Matematik Eğitimi Bağlamında Matematik Tarihi Çalışmalarına Genel Bir Bakış: Bir Meta Sentez Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 25, 93 - 122, 31.07.2022

Mehmet Kasım Koyuncu

Öz

Bu araştırmada meta sentez yöntemi kullanılarak matematik eğitimi bağlamında matematik tarihine ilişkin çalışmaların mevcut durumunu ve nasıl eğilim gösterdiğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla 2016-2020 yılları arasında yayınlanmış olan 37 makale, 8 yüksek lisans tezi ve 2 doktora tezi olmak üzere toplam 47 çalışma, amaçlı örnekleme yöntemi ile seçilerek analiz edilmiştir. Çalışmalara Google Akademik arama motoru, YÖK Ulusal Tez Merkezi, TÜBİTAK ULAKBİM Dergipark, EBSCOhost-ERIC, ProQuest Dissertations & Theses, ELSEVIER Scopus, SpringerLink, Taylor-Francis ve JSTOR veri tabanlarından ulaşılmıştır. İçerik analizine tabii tutulan çalışmalar; amacı, yayın türü, araştırma deseni, örneklem düzeyi, veri toplama aracı, sonuçları ve kullanım biçimleri bağlamında incelenmiştir. Toplanan veriler frekanslarına göre yorumlanıp grafik veya tablo ile sunulmuştur. Çalışmaların çoğunda öğrencilerin başarı, tutum, inanç, motivasyon, öz yeterlik, zihinden hesaplama gelişimi ve matematiksel düşünme düzeylerindeki değişimi araştırmak amaçlanmıştır. Ayrıca, yapılan çalışmaların büyük bir bölümünü makalelerin oluşturduğu görülmüştür. Durum çalışması ve doküman inceleme desenleri başta olmak üzere nitel çalışmaların ağırlıkta olduğu ise dikkat çeken sonuçlar arasındadır. Çalışmalar, örneklem olarak en çok ortaokul öğrencileri ile yürütülmüştür ve söz konusu çalışmalarda en çok kullanılan veri toplama araçları görüşme formu, doküman, ölçek ve anketleri olmuştur. Araştırma sonucunda, özellikle matematik eğitimi kapsamı başta olmak üzere matematik tarihi alanında çalışma yapacak olan araştırmacılara ve uygulayıcılara bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Matematik eğitimi, matematik tarihi, meta sentez

