Türkiye ve Azerbaycan Türkçesinde Ekoloji Terimlerinin Kullanımı ve Etkileşim İmkânı

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 35 - 45, 03.10.2018

Orhan Sevgi

Öz

             Türkiye ve Azerbaycan Türkçesi çeşitli özellikler açısından çok yakındır. Dolayısıyla iki ayrı coğrafyada kullanılan Türkçe üzerine çeşitli yönlerden çalışmalar yapılmıştır. Söz konusu çalışmalar daha ziyade dilbilimciler tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada ise Azerbaycan ve Türkiye Türkçesindeki ekoloji terimlerinin kullanımı değerlendirilmiştir. Çalışmada Azerbaycan Türkçesi için Ekoloji Lüğət'i ve Türkiye Türkçesi için Ekolojik Terimleri Sözlüğü kullanılmıştır. Ayrıca bazı ekoloji terimleri için diğer ekoloji kaynaklarına da bakılmıştır. Çalışmada ekoloji terimleri olarak eko ve türevleri konu edilmiştir. Yapılan değerlendirmeye göre; Azerbaycan ve Türkiye Türkçesinin ekoloji terimlerinin kullanımında benzerlikler belirlenmiştir. Her ikisinde de ekoloji terimlerinin önemli bir kısmının yabancı dilden alınmış ve doğrudan okunuşu ile kullanılmıştır. Bununla birlikte birçok terimde ise Türkçeleştirme çabası açıkça görülmektedir. Azerbaycan ve Türkiye Türkçesinin ekoloji terimlerinin Türkçeleştirilmesinde Türkçenin ortak kelimeleri kullanıldığı gibi kökeni Farsça olan ve yaygın kullanılan Türkçeleşmiş sözcüklerde kullanılmıştır. Sonuç olarak, Azerbaycan ve Türkiye Türkçesinin ürettiği Türkçe terimler birlikte değerlendirildiğinde ve bir araya getirildiğinde, Türkçe ekoloji terimlerinin sayısının belirgin şekilde artacağı görülmektedir. Bu tür terim yardımlaşmaları Türkçeyi farklı coğrafyalarda kullananların anlaşmasını da kolaylaştıracaktır.

Use And Interaction Potential of Ecology Terms of Turkey and Azerbaijan Turkish

Öz

   Turkish of Turkey and Azerbaijan are very close in terms of various 
properties. Therefore, studies have been conducted on Turkish in two 
different geographies. These studies were mostly carried out by linguists.
 This study evaluated the use of the term ecology in Azerbaijan and 
Turkey in Turkish. Ekoloji Lüğət for Azerbaijan Turkish and Ekoloji 
Terimler Sözcüğü for Turkey Turkish was used in the study. In addition, 
other ecology sources for some ecology terms have been examined. 
In the study, ecological terms as eco and its derivatives are discussed. 
According to the evaluation; Turkish of Azerbaijan and Turkey are 
determined to contain significant homology to resemble the use of the 
term ecology of Turkish. Most of the ecology terms were taken from 
foreign languages and taken directly with the use of terms. 
In many terms, however, the effort to translate into Turkish is evident. 
Azerbaijan and Turkey Turkish partners with Turkish words in terms of 
the ecology of Turkish origin as used in Persian and Turkish in 
commonly used words have been used. Consequently, when read in 
conjunction Azerbaijan and Turkey of Turkish terms produced Turkish 
and when combined is seen to increase significantly the number of 
Turkish ecological terms. Combining these terms will provide this. 
Such term aid will also facilitate the agreement of those who use 
Turkish in different geographies  

