Rus Siyasi Coğrafyası ve Avrasyacılık Düşüncesi Çerçevesinde “Yaşam Alanı” (Mestorazvıtıe/Месторазвитие) Kavramının Etimolojik ve Semantik Analizi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 26 - 32, 30.04.2021

Tarık Demir

https://doi.org/10.31451/ejatd.865917

Öz

Yaşam alanı/hayat sahası kavramının Rusya’nın Avrupa topraklarıyla olan tarihi ve kültürel bağlarının başlangıcını çok eskilere dayandıran ve bu çerçevede Avrasya birliği düşüncesini savunan Avrasyacılık düşüncesi içerisinde merkezi bir rol üstlenmiş olduğu görülmektedir. Bolşevik Devrimi sonrasında aralarında N. S. Trubetskoy, P. N. Savistky ve G. Vernadsky’nin bulunduğu etkin bir Rus göçmen aydın grubu tarafından ortaya konulan Avrasyacılık Hareketi içerisinde zikredilen kavramın temel olarak idealist Slavofil düşünce ve Ortodoksluk inancıyla desteklenmiş olduğu görülmektedir. Kavramın SSCB’nin dağılması sonrası dönemde A. Dugin tarafından Yeni-Avrasyacılık Hareketi çerçevesinde yeniden gündeme getirildiği görülmektedir. Çalışmada Rus siyasi coğrafyasında ve jeopolitiğinde önemli bir yer teşkil eden ve “yaşam alanı/hayat sahası” olarak çevrilebilecek olan “mestorazvitie” kavramı etimolojik ve semantik açılardan incelemeye tabi tutulmuştur. Kavramın batı dillerindeki karşılığı olarak mekânın yaratılması/yeniden üretilmesi ya da genişleyerek yerleşme anlamına gelen topogenesis sözcüğünün kullanıldığı görülmektedir. Kavramın, 19. yüzyıl sonunda Alman siyasi coğrafyacı F. Ratzel tarafından ilk kez kullanılan Lebensraum kavramından birebir benzetme yapılmak suretiyle oluşturulduğu ve dönemin diğer büyük güçlerinin yayılmacı siyasetine ve dış politikalarındaki harekât tarzına da uygun bir şekilde Rus yayılmacılığına meşruiyet sağlamak amacıyla kullanılmış olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

mestorazvitie, topogenesis, yaşam alanı, genişlemeci siyaset, Avrasyacılık

Ethymological and Semantic Analysis of The Concept of “Space of Life” (Mestorazvitie /Месторазвитие) in The Framework of The Russian Political Geography and Eurasianism

Öz

It is seen that the concept of space of life has played a central role in the Eurasianism, which bases Russia’s historical and cultural ties with European lands back to ancient times and defends the idea of Eurasian unity in this framework. It is seen that the concept mentioned in the Eurasianism, which was put forward by an influential Russian immigrant intellectual group, including N. S. Trubetskoy, P. N. Savistky and G. Vernadsky, after the Bolshevik Revolution, was mainly supported by idealist Slavophilic thought and Orthodoxy beliefs. It is seen that the concept was brought up again within the framework of the Neo-Eurasianiasm by A. Dugin in the period after the dissolution of the USSR. In the study, the concept of “mestorazvitie”, which has an important place in Russian political geography and geopolitics and can be translated as “space of life”, has been examined in etymological and semantic terms. It is seen that the word topogenesis, which means the creation/reproduction of space or settlement by expanding, is used as the western equivalent of the concept. It is seen that the concept created by making an analogy from the concept of Lebensraum was first used by the German political geographer F. Ratzel at the end of the 19th century, and was used to legitimize Russian expansionism in accordance with the expansionist politics of the other great powers of that period and the mode of operation in their foreign policies.

