Öğretmen ve Yöneticilerin Teknostres Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 25, 34 - 53, 30.04.2024

Müge Vural , Murat Tuncer

https://doi.org/10.55605/ejedus.1390593

Öz

Bu çalışma farklı okul türlerinde görev yapmakta olan idareci ve öğretmenlerin teknostres düzeylerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca öğretmenlerin teknostres düzeylerinin çeşitli demografik değişkenlerle ilişkisi araştırılmıştır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılarak tasarlanmıştır. Ayrıca öğretmenlerin teknostres düzeylerinin cinsiyet, branş, okul türü, kıdem, mezun olunan fakülte, unvan, eğitim düzeyi ve medeni durum gibi birçok değişkenle ilişkisini ortaya koymayı amaçladığı için kesitsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları Elazığ Merkez’de farklı okul türlerinde görev yapmakta olan 513 öğretmenden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak demografik bilgi formu ile Çoklar, Efilti ve Şahin tarafından geliştirilen Teknostres ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları öğretmen ve idarecilerin teknostres düzeylerinin orta düzeyde olduğunu, katılımcıların teknostres düzeyleri ile cinsiyet, mezun olunan fakülte, eğitim düzeyi değişkenleri arasında anlamlı fark olduğunu göstermektedir. Gelecekteki araştırmalar için bazı sınırlılıklar ve öneriler tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Teknostres, Öğretmenlerde Teknostres, İdarecilerde Teknostres

