership behavior and organizational commitment: a comparative study of American and Indian salespersons. Journal of International Business Studies 30 (4): p. 727-743.
• Akan, D., Yıldırım, İ. ve Yalçın, S. (2014). Okul müdürlerinin liderlik stili ölçeği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 51.
• Akan, D. ve Sezer, Ş.(2014). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Okulların Öğrenen Örgüt Olma Düzeyi Arasındaki İlişki. Turkish Journal of Educational Studies, Cilt 1, Sayı 2.
• Akbaba Altun, S. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderliğe verdikleri önem ve uygulama düzeyleri. İlköğretim online 2 (1). S.10-17
• Akçay, A. (2003). Okul müdürleri öğretmenleri etkileyebiliyor mu?. Milli Eğitim Dergisi. Sayı: 157.
• Allen, N. J. ve Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
• Almutairi, D.O.(2013). The Relationship between Leadership Styles and Organizational Commitment: A Test on Saudi Arabian Airline. World Review of Business Research, 3 (1).
• Aslan, Ü. (2013). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Gaziantep.
• Akıncı, B. (1997). Kurum kültürü ve örgütsel iletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aydın, A., Sarıer, Y. ve Uysal, Ş. (2013). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin, öğretmenlerin örgütsel bağlılığına ve iş doyumuna etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13 (2).
• Balay, R. (2000). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme kuram strateji ve taktikler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Balcı, A. (2005). Açıklamalı eğitim yönetimi terimleri sözlüğü. Ankara: Tek Ağaç Basım, Yayım, Dağıtım.
• Bass, B.M. (1985). Leadership and performance beyond expectation. New York: Free Press.
• Bolduc, R. R. (2002). An analysis of the relationship between quality of work life and motivation for correctional services officers ın the montreal area. Ph.D. Thesis. McGill University. Canada.
• Buluç, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15 (57), 5-34.
• Burns, J. M. (1978). Leadership. Ny: Harper & Row.
• Burns, M. J. (1990). Teacher morale as related to the perceived administrative leadership style of principals in selected group ıv high schools in the state of New Jersey. Seton Hall University Publishing.
• Cafoğlu, Z. (1997). Değişen dünyada eğitim liderliğinde yeni boyut: dönüşümcü liderlik (Ankara İli Örneği).Yayınlanmamış Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi
• Celep, C. (2000). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Celep, C. (2004). Dönüşümsel Liderlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77-87.
• Cemaloğlu, N. ve Okçu, V. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin yıldırma (mobbing) yaşama düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (5/3).
• Cömert, M. (2004). Dönüşümcü liderlik. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. İnönü Üniversitesi. Malatya. 06-09. 08.2009.
• Çelik, V. (1998). Eğitimde dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4 (16), 423-442.
• Çetiner, A. (2008). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri (Burdur ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Çetinkaya, İ. (2011). Ortaöğretim okul müdürlerinin liderlik stilleri ve iletişim becerileri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Çırpan, H. (1999). Örgütsel öğrenme iklimi ve örgüte bağlılık ilişkisi: bir alan araştırması. Yayınlanmamış Doktora tezi. İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Çimiligök, E.B.(2010). Okul yöneticilerinin liderlik stiline ilişkin öğretmen algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya.
• David, M. M. (1990). Factors affecting the organizational and occupational commitment of lay teachers of the rvm schools in the philippines. Doctoral Thesis. University of the Philippines.
• Dilek, H. (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli.
• Demirtaş, H. (2010). Dershane öğretmenlerinde örgütsel bağlılık ve iş doyumu. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt. 11, Sayı. 2, ss. 177-206
• Erdem, M. (2010). Öğretmen algılarına göre liselerde iş yaşamı kalitesi ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 2010, Cilt 16, Sayı 4, 511-536
• Güçlü, N. (1997). Eğitim lideri olarak okul yöneticileri. Milli Eğitim Dergisi. (134), 50-55.
• Gündüz, H. B. ve Kuruçayır, A. (2010). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve empatik eğilim düzeyleri. V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi-Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi ve Yönetici Yeterlilikleri- Bildiriler Kitabı. 01-02 Mayıs 2010 (ss.398- 411). Antalya-Türkiye.
• Gündüz, H. B. ve Doğan, A. (2009). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve yaraticilik düzeyleri. First International Congress of Educational Research. Çanakkale.
• Hoşcan, Y., Oktal, Ö., Hepkul, A., Kağnıcıoğlu, H. ve Sevim, A. (2004). Yönetim bilgi sistemi. Eskişehir: AÖF yayınları.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi-teori, araştırma ve uygulama. (Çev. Ed. Selahattin Turan). Ankara: Nobel yayınları.
