Mobbing Experience by Teachers: A Qualitative Research

Yıl 2014, Sayı: 9, 43 - 65, 23.07.2016

Nurhayat Çelebi Gülşah Taşçı

Öz

With the study, we try to define the mobbing situations that teachers in business schools are exposed, mobbing types, the reasons, mobbing period and frequency, the effects of mobbing on teachers, their reaction types and the developed engagement methods. One of the qualitative research patterns, phenomonology pattern has been used with 25 teachers who work in Business schools in Kocaeli. The research concluded that mobbing is experienced by the teachers. The mobbing conditions that have been concluded by the study are verbal threats, excessive control, abasement, ignorance, disregard of employee rights, workload, deposition and sexual abuse and the implications of mobbing on the victims are unhappiness, burnout syndrome, silence, motivation problems, stress, losing self-confidence, nervousness, and negative influence on social and family life and health

Anahtar Kelimeler

Teacher, mobbing, typlogies

Öğretmenlerin Maruz Kaldığı Mobbing (Yıldırma)

Öz

Bu çalışmada meslek lisesinde görev yapan öğretmenlerin mobbinge (yıldırma) maruz kalma durumları, uygulanan mobbing saldırı türleri; nedenleri; uygulanma süresi ve sıklığı; öğretmenler üzerindeki etkileri; tepki biçimleri; geliştirilen çatışma yöntemleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseni kullanılmıştır. Araştırma, Kocaelide Meslek Lisesinde çalışan 25 öğretmenle yapılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin, mobbinge maruz kaldıkları belirlenmiştir. Yapılan mobbing durumları; sözlü tehdit, aşırı kontrol, aşağılama, küçümseme, görmezden gelme, özlük haklarını yok sayma, iş yükleme, görevden alma ve cinsel istismar olarak tespit edilmiştir. Mobbingin mağdurlar üzerindeki etkileri; huzursuzluk, tükenmişlik, sessizlik, motivasyon sorunları, stres, özgüvenin azalması, tedirgin olma ve sosyalsağlık ve aile yaşantısını olumsuz yönde etkileme şeklinde görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, mobbing, tipolojiler

