Uzaktan Eğitim Yoluyla Üstün Zekâlı Çocukların Ebeveynlerine Farkındalık Eğitimi

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 65, 147 - 164, 15.10.2016

Marilena Z. Leana-tascilar Leana-tascılar , Melodi Ozyaprak , Ozgur Yılmaz

Öz

Problem Durumu: Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların eğitimi, Türkiye'de son on yıldır
derinlemesine araştırılmaya başlanmış olan bir konudur (Sak, 2011). Alan yazın
incelendiğinde bu araştırmaların büyük bir çoğunluğunun üstün zekâlı çocukların
özellikleri, eğitimleri, tanılanmaları ve normal zihinsel düzeyinde olan
yaşıtlarıyla çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılmaları üzerinde
yoğunlaştığı görülmektedir (Davaslıgil, 2004; Köksal, 2007; Leana, 2009;
Leana-Taşcılar & Kanlı, 2014; Özyaprak, 2013). Yapılan bu araştırmalar alan
yazında üstün zekâlı ve yetenekli çocukların öğretmenleri ve velileriyle ilgili
derinlemesine araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu göstermiştir. Bu çocukların
öğretmenlerinin hangi özelliklere sahip olması gerektiğine ilişkin
araştırmalar, ailelerle ilgili araştırmalara kıyasla daha çok sayıdadır. Üstün zekâlı
ve yetenekli çocukların anne babalarına yönelik sınırlı sayıdaki araştırmanın
daha çok ebeveyn tutumları ya da anne babaların özelliklerine yoğunlaştığı
dikkati çekmektedir. Anne babalara çocuklarının özellikleri hakkında
bilgilendirici ve farkındalıklarını arttıracak eğitim çalışmaları ise oldukça
sınırlıdır. Oysa pek çok eğitim seminerinden sonra anne-babalar her zaman çok
faydalandıklarından bahsetmekte ve bu eğitim seminerlerinin devamlı olmasını
talep etmektedirler. Bununla birlikte sürekli seminerlere katılmak özellikle
büyük ve kalabalık şehirlerde her zaman mümkün değildir. Uzaktan eğitim,
dezavantajları olmasına karşın, eğitim vermek için pratik ve ekonomik bir
yöntemdir.

Araştırmanın Amacı: Bahsedilen üstün zekâlı ve
yetenekli çocukların anne babalarına yönelik sınırlı eğitim açığını kapatmak
adına mevcut araştırmada üstün zekâlı çocukların ebeveynlerinin çocuklarıyla
ilgili farkındalıklarını arttırıcı bir eğitim programı hazırlamak ve programın
etkililiğini sınamak amaçlanmıştır. Üstün zekâlı popülasyon çok küçüktür ve
Türkiye’nin farklı illerine dağılmış bulunmaktadır. Bu bağlamda farklı
bölgelerdeki ebeveynlere ulaşabilmek adına uzaktan eğitim imkânından
faydalanmanın çok kıymetli bir atılım olacağı düşünülmüştür.

