Sulama Organizasyonlarında Yönetim Şekillerine Göre Fiyatlandırma Yaklaşımı

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 14 - 26, 07.04.2021

Zeki Bayramoğlu , Süheyla Ağızan , Kemalettin Ağızan , Merve Bozdemir

Öz

Tarımsal üretimin gerçekleştirilmesinde temel girdilerden biri olan su, doğada sınırlı olması nedeniyle sürdürülebilir kullanılmalıdır. Sürdürülebilir kullanım için fiyatlandırma önemli bir kriterdir. Bu nedenle çalışmada; su yönetiminde etkin rol oynayan sulama organizasyonlarının uyguladıkları fiyatlandırma yaklaşımlarının işletme başarısına olan etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Amaca yönelik olarak Konya Kapalı Havzası’nda faaliyet gösteren sulama birlikleri, belediyeler ve kamu tüzel kişilikleri için tam sayım yöntemi ve sulama kooperatifleri için toplam sulama kooperatifi varlığının %10’u örneğe seçilerek toplamda 67 tane anket yapılarak organizasyonlara göre fiyatlandırma yaklaşımları tespit edilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda sulama organizasyonlarına göre fiyatlandırma yaklaşımları saat, sulama sistemleri, hacim, ürün çeşidi ve bölgeler esasına göre belirlenmekte olup bu yaklaşımların işletme başarısına olan etkisi yapısal eşitlik modeliyle tespit edilmiştir. Model sonucunda kooperatiflerde ve kamu tüzel kişiliğinde (KTK) saat esasına dayalı, belediyelerde hacime dayalı, sulama birliklerinde ise bölgelere göre fiyatlandırma yaklaşımlarının benimsenmesi durumunda işletme başarısının ve performansının arttığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak sulama organizasyonları içerisinde yer alan sulama kooperatiflerinin uyguladıkları fiyatlandırma yaklaşımlarının (saat ve sulama sistemleri) diğer organizasyonlara göre işletme başarısı üzerinde daha fazla avantaj sağladığı belirlenmiştir. Sulama kooperatiflerinde saat esasına göre belirlenen fiyatlarda 1 TL’lik artışın organizasyon kârını 0.125 TL artıracağı, sulama sistemlerine göre belirlenen fiyatlarda 1 TL’lik artışın ise organizasyon kârını -0.007 TL azaltacağı öngörülmüştür. Bu nedenle mevcut şartlarda organizasyonlar arasında ve organizasyonların kendi içlerinde denge fiyatının belirlenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla organizasyonlarda bir bütünlük sağlanabilmesi, işletmelerin karşılaştırılması, su tasarruflarının sağlanabilmesi ve su verimliliğinin yükseltilmesi için saat veya hacim esaslı fiyatlandırma yaklaşımları benimsenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Fiyatlandırma, Konya Kapalı Havzası, Sulama, Yapısal Eşitlik Modeli