Kaynakça

• Abah, J. A. (2017). Viewing basic math through the lens of history: Undergraduates’ reflective learning in a history-augmented mathematics classroom. Waikato Journal of Education, 22(4), 33-48.
• Abbott, M., Baker, D., Ferriso, B., Smith, K. ve Trzyna, T. (2010). Winning the math wars: No teacher left behind. University of Washington Press.
• Au, W. (2007). High-Stakes Testing and Curricular Control: A Qualitative Metasynthesis. Educational Researcher, 36(5), 258-267. doi:10.3102/0013189X07306523
• Ay, B. (2019). Matematik Tarihi Tabanlı Modelleme Etkinlikleri ile 7. Sınıf Öğrencilerinin Negatif Tam Sayılar Konusundaki Anlamalarının İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Aydın, E., Delice, A. ve Demiroğlu, D. (2016). An analysis of history of mathematics research literature in Turkey: The mathematics education perspective. BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics, 31(3), 215-229. doi:10.1080/17498430.2016.1190201
• Baki, A. (2020). Matematik Tarihi ve Felsefesi (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Baki, A. ve Bütüner, S. O. (2018). A Meta-Synthesis of the Studies Using History of Mathematics in Mathematics Education. Hacettepe University Journal of Education. Hacettepe Univ. doi:10.16986/HUJE.2018036911
• Baş, M. (2019). Matematiğin Tarihsel Gelişimi ve Matematik Tarihinin Matematik Eğitiminde Kullanılması. Türk Akademik Yayınlar Dergisi, 3(1), 1-22.
• Başıbüyük, K. (2018). Cebir ve Sayılar Öğretiminde Matematik Tarihi Kullanımının Başarı ve Tutuma Etkisi ve Sınıf İçi Yansımalar. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Blaszczyk, P., Kanovei, V., Katz, K. U., Katz, M. G., Kutateladze, S. S. ve Sherry, D. (2017). Toward a History of Mathematics Focused on Procedures. Foundations of Science. Springer. doi:10.1007/s10699-016-9498-3
• Burns, B. A. (2010). Pre-Service Teachers’ Exposure to Using the History of Mathematics to Enhance Their Teaching of High School Mathematics. Issues in the Undergraduate Mathematics Preparation of School Teachers, 4.
• Bütüner, S. Ö. (2016). The use of concrete learning objects taken from the history of mathematics in mathematics education. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 47(8), 1156-1178. doi:10.1080/0020739X.2016.1184336
• Bütüner, S. Ö. (2020). An evaluation of activities based on the use of the history of mathematics as a tool. Journal of Pedagogical Research, 4(2), 139-164. doi:10.33902/JPR.2020062216
• Byers, V. (1982). Why study the history of mathematics? International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 13(1), 59-66. doi:10.1080/0020739820130109
• Ceylan, S. (2021). Investigation of the Elements of the History of Mathematics in Secondary School Mathematics Coursebooks. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(1), 320-348. doi:10.16949/turkbilmat.701479
• Ceylan, T. O. (2019). 16. Yüzyılda Osmanlı Muhasebecilerinin Matematik Anlayışındaki Gelişmeler: Mürşidü’l-Muhasibin Örneği. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (16), 111-144.
• Clark, K., Kjeldsen, T. H., Schorcht, S., Tzanakis, C. ve Wang, X. (2016). History of mathematics in mathematics education. Recent developments. History and Pedagogy of Mathematics içinde . Montpellier, France.
• Demir, G. T. (2017). İlk Mekteplere Mahsus Hendese Dersi Uygulama Örneği: Dikdörtgenin Alanı. The Journal of Social Sciences, 15(15), 132-144. doi:10.16990/SOBIDER.3758
• Dincer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz (1. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Fauvel, J. ve Maanen, J. A. van. (2006). History in Mathematics Education: The ICMI Study. Springer Science & Business Media.
• Florio, E. (2020). A Synergy between History of Mathematics and Mathematics Education: A Possible Path from Geometry to Symbolic Algebra. Education Sciences, 10(9), 243. doi:10.3390/educsci10090243
• Gençkaya, Ş. (2018). Matematik Eğitiminde Matematik Tarihinin Kullanılmasının Farklı Bakış Açılarından İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Görür, D. A. (2016). Tarihsel Bağlamlarla Desteklenen Matematik Öğretiminin Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Matematik Başarısına, Özyeterlik Algısına ve Matematiğe İlişkin İnançlarına Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Guillemette, D. (2017). History of mathematics in secondary school teachers’ training: Towards a nonviolent mathematics education. Educational Studies in Mathematics, 96(3), 349-365. doi:10.1007/s10649-017-9774-3
• Gürsoy, K. (2010). A Survey of Prospective Mathematics Teachers’ Beliefs and Attitudes Towards Using the History of Mathematics in Mathematics Teaching. (Yayımlanmamış master’s thesis). Karadeniz Technical University.
• Jankvist, U. Th. (2009). Using History as a “Goal” in Mathematics Education. Roskilde University, Department of Science, Systems and Models, IMFUFA.
