Örgütsel Adaletin İş Tatmini Üzerine Etkisi: Hakkâri İl’i Merkez İlçesi Devlet Okullarında Çalışan Öğretmenler Üzerinde Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 23, 103 - 124, 31.07.2021

Seda Bal Akkoç Muhammet Düşükcan

Öz

Eğitimin temel yapısını oluşturan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ve iş tatmin düzeyleri eğitimin kalitesini doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle öğretmeler bağlı bulunduğu kurum ya da okul üzerinde oluşturduğu örgütsel adalet algıları ile olumlu ya da olumsuz iş tatmin algısı oluştururlar. Bununla birlikte, işlerine yüksek motivasyon ile adapte olan, bunun yansıması olarak da daha verimli bir sonuç çıkaran, mutlu öğretmen - öğrenci profili yaratan bireylerin oluşumu gerçekleşebileceği gibi tam tersi de durumlar da yaşanabilir. Örgütsel adalet algısının önemli bir sonucu olan iş tatmini, okul yönetimin tarafsız yönetim biçimi, iletişim tarzı, karar verme sürecinde öğretmenlerin görüş ve düşüncelerine verilen önem derecesi, öğretmenlerin aldığı ücret, terfi ve çalışma koşulları gibi örgütsel faktörlerin yanı sıra bireysel faktörlerin etkisi ile de oluşmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada öğretmenlerin örgütsel adalet algısının iş tatmini üzerine etkileri araştırılmıştır. Ayrıca araştırmada öğretmenlerin demografik özelliklerinin örgütsel adalet ve iş tatmini algılarında farklılık oluşturup oluşturmadığı da analiz edilmektedir. Araştırmanın evrenini Hakkari İl’i Merkez İlçesi devlet okullarında görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada yapılacak anket sayısı basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak hesaplanmış, örneklem olarak 285 bulunmuş ve online olarak 290 öğretmene ulaşılarak anketlerin doldurulması öğretmenlerden rica edilmiştir. Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Örgütsel Adalet Ölçeği” ve “İş Tatmini Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin prosedürel adalet, dağıtımsal adalet ve etkileşimsel adalet algı düzeylerinin, ortanın üzerinde olduğu saptanmıştır. Ayrıca bu çalışmada öğretmenlerin iş tatmini düzeyleri incelendiğinde genel iş tatmin düzeyleri ile birlikte dışsal ve içsel iş tatmin düzeylerinin de ortanın üzerinde olduğu açıkça görülmektedir. Öğretmenlerin içsel tatminlerini birinci sırada dağıtımsal adalet, ikinci sırada etkileşimsel adalet ve üçüncü sırada ise prosedürel adalet algısı açıklamaktadır açıklayıcı tüm değişkenler istatistiksel olarak anlamlıdır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel adalet, İş tatmini, Öğretmenler

Kaynakça

• Akdeniz, A. (2018). Eğitim örgütlerinde öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile işle bütünleşme algıları arasındaki ilişki ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Aliyeva, A. (2013). Çalışanların örgütsel adalet algılarının iş tatmini üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Altınkurt Y. ve Yılmaz K. (2012). Ortaöğretim okullarında değerlerle yönetim, örgütsel adalet ve iş doyumu arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Journal Of Education, 2(2), 65-78.
• Altunel, A. R. (2015). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerine etkisi ve İstanbul Küçükçekmece Belediyesinde çalışanlara yönelik bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Atalay, İ. (2005). Örgütsel vatandaşlık ve örgütsel adalet. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Atasoy, A.U. (2019). Eğitim sektöründe örgütsel adaletin iş tatmini üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Çalık, T. (2012). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi, (Edt.) Servet Özdemir, Ankara: Pegem Akademi.
• Çalışkan, Z. (2005). İş tatmini: Malatya’da sağlık kuruluşları üzerine bir uygulama. İnönü Sağlık Meslek Yüksek Okulu, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 9-18.
• Çeçen, A.(2020). Adalet Kavramı. 5. Baskı, Ankara: Astana Yayınları.
• Eğinli, T. A. (2009). Çalışanlarda iş doyumu: Kamu ve özel sektör çalışanlarının iş doyumuna yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 35-52.
• Görgülüer, A. A. (2013). Örgütsel adalet ve iş tatmininin örgütsel bağlılığa etkisi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Gözen, E. D. (2007). İş tatmini ve örgütsel bağlılık: Sigorta şirketleri üzerine bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Ankara.
• Gülmez M. ve Dörtyol T. (2009). Perakendecilik sektöründe iş gören (çalışan) tatminini etkileyen faktörler ve bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 27-44.
• Kılıç, Y. (2016). Lise öğretmenlerinin örgütsel adalet ve iş doyumu algıları arasındaki ilişki düzeyleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 259-267.
• Kwon, I. (2006). Endogenous favoritism in organizations. University of Michigan Topics in Theoretical Economics, 6(1), 1-24.
• Niehoff, B. P. ve Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
• Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 45-65.
• Özgöçer, Ö. Z. (2019). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin örgütsel adalet algısı ve iş tatmini düzeylerinin incelenmesi (Malatya ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Malatya.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Polat, S. ve Celep, C., (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 307-331.
• Polat, S. ve Kazak, E. (2014). Okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 20(1), 71-92.
• Sezgin, F. ve Yıldızhan, Y. (2013). Örgütsel adalet ile iş doyumu arasındaki ilişki: Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü örneği. Millî Eğitim Dergisi, (200), 220-235.
• Söyük, S. (2007). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerine etkisi ve İstanbul ilindeki özel hastanelerde çalışan hemşirelere yönelik bir çalışma. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Tan, Ç. (2006). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet konusundaki algıları (Elâzığ il örneği). Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• TDK (Türk Dil Kurumu), (2005). Türkçe Sözlük. 10. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası. Titrek, O. (2009). Okul türüne göre okullardaki örgütsel adalet düzeyi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 551-573.
• Toker, B. (2007). Demografik değişkenlerin iş tatminine etkileri: İzmir’deki beş ve dört yıldızlı otellere yönelik bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 92-107.
• Umutlu, F. (2017). Hemşirelerde örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Üniversite hastanesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Weiss, D.J.R., Davis, R.V. England, G.E. ve Lofquist, L.H. (1967). Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire. University of Minnesota Industrial Relations Center Pub.
• Yıldırım, F. (1996). Banka çalışanlarında iş doyumu ve algılanan rol çatışması ile tükenmişlik arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yıldırım, F. (2007). İş doyumu ile örgütsel adalet ilişkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(1), 253-278. Yıldız, S. (2014). Örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde iş tatmininin aracı rolü. Ege Akademik Bakış, 14(2), 199-210.