Araştırmanın Yöntemi: Bu doğrultuda, pek çok farklı kurum ve kuruluş aracılığıyla üstün zekâlı ve
yetenekli çocukların anne babalarına ulaşılmıştır. E-mail aracılığıyla ulaşılan
154 kişiden 40'ı sanal eğitimlere devamlı olarak katılmıştır. Bu bireylerden
31'i (%77.5) anne, 9'u ise (22.5) babadır. Araştırmada tek grup öntest-sontest
deneysel model uygulanmıştır ve ilk iki yazar tarafından hazırlanan eğitim
programının etkililiği sınanmıştır. Sekiz oturumdan oluşmakta olan sanal eğitim
programında ebeveynler zekâ ve üstün yetenek, üstün zekâlı çocukların
özellikleri ve tanılanması, üstün zekâlı çocuklarda mükemmeliyetçilik, üstün zekâlı
çocuklarda depresyon, üstün zekâlı çocuklarda beklenmedik başarısızlık ve
motivasyon, yaratıcılık ve üstün zekâlı çocukların eğitimleri konularında
bilgilendirilmişlerdir. Her oturum yaklaşık olarak 1 saat sürmüş ve her oturum
sonunda 10-15 dakikalık soru sormak için zaman verilmiştir. Oturum saatleri,
eğitim başlamadan önce katılacak ebeveynlere en uygun saatler saptanarak
belirlenmiş ve akşam saatlerinde gerçekleştirilmiştir. Her seans esnasında üç
araştırmacı da hazır bulunmuş, ikisi eğitimi verirken, üçüncü araştırmacı
teknik destek sağlamıştır. Programın etkililiği Afat (2013), tarafından
geliştirilen Üstün Zekâlı Çocuğu Olan
Ebeveynlerin Farkındalıkları Ölçeği ile değerlendirilmiştir. Ölçek, Toplam
Puan, Stres, Mükemmeliyetçilik, Motivasyon ve Sorumluluk olmak üzere toplam beş
alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin bu araştırmadaki toplam iç tutarlık Cronbach's
Alpha değeri .95 olarak bulgulanmıştır. Diğer alt boyutların iç tutarlık
katsayıları sırasıyla .92, .62, .94 ve .65 olarak bulgulanmıştır.

Araştırmanın
Bulguları: Araştırmada elde edilen öntest-sontest eşleştirmeli t-
testi sonuçları, verilen sanal eğitim programı sayesinde, ebeveynlerin üstün zekâlı
çocuklarıyla ilgili farkındalıklarının anlamlı bir şekilde arttığını
göstermektedir (t=5.29, p<.001). Bununla birlikte alt boyutlar ayrı ayrı
değerlendirildiğinde Stres alt boyutunda  öntest ve sontest puanları arasında
istatistiksel olarak anlamlı farklık (t=2.88, p< .01) saptanırken; diğer alt
boyutların öntest ve sontest puanları arasındaki puan ortalamaları
farklılaşmakla birlikte anlamlılık derecesine ulaşamadıkları görülmektedir.
Uzaktan eğitimlere katılan ebeveynlerin olumlu geri bildirimleri de dikkate
alınarak çalışmada sunulmuştur. Ebeveynler, uzaktan eğitim aracılığıyla sunulan
eğitimden sonra, üstün zekâlı çocuklarının sorunlarıyla ilgili daha çok
akademik bilgiye sahip olduklarını, ihtiyaçlarının daha çok farkına
vardıklarını, günlük iş yoğunluğu arasında farklı mekânlara gitmeye fırsat
bulamadıklarından eğitimlere katılamadıklarını, dolayısıyla uzaktan eğitim
aracılığıyla verilen eğitimlerden faydalandıklarını belirtmişlerdir.

Araştırmanın Sonuçları
ve Önerileri: Bu araştırma, ülkemizde yeni gelişmekte olan bu alanda
ebeveynleri bilgilendirme konusunda sanal eğitim desteği sunan ilk çalışmadır.
Araştırma, bir ön çalışma olarak düşünülmekte ve ülke genelindeki ebeveynlere
ulaşmayı hedefleyen ileriki araştırmalara yol gösterici olacağı umut
edilmektedir. Uzaktan eğitimin kendine göre artıları ve eksileri olmakla
birlikte, ülkemizde yeni gelişmekte olan bir alan olan üstün zekâlı çocukların
ebeveynlerinin eğitiminde ve farkındalıklarını arttırmada önemli bir rol
oynayabileceği düşünülmektedir. İleriki çalışmalarda, daha fazla oturumdan ve
daha kapsamlı olan eğitim seanslarından oluşacak olan programların
etkililiğinin sınanması önerilmektedir. Buna ek olarak, ebeveynlerin uzaktan
eğitim programıyla ilgili geri bildirimlerinin nitel araştırma yöntemleriyle de
değerlendirilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Benzer eğitim
seminerleri, ülkenin dört bir yanında hizmet vermekte olan ancak çalıştıkları
şehirlerde eğitim alma imkânları olmayan öğretmenler için de düzenlenmesinin
faydalı olacağına inanılmaktadır.      