Destekleyen Kurum

Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Teşekkür

Çalışma Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenen 19401016 no’lu projeden elde edilmiş olup desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Ağızan, K., & Bayramoğlu, Z. (2020). The Role of Social Capital in the Formation of Entrepreneurship Skills on Agricultural Farms. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 23(3), 678-686.
• Ağızan, S., & Bayramoğlu, Z. (2019, Nisan 20-22). Konya Kapalı Havzasında Tam Maliyet Yöntemine Göre Suyun Sürdürülebilir Kullanımı.Paper presented at the International Science and Academic Congress, Konya, Türkiye.
• Akçapınar, M. C. (2007). Afyon İli Şuhut Ovası Sulama Organizasyonlarında Sulama Suyu Fiyatlandırma Yaklaşımları ve Üretim Maliyeti Üzerine Etkileri [Yüksek Lisans, Ankara Üniversitesi]. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/32885/tez.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Anonim. (2010). Havza Koruma Eylem Planlarının Hazırlanması –Konya Kapalı Havzası. Retrieved from https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/havza%20koruma%20eylem%20planlar%C4%B1/Konya_Kapali_Havzasi.pdf
• Anonymous. (2010). PRBA, Piano di gestione del distretto idrografico del fiume Po, Sintesi dell'analisi economica sull'utilizzo idrico(Publication No. Po River Basin Authority:
• Anonymous. (2012). Office International de l'EAU, Etude de calcul de la récupération des cot^s des services liés lutilisation de l'eau pour les bassins hydrographiques franais en application de la directive cadre sur l'eau(Publication No. Office International de l'Eau, Final Report:
• Anonymous. (2013). ERSAR, Annual Report on Water and Waste Water in Portugal Executive Summary(Publication No.
• Arı, E., Yilmaz, V., & Doğan, M. (2015). Üniversite Öğrencilerinin İnternet Üzerinden Alışverişlerine İlişkin Tutum ve Davranışların Önerilen Bir Yapısal Eşitlik Modeliyle Araştırılması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 385-399.
• Aytop, Y., & Akbay, C. (2018). Maraş Biberi Üretim Memnuniyetinin Yapısal Eşitlik Modeli ile Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(5), 725-737.
• Ayyıldız, H., & Cengiz, E. (2006). Pazarlama Modellerinin Testinde Kullanılabilecek Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 63-84.
• Bal, D. Ç. (2018). Trakya Bölgesinde Bitkisel Üretim Yapan Tarım İşletmelerinin Risk Kaynakları ve Risk Yönetim Stratiejilerinin Değerlendirilmesi [Doktora, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi].
• Bayramoğlu, Z., Ağızan, S., Ağızan, K., & Bozdemir, M. (2020). Konya Kapalı Havzasında Faaliyet Gösteren Sulama Organizasyonlarının Su Arz Maliyetlerinin Belirlenmesi ve Bunu Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi (Publication No. 19401016). Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Projesi.
• Berke, M. Ö., Dıvrak, B. B., & Sarısoy, H. D. (2013). Konya'da Suyun Bugünkü Raporu. WWF-Türkiye ve Pegasys Strategy and Development.
• Bilgin, N., & Kuzey, C. (2013). Tarımsal Kooperatif Yöneticilerin Karizmatik Liderlik Davranışları İle Ortakların İşbirliği ve Performans-Tatminleri Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 48(1), 49-72.
• Bülbül, H., Akın, M., Demirer, Ö., & Doğan, İ. (2012). Türk Bankacılık Sektöründe Hizmet Kalitesinin Müşteri Tatmini ve Tekrar Satın Alma Niyeti Üzerine Etkisi: Yapısal Eşitlik Modeli ile Bir İnceleme. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(1), 28-40.
• Cankurt, M., Miran, B., Günden, C., & Şahin, A. (2010, Eylül 22-24). AB ve Türkiye’nin Tarımsal Üretim Etkinlik ve Verimliliği Üzerine Küresel Krizlerin Etkileri.Paper presented at the Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi, Şanlıurfa.
• Çelik, H. E., & Yılmaz, V. (2013). Yapısal eşitlik modellemesi temel kavramlar uygulamalar programlama. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çetinkaya, M., & Çimenci, S. (2014). Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi ve Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: Yapısal Eşitlik Modeli Çalışması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 237-278.
