Consumers' Perception of Food Security and Willingness to Pay for Safe Food After The Covid-19 Pandemic: The Case Of Samsun Province

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 22 - 33, 30.04.2024

Havva Koç Çağatay Yıldırım

Öz

The Covid-19 pandemic affected all actors of the food supply chain locally and internationally. In this process, it is a matter of curiosity how consumers' approaches to food safety were affected. This research aims to determine consumers' perceptions of food safety after the Covid-19 pandemic and to reveal consumers' willingness to pay for products they believe are safe. The research data was obtained through surveys conducted with 278 consumers determined by proportional sampling method, residing in Atakum, Canik, İlkadım and Tekkeköy, the central districts of Samsun province. According to the research findings, 51.8% of consumers think they are knowledgeable about food safety, while the rate of those who know the concept fully was 38.2%. It has been determined that awareness about food security changed positively compared to the situation before the pandemic. The Covid-19 pandemic increased concerns about food security, such as access to food and adequate and balanced nutrition. Consumers being female, having a small family size, increasing monthly income, having children in the family, and having a high level of knowledge about food safety increase their willingness to pay more for food that they believe was safe. It is important to turn the sensitivities regarding food safety that emerged with the Covid-19 pandemic into an opportunity without turning it into paranoia for societies, with statements made from official sources that will address consumers' concerns about food safety, policy makers taking transparent steps to reassure the society, and the effective use of mass media. Thanks to the increased awareness of food safety due to the impact of the pandemic, introducing tax regulations and incentive mechanisms that will facilitate consumers' access to safe food can be an important step in protecting public health.

Tüketicilerin Covid-19 Pandemisi Sonrası Gıda Güvencesi Algısı ve Güvenli Gıdaya Ödeme İstekliliği: Samsun İli Örneği

Öz

Dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisi gıda arz zincirinin yerel ve uluslararası boyutta tüm aktörlerini etkilemiştir. Bu süreçte özellikle tüketicilerin gıda güvencesine yaklaşımlarının nasıl etkilendiği merak edilen bir konudur. Bu araştırmada, tüketicilerin Covid-19 pandemisi sonrası gıda güvencesi ilgili algılarını belirlemek ve tüketicilerin güvenli olduğuna inandıkları ürünlere yönelik ödeme istekliliğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma verileri Samsun ili merkez ilçeleri olan Atakum, Canik, İlkadım ve Tekkeköy’de ikamet eden ve oransal örnekleme metoduyla belirlenen 278 tüketici ile yapılan anketlerle elde edilmiştir. Araştırma bulgularına göre tüketicilerin %51.8’i gıda güvencesi hakkında bilgi sahibi olduğunu düşünürken, kavramı tam olarak bilenlerin oranı %38.2’dir. Pandemi öncesi duruma göre gıda güvencesi ile ilgili farkındalığın olumlu yönde değiştiği tespit edilmiştir. Covid-19 pandemisinin gıda güvencesine yönelik gıdaya erişim, yeterli ve dengeli beslenme gibi endişeleri arttırdığı belirlenmiştir. Tüketicilerin kadın olması, aile büyüklüklerinin az olması, aylık gelirin artması, ailelerde çocuk olması ve gıda güvencesi ile ilgili bilgi düzeyinin yüksek olması güvenli olduğuna inandıkları gıdaya yönelik daha fazla ödeme istekliliğini artırmaktadır. Tüketicilerin gıda güvencesine yönelik kaygılarını giderecek resmi kaynaklardan yapılan açıklamalar, politika yapıcıların toplumu rahatlatacak şeffaf adımlar atması ve kitle iletişim araçlarının etkin kullanımı ile covid- 19 pandemisi ile ortaya çıkan gıda güvencesi ile ilgili hassasiyetlerin, toplumlar için bir paranoyaya dönüştürülmeden fırsata çevrilmesi önemlidir. Pandeminin etkisiyle artan gıda güvencesi ile ilgili farkındalık sayesinde güvenli gıdaya tüketicilerin erişimini kolaylaştıracak vergi düzenlemeleri ve teşvik mekanizmalarının devreye sokulması toplum sağlığını korumada önemli bir adım olabilir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Pandemi, Gıda Güvencesi, Ödeme İstekliliği, Türkiye

Etik Beyan

Yazarlar aralarında herhangi bir çıkar çatışması olmadığını beyan etmişlerdir.