Anahtar Kelimeler

Üstün zekâ ve yetenek, üstünlerin ailelerinin eğitimi, uzaktan eğitim, üstün zekâlı çocuğu olan ebeveynlerin farkındalıkları ölçeği.

An Online Training Program for Gifted Children's Parents in Turkey

Öz

Problem
Statement: Turkey
began studies of gifted education relatively recently in comparison with other
countries and these studies are focused more to the education of gifted
children and their teachers instead of parents. Guiding and educating the
parents of gifted students has recently been put into practice in our country while
no matter how qualified a curriculum is, one will never reach the ultimate goal
of education unless parent education is included. Therefore, studies focused on
parent education and guiding of gifted students are vital need of gifted education
in Turkey.

Purpose of the
Study: The aim of
the paper was to increase the awareness levels of gifted children's parents
about giftedness via distance education.

Method: In total
154 parents, who have children at age 6-8, were interested with the study. 40
(31 mothers, 9 fathers) of them participated regularly in the training. One
group pretest-posttest experimental model was used. Topics such identification
of giftedness, intelligence, developmental aspects, perfectionism, depression,
motivation, and educational preventions were covered in 8 sessions.

Findings and
Results: The effects
of training, measured by the Scale of Awareness of Gifted Children's Parents.
Results showed that parents' awareness increased significantly (t=5.29, p<
.001) in total. However in some sub-scales there were not significant
differences, the mean scores of the post-tests were higher than the pre-tests.

Conclusion and Recommendations: In
conclusion, since gifted education field is growing in Turkey, it is very
important to inform parents about their children's needs. Results showed that
distance education is a practical and economical way to achieve that goal. The
researchers due to very positive feedbacks about the study can recommend to do
further studies with bigger sample from all over the country. In addition, for
further studies more comprehensive questionnaire may be developed to evaluate
the effects of the training program in a better way.

Anahtar Kelimeler

Gifted and talented, training of gifted parents, distance education, adult education, scale of awareness of gifted children’s parents.