• İşcan, Ö. F. (2006). Dönüştürücü / etkileşimci liderlik algısı ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde bireysel farklılıkların rolü. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, 11, 160-177.
• Kantos, E.Z.(2011). Örgüt metaforlarında liderlik: kavramsal bir çözümleme. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt.1, Sayı,1.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: 3A eğitim danışmanlık.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. Yıl: 4. Sayı:16.
• Kazancı, N. (2010). İlköğretim okullarındaki yöneticilerin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki düzeyi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
• Kılınç, T.D. (2013). Sınıf öğretmenlerinin okul müdürlerinin dönüşümcü ve etkileşimci liderlik stilleri ve kendi örgütsel bağlılıklarını algılamaları ile okul müdürlerinin sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılıklarını algılamaları arasındaki ilişki: mersin ili tarsus ilçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Korkmaz, M. (2005). Duyguların ve liderlik stillerinin öğretmenlerin performansı üzerinde etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 43, 401- 422
• Korkmaz, M.(2008). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğrenen örgüt özellikleri arasındaki ilişki üzerine nicel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Sayı 53, 75-98.
• Kul, M. (2010). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile beden eğitimi öğretmenlerinin yıldırma yaşama düzeyleri, örgütsel bağlılıkları ve iş doyumu arasındaki ilişki. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Kurt, T. (2009). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve işlemci liderlik stilleri ile öğretmenlerin kolektif yeterliği ve öz yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara
• Kültür, Y. Z. (2006). Ortaöğretim kurumlarındaki yöneticilerin liderlik stilleri ve kişilik özelliklerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Lok, P. and John C. (1999). The relationship between commitment and organizational culture, subculture, leadership style and job satisfaction in organizational change and development. The Leadership & Organization Development Journal 20 (7): p.365-374.
• Newstorm, J. W. ve Keith, D. (1993). Organizational behavior. McGraw-Hill Inc. New York.
• Okçu, V.(2011). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve yıldırma yaşama düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Özcan, A.(2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin ve eğitim denetmenlerinin liderlik stilleri. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Özgener, S.ve Kılıç, G. (21-23 Mayıs 2009). Eğitim kurumlarında liderlik tarzları ve örgüt kültürünün performans üzerindeki etkisi. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresinde Sunuldu, Ekişehir.
• Raja, A.S. and Palanichamy, P.(2014). Leadershıp styles and ıts ımpact on organızatıonal commıtment. The Journal of Commerce, Vol. 3, No. 4.
• Rowold, J. and Schlotz, W. (2009). Transformational and transactional leadership and followers’ chronic stress. Leadership Review, 9, Pp. 35-48.
• Salancik, G. R. (1991). Commitment and the control of organizational behavior. In B. M. Staw (Ed.). Psychological Dimensions of Organizational Behavior. New York: Macmillan Publishing.
• Stewart, J. (2006). Transformational leadership: an evolving concept examined through the works of Burns, Bass, Avolio, and Leithwood. Canadian Journal Of Administration And Policy, 54, 1-25.
• Şirin, E. F. (2008). Beden eğitimim ve spor yüksekokulu yöneticilerinin liderlik stilleri ve çatışma yönetimi stratejilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Temgilioğlu, D. (2005). Hizmet işletmelerinde liderlik davranışları ile iş doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. G.Ü. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 23-48.
• Terzi, A.R. ve Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi. Sayı. 166.
• Töremen, F. ve Karakuş, M. (2008). Okullarda işleri kolaylaştırma çabası: okul yönetiminde kolaylaştırıcı liderlik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Yaz (7.)
• Töremen, F. ve Yasan, T. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 28, 27-39.
• Tura, M. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi. Balıkesir.
• Uğurlu, C. T., Sincar, M. ve Çınar, K. (2013). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 15-1.
• Vu, T.F., Sai, M.H., Fey, Y.H. and Wu, R. T. Y. (2006). A study of the relationship between manager’s leadership style and organizational commitment in Taiwan’s ınternational tourist hotels. Asian Journal of Management and Humanity Sciences, Vol. 1, No. 3, pp. 434-452.
• Wıener, Y. (1982). Commitment in organizations: A normative view”, Academy of management review, 7 (3) p:418-428
• Yavuz, E. (2008). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik davranışının örgütsel bağlılığa etkisinin analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yavuz, E. (2009). İşgörenlerin dönüşümcü liderlik ve örgütsel bağlılık ile ilgili tutumlarIna yönelik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi 1(2).
• Yıldırım, C. (2006). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin örgütsel sağlık üzerindeki etkisi (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldız, K.(2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Turkish Studies, Vol, 8 (6).
• Zeren, H. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik stilleri ile bu okullarda görevli öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki (Şanlıurfa ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.