Öğretmenler Arasındaki İş Birliği: Mevcut Durum, Engeller ve Çözüm Önerileri

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 23, 125 - 147, 31.07.2021

Mehmet Özdoğru

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin meslektaşlarıyla iş birliği yapma durumlarını, iş birliği yapmalarının önündeki engelleri ve iş birliğinin geliştirilmesine yönelik çözüm önerilerini öğretmen görüşlerine göre incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması desenine göre yapılan çalışmanın katılımcı grubunu 25 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formundan yararlanılmıştır. Veri toplama sürecinde katılımcılarla yüz yüze görüşmeler yapılmış, ulaşılan verilerin analizi içerik analizi yöntemine uygun olarak yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin büyük çoğunluğu meslektaşlarıyla iş birliği yapmaya çok fazla ihtiyaç duyduğunu belirtmiştir. Buna karşılık katılımcı öğretmenlerin yarıdan fazlası iş birliği yapma düzeylerinin yetersiz olduğu yönünde görüş belirtmiştir. Öğretmenler meslektaşlarıyla iş birliği yapmalarının önündeki öğretmenlerden kaynaklı engelleri, olumsuz kişilik özellikleri (ego, hırs, güvensizlik, kibir, bencillik), iletişim eksikliği, mesleki rekabet, gruplaşma, siyasi görüş farklılıkları ve iş birliği isteğinin yetersizlik olarak algılanması kaygısı olarak belirtmiştir. Öğretmenlerin meslektaşlarıyla iş birliği yapmalarının önündeki öğretmen dışı faktörler ise toplum kültüründeki değişim, kuşak çatışması, yasal düzenlemelerin bireyselliği öne çıkarması ve çalışma koşullarının zorluğu olarak belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