• Çınar, Ö., & Yeşil, S. (2016). Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Desteğin Çalışan Performansı Üzerindeki Etkisini İnceleyen Bir Yapısal Eşitlik Model Önerisi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(1), 349-369.
• Doğan, İ. (2015). Farklı Veri Yapısı ve Örneklem Büyüklüklerinde Yapısal Eşitlik Modellerinin Geçerliği ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi [Doktora, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü].
• DSİ. (2018). DSİ’ce İnşa Edilerek İşletmeye Açılan Sulama ve Bataklık Islahı Tesisleri (2017-2018). Retrieved from http://www.dsi.gov.tr/docs/yayinlarimiz/2017-2018-sulama-ve-bataklik-islahi-tesisleri.pdf?sfvrsn=4
• Emel, O. B., &Uygun, S. (2012). Çevre Farkındalığı-Çevre Tutumu Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modeli ile Sınanması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 459-473.
• Emhan, A., Kula, S., & Töngür, A. (2013). Yapısal Eşitlik Modeli Kullanılarak Yönetici Desteği, Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Performans ve Tükenmişlik Kavramları Arasındaki İlişkilerin Analizi: Kamu Sektöründe Bir Uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 53-69.
• FAO. (2019). The State of the World's Land and Water Resources for Food and Agriculture. Retrieved from http://www.fao.org/land-water/en/
• García-Rubio, M. A., Ruiz-Villaverde, A., & González-Gómez, F. (2015). Urban water tariffs in Spain:What needs to be done? Water, 7(4), 1456-1479.
• Girginer, N., Çelik, A. E., & Uçkun, N. (2011). Kredi Kartı Tutum Ölçeği Üzerine Bir Yapısal Eşitlik Modeli Uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 17-30.
• Gültekin, P., Gültekin, Y. S., Uzun, O., & Gök, H. (2016). Katılımcı Ekoturizm Planlamasında Yapısal Eşitlik Modellemesi ile Paydaş Analizi: Batı Karadeniz Bölgesi Örneği. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, 14(2), 34-56.
• Heidler, S., & Prandstetten, C. (2008). Financing in the Field of Communal Water Supply and Sewage Disposal Services in Austria. Water Utility Management International, 3(4), 06-08.
• Horasan, B. (2014). Aydın İli Tarım Sektörünün Girişimcilik Yönüyle Değerlendirilmesi [Yüksek Lisans, Adnan Menderes Üniversitesi].
• Hurma, H., Unakıtan, G., Aydın, B., Azaboğlu, Ö., Demirkol, C., & Yılmaz, F. (2017). Bitkisel Üretimde Çiftçilerin Girdi Kullanım Bilinç Düzeylerinin Analizi: Trakya Bölgesi Örneği Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(1), 104-117.
• Julius, D., & Alicbusan, A. P. (1989). Public Sector Pricing Policies: A Review Of Bank Policy And Practice(Publication No. WPS49). Washington, D.C.: World Bank Group: http://documents1.worldbank.org/curated/en/785851468764365407/pdf/multi-page.pdf
• Karacaoğlu, K. (2009). Rekabet Üstünlüğünü Etkileyen Unsurların Yapısal Eşitlik Modeli İle Belirlenmesi: İSO 500 Büyük Sanayi İşletmesi Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2009(34), 165-187.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS 23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler Kitabı. 1. Nobel Akademik Yayıncılık, Bask 1. Ankara.
• Karagöz, Y., & Ağbektaş, A. (2016). Yapısal Eşitlik Modellemesi ile Yaşam Memnuniyeti Ölçeğinin Geliştirilmesi; Sivas İli Örneği. Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(7), 274-290.
• Kayalar, M., & Arslan, E. T. (2016). İç Girişimcilik ve İnovasyon İlişkisi: Yapısal Eşitlik Modeli İle Bir İnceleme. Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(14), 517-542.
• Keleş, Ş., Keskin, A., & Ertek, N. (2018). Kırsal Alanda Sosyal Sermayenin Yaşam Memnuniyeti Üzerine Etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(Özel Sayı), 123-132.
• Koundouri, P., Papandreou, N., Remoundou, K., & Kountouris, Y. (2014). A Bird’s Eye View of the Greek Water Situation: The Potential for the Implementation of the EU WFD. In Water Resources Management Sustaining Socio-Economic Welfare: The Implementation of the European Water Framework Directive in Asopos River Basin in Greece(pp. 1-24).
