Okul Geliştirme Kriterlerinin Etki Derecelerinin Okul Yöneticileri Açısından Çok Kriterli Karar Verme ile Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 23, 77 - 102, 31.07.2021

Meral Topal , Süreyya Yapalıal

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, okul geliştirme kriterlerinin neler olduğu ve birbirini etkileme ya da birbirinden etkilenme durumlarını tespit etmektir. Etki derecesi en yüksek olan kriterin iyileştirilmesi ile kendisi dışındaki kriterlerde de toplu bir iyileşmenin olduğunun okul yöneticileri tarafından farkına varılması ise bir diğer amaçtır. Bu doğrultuda alanyazın taraması, 2023 Eğitim Vizyonu Belgesi ve Milli Eğitim Bakanlığı “Okul Profili Değerlendirme Çalışması Tanıtım Toplantısı” açıklamaları baz alınarak genel kapsamlı 10 kriter belirlenmiştir. Çok kriterli karar verme yöntemlerinden olan, kriterlerin etkileme ve etkilenme durumlarının tespitine imkan veren DEMATEL yöntemi kullanılmıştır. İkili karşılaştırma matrisinden oluşan görüşme formu en az bir dönem (4 yıl) okul yöneticiliği deneyimi olan 14 katılımcı tarafından değerlendirilmiştir. Analizler sonucu, önceliği ve kendisi dışındaki kriterleri etkileme durumuna bakıldığında ilk sırada “Öğrenen okul kültürü oluşturmayı önemsemek” kriteri yer almıştır. Matrisin özellikleri doğrultusunda, okul yöneticilerinin öğrenen okul kültürü oluşturma çabalarının matriste yer alan kendisi dışındaki kriterlerde de iyileşme sağlayacağı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul geliştirme, DEMATEL, Çok kriterli karar verme, Okul yöneticisi