Kaynakça

• Akbaş, S. (2009). İşyerinde psikolojik şiddet (yıldırma) ve iş tatmini ilişkisi–sağlık çalışanları üzerine bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Aksoy, F. (2008). Psikolojik şiddetin (yıldırma) sağlık çalışanlarına etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aksu, A., Balcı, Y. (2009). İlköğretim okullarında psikolojik yıldırma ve psikolojik yıldırmayla baş etm. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 1C0102, 4, (4), 1367–1380.
• Altunışık, R.; Coşkun, R.; Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya
• Blase, J. & Blase, J. (2003). The phenomenology of principal mistreatment: teachers perspectives. Journal of Educational, 41, 4.
• Bulut, S. (2006). Okullarda görülen şiddetin arşiv araştırması yöntemiyle incelenmesi. XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Muğla.
• Cemaloğlu, N. (2007). “Örgütlerin kaçınılmaz sorunu: Yıldırma”, Bilig, 47, 111- 126.
• Cemaloğlu, N. & Ertürk, A. (2007). Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin cinsiyet yönünden incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri, 5(2), 345-362.
• Çakır, B. (2006). İşyerindeki yıldırma eylemlerinin (mobbing) işten ayrılmalara etkisi üzenine bir araştırma. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Çivilidağ, A. (2003). Anadolu Lisesi ve özel lise öğretmenlerinin iş tatmini, iş stresi ve algılanan sosyal destek düzeylerinin karşılaştırılmasına yönelik bir analiz. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Çivilidağ, A. & Sargın, N. (2011). Farklı ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerde psikolojik taciz (mobbing): Antalya ili örneği. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3),11-22.
• Dangaç, G. (2007). Örgütlerde psikolojik yıldırma (mobbing) ve bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
• Dı Martıno, Vittorio, Helge Hoel & C. Cary Cooper, (2003). “Preventing violence and harassment in the workplace”, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. http://www.eurofound.eu.int/publications/files/ EFO2109EN.pdf 28.05.2013 tarihinde alınmıştır.
• Ekşici, Ş. (2009).“Kurum ve kuruluşlarda psikolojik taciz (mobbing) eylemleri ve çalışanların motivasyonu üzerine etkisi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Ertüreten, A. (2008). The relationship of downward mobbing with leadership and workrelated attitudes. Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Ertürk, A. (2005). Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul ortamında maruz kaldıkları yıldırma eylemi (Ankara ili ilköğretim Okulları Örneği). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Anakara.
• Feda, D.M, ;Gerberich, S.G.; Ryan,A.D.; Nchreiner &McGovern,P.M. (2010). Written violence policies and risk of physical assault Minnesoa educators. Journal of Pubic Health Policy. 31(4), 461-477.
• Gökçe, A. T. (2006). İş yerinde yıldırma: Özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmen ve Yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara.
• Gökçe, A. T. (2008), “Mobbing: İşyerinde yıldırma nedenleri ve başa çıkma yöntemleri”. Ankara: Pegem, 59
• Gündüz, H.B. & Yılmaz, Ö. (2008). Ortaöğretim kurumlarında mobbing (yıldırma) davranışlarına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri (Düzce İli Örneği), Millî Eğitim Dergisi, 179.
• Hubert, A. & Veldhoven, M. (2001). “Risk sectors for undesirable behaviour and mobbing”. European Journal Of Work And Organizational Psychology,4-10, (415-424).
• Işık, E. (2007). İşletmelerde mobbing uygulamaları ile iş stresi ilişkisine yönelik bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karakuş, M. & Çankaya, İ. H. (2012). Öğretmenlerin maruz kaldıkları psikolojik şiddete ilişkin bir modelin sınanması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi. 42, 225–237.
• Karavardar, G. (2010). Psikolojik yıldırma ile bazı kişilik özellikleri arasındaki ilişki. e- Journal of New World Sciences Academy , 5(3), 3C0044. 212-233.
• Kılıç, D. E. (2009). Psychological violence in learning organizations: A case study ın Şanlıurfa, Turkey. Socıal Behavıor And Personalıty, 2009, 37(7), 869-880.
• Kocaoğlu, M. (2007). “Mobbing (işyerinde psikolojik taciz, yıldırma) uygulamaları ve motivasyon arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma”. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Yönetimi Yüksek Lisans Programı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Koç, M., Bulut, H. U. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinde mobbing: Cinsiyet, yaş ve lise türü değişkenleri açısından incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences.1(1), 64-80.
• Kök, S. B. (2006). “İş yaşamında psiko- şiddet sarmalı olarak yıldırma olgusu ve nedenleri”. Atatürk Üniversitesi 14. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 433- 448.
• Leymann, H. (2003). The mobbing encylopedia. http:// www. leymann. se/ english/12100e.htm, Erişim Tarihi: 20.03.2013 tarihinde alınmıştır.
• Leymann, H. “The mobbing encyclopedia bullying; whistle blowing conflict: Risk for mobbing”, http://www.Leymann.Se/English /11110e. 20.03.2013 tarihinde alınmıştır.
• Leymann, H. (1996). The mobbing encyclopedia bullying; whistleblowing the definition of mobbing at workplaces. http://www.leymann.se/English/frame.html 20.03.2013 tarihinde alınmıştır.
• Malinauskiene, V., Obelenis, V. & Dopagiene, D. (2005). “Psychological terror at work and cardiovaskular diseases among teachers”. Acta Medica Lutenica, 2-12, (20- 25).
• Özdayı, N. (1998). Liselerde görev yapan öğretmenlerin eğitim ortamının iş tatmini ve verimlilik açısından değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, 10.
• Özgüven, E. (2003). Endüstri psikolojisi. Ankara: PDREM
• Resmi Gazete (2011). İşyerlerinde psikolojik tacizin (mobbing) önlenmesi.19 Mart 2011 ile ilgili 2011/2 Sayılı Başbakanlık Genelgesi. www.resmigazete.gov.tr 20.03.2013 tarihinde alınmıştır.
• Russo, A., Milic, R., Knezevic, B, Mulic, R. & Mustajbegovic, J. (2008). “Harassment ın workplace among school teachers: Development of a survey”, Croation Medical Journal, 49, 545-552.
• Şahin, N. (2006). Duygusal taciz (mobbing) ve organizasyonel sonuçlar üzerindeki etkisi: bankacılık sektöründe bir uygulama.İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Şenturan, Ş. & Mankan, E. (2009). “Ücretin işyerindeki yıldırma olgusu üzerindeki etkisi”. Bilig, 50,153- 168.
• Tan, B. U. (2005). İş yerinde rekabetin neden olduğu psikolojik baskılar. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Tanoğlu, Ş.Ç. (2006). İşletmelerde yıldırmanın değerlendirilmesi ve bir yükseköğrenim kurumunda uygulama. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Tavşancıl, E. & Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon.
• Tetik, S. (2010), “Mobbing kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (18),81- 89.
• Tınaz, P. (2008). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing). İstanbul: Beta, 17-159.
• Tutar, H. (2004), “İş yerinde psikolojik şiddet”, İstanbul: Platin,13-14.
• Uzunçarşılı, Ü. & Özdayı, N. (1997). Okul yöneticilerinin yaratıcılık ile liderlik özelliklerinin araştırılması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 359-367.
• Yaman, E. (2007). Üniversitelerde bir eğitim yönetimi sorunu olarak öğretim elemanlarının maruz kaldığı informal cezalar: Nitel bir araştırma. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Yaman, E., Vidinlioğlu, Ö. & Çitemel, N. (2010). İşyerinde psiko-şiddet, motivasyon ve huzur: Öğretmenler çok şey mi bekliyor? Psiko-şiddet mağduru öğretmenler üzerine. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi [Bağlantıda].7:1.
• Erişim: http://www.insanbilimleri.com. 21.03.2013 tarihinde alınmıştır. Yaman, E. (2010). Psikoşiddete (mobbinge) maruz kalan öğretim elemanlarının örgüt kültürü ve iklimi algıları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1).
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Zapf, D. (1999). “Organizational, work group related and personal causes of mobbing/ bullying at work”. http://www.work trauma.org 20.03.2013 tarihinde alınmıştır.