• Dordrecht: Springer.Mete, M., Zincirkıran, M., Yalçınsoy, A., & Pekcan, A. (2015). Personel Güçlendirme, Örgütsel Bağlılık ve İş Memnuniyeti İlişkisinin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi: Turizm Sektöründe Bir Araştırma. Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(12), 137-156.
• Muslu, A. V. (2015). Dünya’da ve Türkiye’de Suyun Fiyatlandırılması[Uzmanlık Tezi, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı].
• Özçelik, A., Tanrıvermiş, H., Gündoğmuş, E., & Turan, A. (1999). Türkiye’de Sulama İşletmeciliğinin Geliştirilmesi Yönünden Şebekelerin Birlik ve Kooperatiflere Devri ile Su Fiyatlandırma Yöntemlerinin İyileştirilmesi Olanakları(Vol. 32). Ankara, Tarımsal Ekonomi Arastırma Enstitüsü Yayınları.
• Özer, Y., & Anıl, D. (2011). Öğrencilerin Fen ve Matematik Başarılarını Etkileyen Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2011), 313-324.
• Özgür Güler, E., & Börüban, C. (2019). Tarımsal Üretimin ve Ölçek Etkisinin Çevre Kirliliği Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, 28(3), 1-11.
• Reynaud, A. (2016). Assessing the İmpact of Full Cost Recovery of Water Services on European Households. Water Resources and Economics, 14(2016), 65-78.
• SYGM. (2017). T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, Konya Kapalı Havzası Sektörel Su Tahsis Planını Hazırlanmasına Yönelik Teknik Destek Hizmet Alımı İşi, Taslak Su Talepleri Analizi Raporu.
• Şahin, A., Cankurt, M., Günden, C., & Miran, B. (2008). Çiftçilerin Risk Davranışları: Bir Yapısal Eşitlik Modeli Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 153-172.
• Şahin, A., Cankurt, M., Günden, C., Miran, B., & Meral, Y. (2013). Türkiye’de Kooperatiflere Ortak Olmada ve Kooperatif Başarısında Etkili Faktörlerin Analizi. Akademik Ziraat Dergisi, 2(1), 23-34.
• Şahin, B., & Taşkaya, S. (2010). Sağlık Çalışanlarının Örgütsel Adalet Algılarını Etkileyen Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 13(2), 85-114.
• Tanrıvermiş, H., Gündoğmuş, E., Çakmak, B., & Türker, M. (2001, Kasım 08-11). Sulama Suyu Fiyatlandırma Yaklaşımları ve Bu Yaklaşımların Türkiye’de Kullanılabilme Olanakları. Paper presented at the Ulusal Sulama Kongresi, Antalya.
• Timurkaynak, İ. (2017). Kayseri pancarı ekicileri kooperatifi ortaklarının memnuniyetlerinin belirlenmesi [Yüksek Lisans, Adnan Menderes Üniversitesi].
• Toklu, I. T., Ustaahmetoğlu, E., & Küçük, H. Ö. (2016). Tüketicilerin Coğrafi İşaretli Ürün Algısı ve Daha Fazla Fiyat Ödeme İsteği: Yapısal Eşitlik Modellemesi Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 145-161.
• Tüfekçi, N., & Tüfekçi, Ö. K. (2006). Bankacılık Sektöründe Farklı Olma Üstünlüğünün ve Müşteri Sadakatinin Yarattığı Değer: Isparta İlinde Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(4), 170-183.
• Ustasüleyman, T., & Eyüboglu, K. (2010). Bireylerin İnternet Bankacılığını Benimsemesini Etkileyen Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeli ile Belirlenmesi. Journal of BRSA Banking & Financial Markets, 4(2), 11-38.
• Worldbank. (2015a). Water and Wastewater Services in the Danube Region : Bulgaria Country Note(Publication No. 97247). Washington, DC., World Bank: https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/22134
• Worldbank. (2015b). Water and Wastewater Services in the Danube Region : Hungary Country Note(Publication No. 97229). Washington, DC., World Bank: https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/22139
• Yellice Yüksel, B., Kaner, S., & Güzeller, C. (2011). Öğretmenlerin Mesleki Yetkinlik, Mesleki Sosyal Destek ve Tükenmişlik Ilişkisinin Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(21), 1-25. BAYRAMOĞLU et al. / Eurasian Journal of Agricultural Economics 1(1): 14-26
• Yılmaz, V., & Doğan, M. (2016). Planlanmış Davranış Teorisi Kullanılarak Önerilen Bir Yapısal Eşitlik Modeli ile Geri Dönüşüm Davranışlarının Araştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(5), 191-206.
• Yücenur, G. N., Demirel, N. Ç., Ceylan, C., & Demirel, T. (2011). Hizmet Değerinin Müşterilerin Davranışsal Niyetleri Üzerindeki Etkisinin Yapısal Eşitlik Modeli ile Ölçülmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1), 156-168.