Teşekkür

Bu makale Covid-19 Pandemisinin Tüketicilerin Gıda Güvencesi Algısına Etkileri ve Ödeme İsteklilikleri: Samsun İli Örneği” isimli yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Kaynakça

• Ahmadi, R. (2020). Koronavirüs pandemisinin (kovid-19) toplumsal etkileri. Bilim Armonisi, 3(2), 65-72. https://doi.org/10.37215/bilar.800484
• Akın, M. B., & Akın M.S. (2020). Gıda güvenliği ve Covid-19. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 5(3), 268-277. https://doi.org/10.46578/humder.727194
• Anonim (2023). Vikipedi Özgür Ansiklopedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Samsun (Erişim tarihi: 05.04.2023).
• Arıkan Y. (2021). Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Gıda Güvenliği: Elazığ İli Örneği. [Yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Aydın Eryılmaz, G., Kılıç, O., & Başer, U. (2018). Gıda güvenliği konusunda tüketici davranışlarının belirlenmesi: Samsun ili kentsel alan örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 237-245. https://doi.org/10.28979/comufbed.474766
• Aytop, Y., Dağ, M. M., & Çetinkaya, S. (2021). Covid-19 sürecinde tüketicilerin gıda güvenliği algısı. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(4), 1084-1093. https://doi.org/10.30910/turkjans.955213
• Başer, O., Eryılmaz, G. A., & Kılıç, O. (2022). Tüketicilerin gıda güvenliği bilinç düzeylerini etkileyen faktörler: Samsun ili örneği, Türkiye. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 239-244. https://doi.org/10.19159/tutad.1102254
• Béné, C. (2020). Resilience of local food systems and links to food security-A review of some important concepts in the context of Covid-19 and other shocks. Food Security, 1-18. https://doi.org/10.1007/s12571-020-01076-1
• Beykaya, M. (2020). Türkiye’de gıda endüstrisinde gıda güvenliği ve denetimlerin rolü: Iğdır ili örneği. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1), 260-270. https://doi.org/10.21597/jist.581593
• FAO, (2008). Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü. An introduction to the basic concepts of food security. Rome Food and Agriculture Organisation. www.fao.org/3/aal936e.pdf (Erişim tarihi: 24.10.2022).
• Bolek, S. (2020). Consumer knowledge, attitudes, and judgments about food safety: A consumer analysis. Trends in Food Science & Technology, 102, 242-248. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2020.03.009
• Cömert, M., & Yeşilyurt, B. (2021). Covid-19 salgınının tüketici davranışları üzerinde neden olduğu değişikliklerin yiyecek içecek işletmelerine etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(3), 1622-1638. https://doi.org/10.21325/jotags.2021.859
• Çiçek, Z., & Bayram Arlı, N. (2021). Probit model yaklaşımı ile kayıt dışı istihdamı etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 649-671. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.910753
• Dölekoğlu, C. (2003). Tüketicilerin İşlenmiş Gıda Ürünlerinde Kalite Tercihleri, Sağlık Riskine Karşı Tutumları ve Besin Bileşimi Konusunda Bilgi Düzeyleri (Adana Örneği). [Doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• WHO, (2020). Dünya Sağlık Örgütü. Coronavirus Disease 2019 (Covid-19) Situation Report 32, https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200221-sitrep-32-covid-19.pdf?sfvrsn=4802d089_2. Economist Intelligence Unit. Global Food Security Index (2015). p:52.
• Erokhın, V., & Gao, T. (2020). Impacts of Covid-19 on trade and economic aspects of food security: Evidence from 45 developing countries. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(16), 5775. https://doi.org/10.3390/ijerph17165775
• Güven, H. (2020). Covid-19 pandemik krizi sürecinde e- ticarette meydana gelen değişimler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 251-268.
• Gündüz, O., & Aydoğan, C. (2015). Önlisans öğrencilerinin gıda güvenliği bilinç düzeyleri üzerine bir araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 6(1), 34-44.
• Gkritza, K. (2009). Modeling motorcycle helmet use in Iowa: evidence from six roadside observational surveys. Accident Analysis & Prevention, 41(3), 479-484. https://doi.org/10.1016/j.aap.2009.01.009