öğretmen, iş birliği, meslektaş iş birliği, iş birliği engelleri

Kaynakça

• Akar, H. (2016). Durum çalışması. A. Saban ve A. Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (s. 111-149). Ankara: Anı.
• Akcan, E, Polat, S. & Ölçüm, D. (2017). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre sendikal faaliyetlerin okullara etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1101-1119.
• Ainscow, M., Muijs, D. & West, M. (2006). Collaboration as a strategy for improving schools in challenging circumstances. Improving Schools, 9(3), 192-2002.
• Arslan, Y. & Polat, S. (2016). Eğitim örgütlerinde kuşaklar arası çatışma: Nedenleri ve başa çıkma yaklaşımları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 263-282.
• Baki̇oğlu, A. (2013). Lider öğretmen. Marmara University Atatürk Education Faculty Journal of Educational Sciences, 10(10), 11-19.
• Barber, M. & Mourshed, M. (2007). How the world’s best performing school systems come out on top. New York: McKinsey & Company.
• Bryk, A. S. & Schneider, B. (2002). Trust in schools: A core resource for improvement. New York, NY: Russell Sage Foundation.
• Can, E. (2013). Öğretmenlerin geliştirilmesi gereken yeterlilik alanı: Araştırma yapma ve proje geliştirme. Uluslararası Katılımlı 22. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı içinde (s.307).
• Cerit, Y. (2009). Öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile iş birliği yapma düzeyleri arasındaki ilişki. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 637-657.
• Çeti̇n, A. & Ünsal, S. (2019). Merkezi sınavların öğretmenler üzerinde sosyal, psikolojik etkisi ve öğretmenlerin öğretim programı uygulamalarına yansıması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 304-323.
• Çevik, A. & Köse, A. (2017). Öğretmenlerin okul kültürü algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelemesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2) , 996-1014.
• Cumming, J. & Owen, C. (2001). Reforming schools through innovative teaching, Australian College of Educatiors, Enterprise and Career Education Foundation and Dusseldorf Skills Forum, ACE Canberra.
• Darling-Hammond, L. & McLaughlin, M. W. (2011). Policies that support professional development in an era of reform. Phi Delta Kappan, 92(6), 81-92.
• Demirtaş, Z. (2010). Okul kültürü ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 7(13), 208-223.
• Forsyth, P.B., Barnes, L. & Adams, C.M. (2006). Trust-effectiveness patterns in schools. Journal of Educational Administration, 44(2), 122-141.
• Gajda, R. & Koliba, C. (2007). Evaluating the imperative of intraorganizational collaboration a school improvement perspective. American Journal of Evaluation, 28(1), 26-44.
• Gökçe, E. (2000). İlköğretimde okul aile iş birliğinin geliştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, Özel Sayı.
• Hargreaves, A. & O’Connor, M. T. (2018). Leading collaborative professionalism. East Melbourne: Centre for Strategic Education. http://www.andyhargreaves.com/uploads/5/2/9/2/5292616/seminar_series_274-april2018.pdf.
• Köksal, N. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin öğretmen, müdür ve bakanlık yetkilileri tarafından değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 36-46.
• Kelchtermans, G. (2006). Teacher collaboration and collegiality as workplace conditions. A review. Zeitschrift für Pädagogik, 52(2), 220-237.
• Keski̇nkılıç Kara, S. (2016). Okullarda yaşanan siyasi ayrımcılığın bireysel ve örgütsel etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1371-1384.
• Kruse, S. D. (1996). Collaboration efforts among teachers: Implications for school administrators. Paper presented at the Annual Meeting of the University Council of Educational Administration. Louisville, KT.
• Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London, UK: Sage.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• Nişancı, Z. (2012). Toplumsal kültür-örgüt kültürü ilişkisi ve yönetim üzerine yansımaları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 1279-1293.
• OECD (2013). TALIS 2013 Results an International Perspective on Teaching and Learning. https://www.oecd.org/education/school/talis-2013-results.htm.
• Özkan, M. & Arslantaş, H. (2013). Etkili öğretmen özellikleri üzerine sıralama yöntemiyle bir ölçekleme çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 311-330. Saxe, G., Gearhart, M. & Nasir, N. S. (2001). Enhancing students’ understanding of mathe-matics: A study of three contrasting approaches to professional support. Journal of Math¬ematics Teacher Education, 4, 55–79.
• Stolp, S. (1994). Leadership for school culture, http://www.ericdigests.org/1995-1/culture.htm (Erişim Tarihi: 04.08.2019)
• Şener, B. (1997). Otel işletmelerinde yönetim ve organizasyon. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Şişman, M. (2011). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar. Ankara: PegemA.
• Taşkaya, S. (2012). Nitelikli bir öğretmende bulunması gereken özelliklerin öğretmen adaylarının görüşlerine göre incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 283-298. Tekışık, H. H., (2003). Öğretmenin kişisel yeterliklerinin eğitime yansımaları: Ankara: Tekışık Yayıncılık.
• Tschannen-Moran, M. & Hoy, W. K. (2000). A multidisciplinary analysis of the nature, meaning and measurement of trust. Review of Educational Research, 70(4). 547-593.
• Tschannen-Moran, M. (2001). Collaboration and the need for trust. Journal of Educational Administration, 39, 308-331.
• Uslukaya, A. & Demi̇rtaş, Z. (2020). Öğretmen algılarına göre işyerinde dışlama: Eğitim kurumlarında nitel bir araştırma. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 11(22), 229-256.
• Yirci, R. (2017). Öğretmen profesyonelliğinin önündeki engeller ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 503-522.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H. & Kocasaraç, H. (2010). Hizmetiçi öğretmen eğitiminde yeni bir yaklaşım: yenilikçi öğretmenler programı ve değerlendirmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 51-64.
• Yılmaz, K., Yoldaş, C. & Yangil, K. (2004). Sınıf öğretmenlerinin mesleki gelişimleri ile ilgili görüşleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 198-210.
• Yılmaz, K. ve Çelik, M. (2020). Öğretmenler arasında mesleki işbirliğine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 731-740.