• Kepceoğlu, İ., İncikabi, L. ve Küçükoğlu, U. (2019). Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Yer Verilen Matematik Tarihi İçeriklerinin İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45(45), 144-158.
• Koyuncu, M. K. ve Özdemir, A. (2020). Analysis of Philosophy of Mathematics Activities on Students’ Attitudes and Beliefs Towards Mathematics. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 7(2), 57-71. doi:10.17278/ijesim.703291
• Küçükoğlu, U. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Tarihi Bağlamında Hazırladıkları Dijital Öyküler Üzerine Bir Araştırma: Matematik Nasıl Doğmuştur? (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Küçükoğlu, U. ve İncikabi, L. (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Tarihi Bağlamında Hazırladıkları Dijital Öyküler Üzerine Bir Araştırma. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 140-162.
• MEB. (2018). Matematik Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). 14 Şubat 2020 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=343 adresinden erişildi.
• Mersin, N. (2019). Ortaokul Öğrencileri İçin Matematik Tarihi Destekli Etkinliklerin Geliştirilmesi ve Öğrenciler Üzerindeki Yansımalarının İncelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Mersin, N. ve Durmuş, S. (2018). Matematik Tarihinin Ortaokul Matematik Ders Kitaplarındaki Yeri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 997-1019. doi:10.17240/aibuefd.2018..-400746
• NCTM (Ed.). (1989). Historical topics for the mathematics classroom. Reston, Va: National Council of Teachers of Mathematics.
• Ponce, J. C. C., Matthews, K. E. ve Adams, P. (2018). On the use of history of mathematics: An introduction to Galileo’s study of free fall motion. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 49(4), 517-529. doi:10.1080/0020739X.2017.1377301
• Ransom, P. (1991). The experience of history in mathematics education: Whys and hows. For the Learning of Mathematics, 11(2), 7-9.
• Seyhan, I. A. (2019). Mathematical Instruments Commonly Used among the Ottomans. Advances in Historical Studies, 08(01), 36-57. doi:10.4236/ahs.2019.81003
• Takıcak, S. B. (2012). The Impact of a Knowledge of The History of Mathematics on Primary School Student’ Mathematics Achievement and Attitudes. (Yayımlanmamış master’s thesis). Kastamonu University.
• Tan, G. (2018). History of Mathematics in the Turkish Middle School Mathematics Curriculum and Textbooks. Cukurova University Faculty of Education Journal, 47(1), 188-215. doi:10.14812/cuefd.361176
• Tokay, E. (2019). Sayılar ve İşlemler ile Bazı Geometrik Kavramların Öğretiminde Matematik Tarihi Kullanımının, İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarısına Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
• Tol, H. Y. (2018). Matematik Konularının Tarihsel Gelişimlerinin Senaryo Tabanlı Öğrenme Yöntemi ile Anlatılmasının Öğrenciler Üzerindeki Etkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Varol, G. B. (2019). Sayılar ve İşlemler Öğrenme Alanında Matematik Tarihi Entegre Edilmiş Matematik Öğretiminin Başarıya Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Walsh, D. ve Downe, S. (2005). Meta-synthesis method for qualitative research: A literature review. Journal of Advanced Nursing, 50(2), 204-211. doi:10.1111/j.1365-2648.2005.03380.x
• Wang, X., Qi, C. ve Wang, K. (2017). A Categorization Model for Educational Values of the History of Mathematics An Empirical Study. Science & Education. Springer. doi:10.1007/s11191-017-9937-8
• Wilson, P. S. ve Chauvot, J. B. (2000). Who? How? What? A Strategy for Using History to Teach Mathematics. Mathematics Teacher, 93(8), 642-645.
• Yenilmez, K. (2011). Prospective Mathematics Teachers’ Opinions about the History of Mathematics Course. Pamukkale University Journal of Education, 30(30), 12.
• Yıldız, C. ve Baki, A. (2017). Öğretmenlerin Matematik Tarihinin Derslerde Kullanımına Yönelik Hizmet İçi Eğitime İhtiyaç Durumlarının Belirlenmesi: Trabzon Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41), 62. doi:10.21764/efd.48961
• Yıldız, C., Göl, R. ve Karadeniz, M. H. (2016). Matematik Dersi Öğretim Programlarında Kadın Matematikçilere Yer Verilme Durumunun İncelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 8(14), 191-214.
• YÖK. (2018). İlköğretim Matematik Öğretmenliği Lisans Programı. YÖK, Eğitim Öğretim Dairesi Başkanlığı. 4 Eylül 2020 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ilkogretim_Matematik_Lisans _Programi.pdf adresinden erişildi.
• Zengin, Y. (2018). Incorporating the dynamic mathematics software GeoGebra into a history of mathematics course. International Journal Of Mathematical Education In Science And Technology. Taylor & Francis Ltd. doi:10.1080/0020739X.2018.1431850
• Zorlu, C. (2020). Matematik Tarihinin Sınıf İçi Etkileşime ve Öğrenci Görüşlerine Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi, Giresun.