Anahtar Kelimeler

Mestorazvitie, Topogenesis, Space of Life, Expansionist Policy, Eurasianism

Kaynakça

• Benderli G. vd., 2002. Magyar-Török Szótár, Nemzeti Tankönyvkiadó. Budapeşte.
• Dugin, A., 2008. Pax Russica: For a Eurasian Alliance Against America. New Perspectives Quarterly. No. 25(4): 56-60.
• Dugin A., 2010. Rus Jeopolitiği: Avrasyacı Yaklaşım. 6. Baskı. Çev. Vügar İmanov. Küre Yayınları. İstanbul.
• Hasanov A., 2012. Jeopolitik. Çev. Azad Ağaoğlu ve Fuad Şammedov. Babıali Kültür Yayıncılığı. İstanbul.
• Hauner M., 1990. What Is Asia To Us? Russia’s Asian Heartland Yesterday and Today. Unwin Hyman. Boston.
• https://www.etymonline.com/word/habitat (Ziyaret Tarihi: 18/01/2021)
• İmanov V., 2008. Avrasyacılık: Rusya’nın Kimlik Arayışı. Küre Yayınları. İstanbul.
• Ingram A., 2001. Alexander Dugin: geopolitics and neo-fascism in post-Soviet Russia. Political Geography. No. 20: 1029-1051.
• Kalinin K., 2018. Russian Elites and Dugin's Neo-Eurasianism: Empirical Analysis of 2012 and 2016. Sources of Conflict between Russia and the West. 20-21 April. Hamilton College. Clinton. Kalinin K., 2019. Neo-Eurasianism and the Russian elite: the irrelevance of Aleksandr Dugin’s geopolitics. Post-Soviet Affairs, No. 35(5-6):461-470.
• Lavrinova N. N., 2013. Kategorija “Mestorazvitie” v Koncepcijah Russkih Myslitelej Nachala XX. Veka, Social'no-Jekonomicheskie Javlenija i Processy, No. 11(57): 199-202.
• Magocsi P. R., 1996. A History of Ukraine, Universtiy of Toronto Press. Toronto.
• Millar J. R., 2004. Encyclopedia of Russian History. Vol. 1. Macmillan Reference. New York.
• Orr R., 1994. Slavic-Baltic-Finnic-Hebridean Sprachbund?. Slavonica. No. 1(1): 53-64.
• Poluhin A. N., 2007. Koncepcija Mestorazvitija P. N. Savickogo v Istoricheskoj Nauke. Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. No. 300(3): 61-62.
• Prokudenkova O. V., 2012. Category “mestorazvitie” in the concept of Eurasians. Bulletin of the St. Petersburg State University of Culture and Arts. No. 3: 11-15.
• Riasanovsky N. V., 1964. Prince N. S. Trubetskoy's “Europe and Mankind”. Jahrbücher für Geschichte Osteuropas, No. 12(2): 207-220.
• Schwyzer E., 1943. Sprachbund?. Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen. Vol. 68. No. 1(2): 98.
• Shekhovtsov A., 2008. The Palingenetic Thrust of Russian Neo‐Eurasianism: Ideas of Rebirth in Aleksandr Dugin’s Worldview. Totalitarian Movements and Political Religions. No. 9(4): 491-506.
• Shekhovtsov A., 2009. Aleksandr Dugin’s Neo-Eurasianism: The New Right à la Russe. Religion Compass, No. 3/4: 697-716.
• Shlapentokh D., 2017. Alexander Dugin’s views of Russian history: collapse and revival. Journal of Contemporary Central and Eastern Europe. Vol. 25, No. 3:331-343.
• Steuerwald K., 1995. Almanca-Türkçe Sözlük. 2. Baskı. ABC Kitabevi. İstanbul. 1995.
• Sutormin S. O., 2013. Koncepcija Mestorazvitija Evrazıjskogo Aspekta v Nauchnom Nasledii G. V. Vernadskogo i P.N. Savickogo. Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. No. 384: 126-131.
• Thornberg J. M., 2000. Topogénesis: Fundamentos de una nueva arquitectura. Edicions UPC. Barcelona.
• Tuncay F., 2009. Yunanca-Türkçe Sözlük. Doğu Dil ve Kültürleri Merkezi. Atina.
• Vasmer M., 1986. Russisches Etymologisches Wörterbuch. Vol. 2. Progress. Moskova.
• Vasmer M., 1987. Russisches Etymologisches Wörterbuch, Vol. 4. Progress. Moskova.
• Vernadsky G., 2011. Rusya Tarihi. 2.Baskı. Çev. Doğukan Mızrak ve Egemen Ç. Mızrak. Selenge Yayınları. İstanbul.
• Vernadsky G., 2007. Moğollar ve Ruslar. Çev. Eşref Bengi Özbilen. Selenge Yayınları. İstanbul.
• Walicki A., 2009. Rus Düşünce Tarihi: Aydınlanma’dan Marksizme. Çev. Alâeddin Şenel. İletişim Yayınları. İstanbul.