Kaynakça

• Adıgüzel; S., 2012. Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasında Aktarma Üzerine Bazı Problemler. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 47: 51-56.
• Ağayəv, Y.N., 2012. Yeni sivilzasiya dövrünün ekoloji problemləri. Kosmosun mənimsənilməsinin ekoloji aspektləri. Sayfa: 323-348, Bakı: İqtisad Universiteti Nəşriyyatı, 2012. - 392 səh.
• Crystal, D., 1997. English as a Global Language. Cambridge Univerity Press. Page:150, ISBN: 0 521 59247X.
• Çepel, N., 1982. Ekolojik Terimleri Sözlüğü. Üniversite Yayın Nu:3115, Orman Fakültesi Yayın Nu:352, 356 sayfa
• Dağ, S., 2014. Türkiye Türkçesinde ve Azerbaycan Türkçesinde Batı Kökenli Paronimlerde Anlam Değişmeleri. Doğu Akdeniz Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsüne Türk Dili ve Edebiyatı dalında Yüksek Lisans Tezi, 106 sayfa.
• Erden, A., 1985. Azeri Türkçesinin geçmişine ve sözdizimi özelliklerine kısa bir bakış. H.Ü. Ed. Fak. Derg. Cilt 3, Say t: 43-62.
• Ergin, M., 1971. Azeri Türkçesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları Nu: 1633, 256 sayfa.
• Eser, D., Geçit, H.H., Emeklier, H.Y., 2000: Tarımsal Ekoloji Terim ve Tanımlar Sözlüğü. Ank. Ün. Zir. Fak. Yay., 95 sayfa.
• Ələkbarov, A. Ə., 2012. Ekoloji pasportlaşdırma və ekspertiza. Sayfa:277-293, Ekologiya. Dərs vəsaiti. Bakı: İqtisad Universiteti Nəşriyyatı, 392 səh.
• Əsgərova, M.A., 2012. Təbii ehtiyatlar, onlardan istifadənin ekoloji aspektləri. Sayfa:209-240, Ekologiya. Dərs vəsaiti. Bakı: İqtisad Universiteti Nəşriyyatı, 392 səh.
• İbrahimov, Y.N., 2012. Ekoloji risk və ondan mühafizə tədbirlərinin maliyyələşdirilməsi. Sayfa: 304-322, Bakı: İqtisad Universiteti Nəşriyyatı, 392 səh.
• Heyet, C. 2004. Azerbaycan’ın Türkleşmesi ve Azerbaycan Türkçesinin Teşekkülü. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1: 7-19.
• Haciyeva, G., 2008. Azerbaycan ve Türkiye Türkcesinin Ortak Diyalektizmleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 1/3: 210-2018.
• Hüseyinnov T.B., 2012. Ekologiya fənninin predmeti, tədqiqat obyekti və vəzifələri. Ekoloji faktorlar və qanunauyğunluqlar. Sayfa:6-31, Ekologiya. Dərs vəsaiti. Bakı: İqtisad Universiteti Nəşriyyatı, 392 səh.
• Karaman, E., 2009. Azerbaycan'da Türkiye Türkçesi Öğretiminde Karşılaşılan Problemler. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı 28: 45-58.
• Mason, H.L., Langenheim, J.H., 1957: Language Analysis and the Concept Environment. Ecology, Vol. 38, No. 2 (Apr.), pp. 325-34.
• Richards, R. J., 2008. The tragic sense of life: Ernst Haeckel and the struggle over evolutionary. The University of Chicago Press, Ltd., London, ISBN:978-0-226-71214-7, 551 pages.
• Sǝlimove, N. Ə., Şahpǝlǝngova, B.Ş. ve Babayev, Ǝ. İ., 2012. Mühǝndis Ekologiyası. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, Azǝrbaycan Dövlǝt Neft Akademiyası, 634 sayfa, Bakü.
• Sevgi, O., 2015. Ecology Teriminin Türkçe Karşılıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Avrasya Terim Dergisi, 2015, 3 (1): 27 - 46
• Sevgi, O., 2004. Fen Bilimleri Sözlüklerinde Türkçe Kelime Kullanımı. V. Türk Dil Kurultayı 20-26 Eylül 2004 Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları:855/1, sayfa: 2667-2686.