Kaynakça

• Agarwal, R. ve Prasad, J. (1999). Are individual differences germane to the acceptance of new information technologies? Decision Sciences, 30(2), 361-391.
• Akgün, F. (2019). Öğretim elemanlarının bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik kabulleri ve teknostres algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(2), 40-66.
• Akman, E. ve Durgun, B. (2022). Öğretmenlerin mesleki motivasyon ve teknostres düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 487-500.
• Al-Fudail, M. ve Mellar, H. (2008). Investigating teacher stress when using technology. Computers & Education, 51(3), 1103-1110.
• Arslan, H. (2022). Öğretmenlerin problem çözme becerileri ile teknostres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Ayyagari, R., Grover, V. ve Purvis, R. (2011). Technostress: Technological antecedents and implications. MIS Quarterly, 35(4), 831-858.
• Berger, R., Romeo, M., Gidion, G. ve Poyato, L. (2016). Media use and technostress. In L. Gómez Chova, A. López Martínez & I. Candel Torres (Eds.), INTED 2016 proceedings. 10th International Technology, Education and Development Conference. Valencia: IATED Academy.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. baskı). Pegem.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). London and New York, NY: Routledge Falmer.
• Çelik, G. ve Çobanoğlu, F. (2022). Okul yöneticilerinde teknostres. Ulakbilge, 78(10), 1149–1167. doi: 10.7816/ulakbilge-10-78-05
• Çetin, D. (2017). Okul yöneticilerinin teknostres algıları ile bireysel yenilikçilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Edirne ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Çetin, D. ve Bülbül, T. (2017). Okul yöneticilerinin teknostres algıları ile bireysel yenilikçilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1241-1264. DOI: 10.17240/aibuefd.2017.17.31178-338821
• Çiçeklioğlu, H. (2023). Teknostres. B. Hırlak (Ed.), Örgütsel davranış kavramlar ve araştırmalar içinde (s. 215-236). Özgür Yayınları.
• Çoban, R. ve Aydoğdu, T. (2020). Havacılık sektöründe zaman baskısının teknostrese etkisi: Uçak bakım teknisyenleri üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi. 12(3), 2442-2460.
• Çoklar, A. N. ve Bozyiğit, R. (2021). Determination of technology attitudes and technostress levels of geography. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (44), 102-111. DOI: 10.32003/igge.933183
• Çoklar, A. N., Efilti, E., Şahin, Y. L. ve Akçay, A. (2016). Öğretmenlerin teknostres nedenlerinin belirlenmesi: Nitel bir araştırma. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 7(2), 71-96.
• Doğru, M., Şeren, N. ve Koçulu, A. (2017). Sınıf öğretmenlerinin teknoloji kullanımına ilişkin öz-yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(12), 464–472.
• Döğer, M. F. (2016). Bilgisayar destekli eğitimlere katılan öğretmenlerin görüş ve deneyimlerine bağlı olarak eğitimde teknoloji kullanımını etkileyen dinamikler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Ennis, L. (2005). The evolution of technostress. Computers in Libraries, 25(8), 10-12.
• Erdoğan, E. ve Akbaba, B. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknostres düzeylerinin yordanmasında cinsiyet, TPAB, okul desteği ve mesleki doyumun rolü. Eğitim ve Bilim, 47(210), 193–215.
• Estrada-Muñoz, C., Castillo, D., Vega-Muñoz, A. ve Boada-Grau, J. (2020). Teacher technostress in the Chilean school system. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(15), 5280.
• Furniss, R. D. (2014). Technostress effect on task productivity ın radiologic healthcare [Doctoral Dissertation], Capella University.
• Gökbulut, B. (2021). Öğretmenlerin teknostres ve teknopedagojik yeterlikleri arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 472-496.
• Gökbulut, B. ve Dindaş, S. (2022). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik ve teknostres düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 47, 42-59. Doi: 10.35826/ijoess.3096.
• Hsiao, K. L. (2017). Compulsive mobile application usage and technostress: the role of personality traits. Online Information Review, 41(2), 272–295. http://dx.doi.org/10. 1108/OIR-03-2016-0091.
• Jena, R. K. (2015). Impact of technostress on job satisfaction: an empirical study among ındian academician. The International Technology Management Review, 5(3), 117-124.
• Karaca, E. (2008). Test ve madde analizi (Ed.: Serdar Erkan ve Müfit Gömleksiz). Nobel Yayın Dağıtım.
• Karasar, Ş. (2004). Eğitimde yeni iletişim teknolojileri-internet ve sanal yüksek eğitim. The Turkish Online Journal of Educational Technology - TOJET, 3(4), 117-125.
• Kıncı C. (2021). Öğretmenlerin teknostres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi: Edirne ili örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Kıncı, C. ve Özgür, H. (2022). Öğretmenlerin teknostres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi: Edirne ili örneği, Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 1106-1132
• Köse, E. (2010). Bilimsel araştırma modelleri. Nobel Yayın Dağıtım.
• Krishnan, S. (2017). Personality and espoused cultural differences in technostress creators. Computers in Human Behavior, 66, 154-167.
• Lee, J. ve Kim, S. (2019). The moderating effects of ego-resilience and relationship with colleague teachers on the association between the effects of technostress and teaching efficacy of early childhood teachers. Korean Journal of Stress Research, 27(3), 251-258.
• Li, L. ve Wang, X. (2020). Technostress inhibitors and creators and their impacts on university teachers’ work performance in higher education. Cognition, Technology & Work, 23(2), 315-330.
• Merchan, M. D. C. R. ve Lopez-Arquillos, A. (2021). Management of technostress in teachers as occupational risk in the context of COVID19. The 3rd International Electronic Conference on Environmental Research and Public Health. 11-25 January 2021.
• Mokh, A. J. A., Shayeb, S. J., Badah, A., Ismail, I. A., Ahmed, Y., Dawoud, L. K. ve Ayoub, H. E. (2021). Levels of technostress resulting from online learning among language teachers in palestine during Covid-19 pandemic. American Journal of Educational Research, 9(5), 243-254.
• Özbozkurt, O. B. (2019). İşletmelerde teknostres ve motivasyonun bazı demografik değişkenler çerçevesinde incelenmesi üzerine nicel bir araştırma. M. Dalkılıç (Ed.), International Researches in Social Sciences and Humanities (7-18). Ankara: Gece Akademi.
• Özdamar, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Cilt 2 (9. Baskı). Nisan Kitabevi.
• Özdemir, M. (2018). Eğitim yönetimi: Alanın temelleri ve çağdaş yönelimler. Anı Yayıncılık.
• Özgür, H. (2020). Relationships between teachers’ technostress, technological pedagogical content knowledge (TPACK), school support and demographic variables: A structural equation modeling. Computers in Human Behavior, 112, 106468.
• Pawlowska, B. ve Potembska, E. (2012). Gender and severity of symptoms of mobile phone addiction in Polish gymnasium, secondary school and university students. Current Problems in Psychiatry, 12(4), 433-438.
• Ragu-Nathan, T. S., Tarafdar, M., Ragu-Nathan, B. S. ve Tu, Q. (2008). The consequences of technostress for end users in organizations: Conceptual development and validation. Information Systems Research, 19(4), 417–433. https://doi.org/10.1287/isre.1070.0165.
• Syvänen, A., Mäkiniemi, J. P., Syrjä, S., Heikkilä-Tammi, K. ve Viteli, J. (2016). When does the educational use of ICT become a source of technostress for Finnish teachers? Seminar.Net, 12(2), 95–109.
• Şahan, E. (2021). Teknostres ve teknostresin görev verimliliğine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Şendurur, P. ve Arslan, S. (2017). Eğitimde teknoloji entegrasyonunu etkileyen faktörlerdeki değişim. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (43), 25-50.
• Tarafdar, M., Tu, Q., Ragu-Nathan, T. S. ve Ragu-Nathan, B. S. (2011). Crossing to the dark side: Examining creators, outcomes, and inhibitors of technostress. Communications of the ACM, 54(9), 113-120.
• Tu, Q., Wang, K. ve Shu, Q. (2005). Computer-related technostress in China. Communications of the ACM, 48(4), 77-81.
• Ursavaş, Ö. F., Şahin, S. ve Mcilroy, D. (2014). Öğretmenler için teknoloji kabul ölçeği: Ö-TKÖ. Eğitimde Kuram ve Uygulama (Journal of Theory and Practice in Education), 10(4), 885–917.
• Vijila, C. ve Thiyagu, K. (2019). Awareness questionnaire on massive open online course (moocs): a tool construction and standardization. International Journal of Recent Technology and Engineering (IJRTE), 8(3), 6522-6524. Doi:https://www.doi.org/10.35940/ijrte.C5209.098319
• Yener, S. (2018). Psikolojik rahatlık algısının otantik liderliğin sinizmin üzerindeki etkisinde aracı rolü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(1), 1-14.