• Hacıalioğlu, A., & Sağlam, M. (2020). Covid-19 pandemi sürecinde tüketici davranışları ve e-ticaretteki değişimler. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(1), 16-29. https://doi.org/10.29228/mekcad.2
• Kılıç, O., & Eryılmaz, G.A. (2015). Factors affecting consumers’ awareness of food safety. Agro Food Industry Hi Tech, 26(3), 43-46.
• Kılıç, O. (2020). Tarihte Küresel Salgın Hastalıklar Ve Toplum Hayatına Etkileri. Tüba, M. Şeker, A. Özer ve C. Korkut (Ed.) içinde, Küresel Salgının Anatomisi İnsan ve Toplumun Geleceği (s. 13-53). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA). https://doi.org/10.53478/TUBA.2020.025
• Kılıç, O., & Aydın Eryılmaz, G. (2022). Covid-19 sürecinde tüketicilerin tarım ve gıda ürünü tercihleri: Samsun ili örneği, Türkiye. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 72-78. https://doi.org/10.19159/tutad.1053386
• Kutluay Tutar, F., Ekici, M., & Tutar, N. F. (2021). Covid-19 pandemisinin tarım sektörü açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Kongresi: Krizler, Belirsizlikler ve Arayışlar. 11-13 Kasım, ss. 102-114.
• Ocak, S., & Önder, H. (2014). Süt ürünlerinde tüketici tercihini etkileyen faktörler ve gıda güvenliği bilinci. Hayvansal Üretim, 55(2), 9-15. https://doi.org/10.29185/hayuretim.363920
• Oğur, S., & Çam, Y. E. (2022). Afet ve Acil Durumlarda Beslenme Yönetimi. Afet ve Acil Durumlar ile İlgili Gıda Güvencesi ve Gıda Güvenliği İlişkisi, 183-216. Akademisyen Kitabevi.
• Onurlubaş, E., & Gürler, Z. (2016). Gıda güvenliği konusunda tüketicilerin bilinç düzeyini etkileyen faktörler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(1), 132-141. https://doi.org/10.13002/jafag925
• Özşahin, F., & Aksoy, A. (2020). Sağlık bölümlerinde okuyan üniversite öğrencilerinin Covid-19 korku düzeyleri: Bir özel üniversite örneği. Online International Conference of COVID-19 (CONCOVID), 12-14 Haziran, ss. 183-193.
• Öztürk, E. D., Kuru, G., & Demir Yıldız, C. (2020). Covıd-19 pandemi günlerinde anneler ne düşünür çocuklar ne ister? Anne ve çocuklarının pandemi algısı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı(2), 204-220.
• Salicik, D., & Yıldırım Kumral, A. (2017). Bursa ili kentsel alanında tüketicilerin güvenilir gıda tüketimine yönelik tutumlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(2), 69-82.
• Sertyeşilışık, E. (2022). Gıda güvencesini arttırmaya yönelik sürdürülebilir tarım ve çevre politikaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(36), 1394-1406. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1075231
• Soğancılar, N., Dereli, Z., & Sağlam Arı G. (2022). Covid-19 salgınında gıda güvencesi: Gıda tedarik zincirlerine bağlı etkiler. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 6(2), 2333-2349. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1055879
• Şanlıer, N. (2009). The knowledge and practice of food safety by young and adult consumers. Food Control, 20, 538-542. https://doi.org/10.1016/j.foodcont.2008.08.006
• Tayar, M., & Kılıç, V. (2014). Gıda Endüstrisinde Hijyen ve Sanitasyon. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Tolun, B. Ç., & Bulut, N. (2021). Covid-19 pandemi sürecinde tüketicilerin gıda ürünleri satın alma davranışları üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 45, 15-31.
• Topuzoğlu, A., Hıdıroğlu, S., Ay, P., Önsüz, F., & İkiışık, H. (2007). Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 253-258.
• Uzunöz, M., Büyükbay, E. O., & Gülse Bal, H. S. (2008). Kırsal Kadınların Gıda Güvenliği Konusunda Bilinç Düzeyleri (Tokat İli Örneği). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 35-46.
• Yüzbaşıoğlu, R., Kızılaslan, H., Kızılaslan, N., & Kurt, E. (2018). Gıda güvenilirliği açısından tüketici davranışlarının incelenmesi: Sivas kentsel ve kırsal kesimde kırmızı et tüketimi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 7(3), 49-60.
• Zorba, N. N. D., & Kaptan, M. (2011). Consumer food safety perceptions and practices in a turkish community. Journal of Food Protection, 74(11), 1922-1929. https://doi.org/10.4315/0362-028X.JFP-11-126