Kaynakça

• Arabacı, İ. B. ve Namlı, A. (2016). Okul geliştirme konusunda yöneticilerin yaşadıkları sorunlar. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 9(2), 245-265.
• Aytaç, K. (2003). Günümüzde Avrupa okul reformları. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 165-174.
• Bakioğlu, A. ve Bahçeci, M. (2010). Velilerin okul imajına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 31, 25-55.
• Balkar, B. (2010). Okul gelişim planı ve etkililiğinin sağlanması hakkında öğretmen görüşleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 165-181.
• Balyer, A. ve Gündüz, Y. (2011). Değişik ülkelerde okul müdürlerinin yetiştirilmesi: Türk Eğitim Sistemi için bir model önerisi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(2), 182-197.
• Barker, B. (2010). The pendulum swings: Transforming school reform. Staffordshire: Trentham.
• Başdemir, H. Y. (2014). Türkiye’de eğitim reformu için ara öneriler. Liberal düşünce, 19(76), 101-118.
• Beycioğlu, K. ve Aslan, M. (2010). Okul gelişiminde temel dinamik olarak değişim ve yenileşme: okul yöneticileri ve öğretmenlerin rolleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 153-173.
• Boztaş, K. ve Er, K. O. (2012). İsveç eğitim sistemi ve denetim yapısına genel bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 45(2), 15-31.
• Brezicha, K., Bergmark, U. ve Mitra, D. L. (2015). One size does not fit all: Differentiating leadership to support teachers in school reform. Educational administration Quarterly, 51(1), 32-45.
• Bryk, A. (2018). Charting Chicago school reform democratic localism as a lever for change. New York: Routledge.
• Chin, K. S., Chiu, S. ve Tummala, V. M. R. (1999). An evaluation of success factors using the AHP to implement ISO 14001-based EMS. International Journal of Quality & Reliability Management, 16(4), 341-362. doi:10.1108/02656719910248226
• Chubb, J. E. ve Moe, T. M. (1992). A lesson in school reform. Washington D.C.: The Brookings Institution.
• Çelikbilek, Y. (2018). Çok kriterli karar verme yöntemleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çelikten, M. (2006). Okul kültürünün şekillendirilmesinde müdürün rolleri. Eğitim ve Bilim, 31(140), 56-61.
• Çırak-Kurt, S. ve Kalman, M. (2019). Probing school image at high schools: Scale development and a discriminant analysis. International Journal of Contemporary Educational Research, 6(2), 243-260. doi.org/10.33200/ijcer.562969
• Dağ, Ş. ve Gümüşeli, A. İ. (2011). School improvement needs analysis of the public primary schools in Istanbul. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 15, 2716-2721.
• Dewey, J. (2010). Okul ve toplum. (Çev. Ed. H. A. Başman). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Elçiçek, Z. ve Han, B. (2018). 2023 Eğitim vizyonunun değerlendirilmesi. International Social Science and Education Conference, 14-17 Kasım, Diyarbakır.
• Ergün, M. (2018). Modern eğitim sistemlerinin doğuşu ve gelişimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Gabus, A. ve Fontela, E. (1972). World problems, an invitation to further thought within the framework of DEMATEL. Geneva: Battelle Geneva Research Center.
• Gökyer, N. (2011). İlköğretim okullarındaki okul gelişim yönetim ekibi üyelerinin görevlerine ilişkin algıları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 250-271.
• Gunn, T. M., Pomahac, G., Evelyn, E. G. ve Tailfeathers, J. (2011). First Nations, Me´tis, and Inuit education: The Alberta initiative for school improvement approach to improve indigenous education in Alberta. Journal Educational Change, 12, 323-345.
• Gurbetoğlu, A. (2019). Eğitim felsefesi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 21-36.
• Gül, İ. (2009). Okul yöneticilerinin liderlik yaklaşımlarının okul-çevre ilişkileri üzerinde etkisinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Gürbüz, R., Erdem, E. ve Yıldırım, K. (2013). Başarılı okul müdürlerinin özellikleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 167-179.
• Harris, A. (2002). School improvement. London: RoutledgeFalmer.
• Harris, A., Chapman, C., Muijs, D. Reynolds, D., Campbell, C. ve Creemers, B. (2012). Getting lost in translation? An analysis of the international engagement of practitioners and policy-makers with the educational effectiveness research base. School Leadership & Management, 33(1), 3-19.
• Hopkins, D. (2013). Exploding the myths of school reform. School Leadership & Management, 33(4), 304-321.
• Hoşgörür, V. (2014). School development practices in Turkey. Education, 3, 404-419.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2015). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama. (Çev. Ed. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Illback, R. J. (2014). Organization development and change facilitation in school settings. New York: Routledge.
• Jennings, J. (2012). Reflections on a half-century of school reform: Why have we fallen short and where do we go from here? Washington D.C.: Center on Education Policy.
• Konan, N., Çetin, R. B. ve Bozanoğlu, B. (2018). PISA’da başarılı olan ülkelerin eğitim finansmanının analizi. Scientific Educational Studies, 2(1), 56-70.
• Korkmaz, E., Baş ve M. (2017). Okul gelişim planlarını uygulanmasında ortaya çıkan sorunlar ve çözüm önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 43-56.
• Levine, T. H. (2011). Experienced teachers and school reform: Exploring how two different professional communities facilitated and complicated change. Improving Schools, 14(1), 30-47.
• Lunenburg, F. C. ve Ornstein, A. C. (2013). Eğitim yönetimi. (Çev. Ed. Gökhan Arastaman). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019). Okul profili değerlendirme çalışması tanıtım toplantısı. http://www.meb.gov.tr>haber adresinden erişilmiştir.
• Nordholm, D. ve Blossing, U. (2014). Designing temporary systems: Exploring local school improvement intentions in the Swedish context. Journal of Educational Change, 15(1), 57-75.
• Özdemir, A. (2020). Türk Eğitim Sisteminde eğitim yöneticilerinin yeterliklerinin ve bu yeterlik derecelerinin çok kriterli karar verme ile belirlenmesi. Education and Science, 45(204), 251-301. doi.org/10.15390/EB.2020.8726
• Özdemir, A. ve Topal, M. (2019). Türk Eğitim Sisteminin sorunlarının DEMATEL ve Analitik Ağ Süreci yöntemleri kullanılarak değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 50, 160-184.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Ankara: Pegem Akademi.
• Saekman, H. (1975). Delphi critique: Expert opinion. Lexington: Lexington Books.
• Sahrakhiz, S. (2017). The ‘outdoor school’ as a school improvement process: empirical results from the perspective of teachers in Germany. Education 3-13 International Journal of Primary, Elementary and Early Years Education, 46(7), 825-837.
• Sailor, W. (2015). Advances in schoolwide inclusive school reform. Remedial and Special Education, 36(2), 867-881.
• Saltman, K. J. (2015). Failure of corporate school reform. New York: Routledge.
• Savaş, A. C. Ve Toprak, M. (2013). Türkiye’de okul geliştirmede uygun model arayışı: bir okul geliştirme reformu olarak Memphis yeniden yapılandırma girişiminin analizi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 14-34.
• Schildkamp, K., Poortman, C., Lutyen, H. ve Ebbeler, J. (2016). Factors promoting and hindering data-based decision making in schools. School Effectiveness and School Improvement, 28(2), 242-258.
• Si, S. L., You, X. Y., Liu, H. C. ve Zhang, P. (2018). DEMATEL technique: A systematic review of the state-of-the-art literature on methodologies and applications. Mathematical Problems in Engineering. https://doi.org/10.1155/2018/3696457
• Smith, M. S. ve O’Day, J. A. (1991). Systemic school reform. The Politics of Curriculum and Testing, 50, 233-267.
• Şahin, İ. (2013). İlköğretim okul müdürlerinin okul geliştirme stratejileri ve uygulamalarına ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 229-250.
• Şahin, İ. (2015). Okul müdürlerinin okul geliştirme yönetim ekibine ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 14(2), 621-633.
• Terhart, E. (2013). Teacher resistance against school reform: reflecting an inconvenient truth. School Leadership & Management, 33(5), 486-500.
• Thornburg D. G. ve Mungai, A. (2011). Teacher empowerment and school reform. Journal of Ethnographic & Qualitative Research, 5, 205-217.
• Toker, A. (2018). Yeni ekonomik düzen, eğitim reformları ve eğitimin geleceği. https://www.researchgate.net/publication/271527754 adresinden erişilmiştir.
• Waldron, N. L. ve McLeskey, J. (2010). Establishing a collaborative school culture through comprehensive school reform. Journal of Educational and Psychological Consultatio n, 20(1), 58-74.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Yıldırım, B. H. ve Önder, E. (2018). Çok kriterli karar verme yöntemleri. Bursa: DORA.
• Yıldız, K. (2012). Yöneticilerin değişimi yönetme yeterlikleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 177-198.
• Yiğit, B. ve Bayrakdar, M. (2016). Okul – çevre ilişkileri. Ankara: Pegem Akademi.