Kaynakça

• Afat, N. (2013). Ustun zekâli cocuklarin ebeveynlerine yonelik gelistirilen aile egitim programinin etkililiginin sinanmasi [Evaluating effectiveness of family education program for the gifted children’s parents]. (Phd), Istanbul Universitesi, Istanbul.
• Aksoy, A.B. (2002). Anne-cocuk egitim programina katilan annelerin program hakkindaki gorusleri [The opinions of the mothers who attended to the program about the training program]. Journal of Qafqaz University, Spring 2002 (9), 133-142.
• Clark, B. (2012). Growing up gifted. 8th Edition. New Jersey: Pearson Education Inc.
• Davaslıgil, U. (2004). Ustun olma niteligi kazanma [To qualified as gifted]. Paper presented at the 1. Turkiye Ustun Yetenekli Cocuklar Kongresi Istanbul.
• Field, J. (2006). Lifelong learning and the new educational order. Sterling, VA: Trentham Books.
• Fischer, G. (2000). Lifelong learning: More than training. Journal of Interactive Learning Research, 11, 265-294.
• Heinich, R., Molenda, M., Russell, J.D., & Smaldino, S.E. (2002). Instructional media and technologies for learning (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice-Hall.
• Keirouz, K.S., (1990). Concerns of parents of gifted children: A research review. Gifted Child Quarterly, 34, 59-63.
• Koksal, A. (2007). Ustun zekâli cocuklarda duygusal zekâyı gelistirmeye donuk program gelistirme calismasi [A program development study for developing emotional intelligence in gifted children] (Phd). Istanbul Universitesi, Istanbul.
• Leana, M. Z. (2009). Ustun ve normal ogrencilerin yonetici islevlerinin ve calisma belleklerinin degerlendirilmesi ve ihtiyaclarina yonelik egitim programinin uygulanmasi. [Assessment of executive functions and working memories of gifted and average students and the development of planning abilities program]. Doctoral Thesis. Istanbul University, Istanbul.
• Leana-Tascilar, M. Z., & Kanli, E. (2014). Ustun zekâli ve normal gelisim gosteren cocuklarin, mukemmeliyetcilik ve oz saygi duzeylerinin incelenmesi [Investigation of perfectionism and self-esteem scores of gifted and average students]. Ankara Eğitim Fakültesi Dergisi, 47 (2), 1-20.
• Leana-Tascilar, M.Z. (2015). The actiotope model of giftedness: its relationship with motivation, and the prediction of academic achievement among Turkish students. The Australian Educational and Developmental Psychologist, available on CJO2015. Doi: 10.1017/edp.2015.6.
• Marques, C.G. & Carvalho, A.A. (2010). Application of the multiple perspectives model in undergraduate course. In N. Reynolds, & M. Turcsányi-Szabó (Ed.), Key competencies in the knowledge society (pp. 269-280). World Computer Congress, Brisbane: Springer.
• Merriam, S.B. & Brockett, R.G. (1996). The profession and practice of adult education. San Francisco: Jossey-Bass.
• Muratori, M.C. & Smith, C.K. (2015). Guiding the talent and career development of the gifted individual. Journal of Counseling and Development, 93, 173-182.
• O’Lawrence, H. (2007). An Overview of the influences of distance learning on adult learners. Journal of Education and Human Development, 1, 1-8.
• Ozyaprak, M. (2013). Ustun zekâli ve yetenekli ogrencilere yonelik farklilastirilmis matematik ogretiminin erisi, tutum ve yaraticiliga etkisi [The effect of differentiated math program for gifted children on achievement, attitude and creativity of children]. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Istanbul Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu, Istanbul.
• Peyre, H., Ramus, F., Melchoir, M., Forhan, A., Heude, B., & Gauvrit, N.(2016). Emotional, behavioural and social difficulties among high-IQ children during the preschool period: results of the EDEN mother child cohort. Personality and Individual Differences, 94, 366-371.
• Robb, C.A. & Sutton, J. (2014). The importance of social presence and motivation in distance learning. Journal of Technology, Management & Applied Engineering, 31, 1-10.
• Sak, U. (2011). Ustun zekâlilar: Ozellikleri tanilanmalari egitimleri. [Gifted: Characteristics, identification, and their education]. Ankara: Maya Akademi.
• Sanders, M.R. (2012). Development, evaluation, and multinational dissemination of the triple p-positive parenting program. Annual Review of Clinical Psychology, 8, 345-379.
• Silverman, L.K. (Ed.) (1993). Counseling the gifted and talented. Colorado: Love Publishing Company.
• Smith, M.K. (1996). Lifelong Learning. Retrieved on February 03, 2009 from http://infed.org/mobi/lifelong-learning/
• Tas, S., Koc, M., Ozkan, H. H., & Yilmaz, E. (2009). Turkiye’ de yetiskin ve yasam boyu egitimine yonelik lisans programi onerisi [An undergraduate program proposal for adult and lifelong education in turkey]. Ist International Congress of Educational Research.
• Tomlinson, C.A. (2007). The differentiated classroom: Responding to the needs of all learners. Istanbul: SEV-YAY.
• Topcu, S. & Leana-Taşcılar, M.Z. (2016). The role of motivation and self-esteem in the academic achievement of Turkish gifted students. Gifted Education International, available on http://gei.sagepub.com/content/early/recent. Doi:10.1177/0261429416646192.
• Topcu, S. & Leana-Tascilar, M.Z. (2016b). Ustun zekâli ogrencilerde motivasyon ve benlik saygisi duzeylerinin sinif duzeyine gore incelenmesi [Investigation of motivation and self-esteem levels of gifted students according to their gender and grades]. Adiyaman Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 8 (23), 590-621.
• Touati, A. (2016). Self-directed learning in MOOCS: A disconnect between theory and practice. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 19, 15-30.
• Tuncer, M. & Taspinar, M. (2008). Sanal ortamda egitim ve ogretimin gelecegi ve olasi sorunlar [The future of education and training in virtual environments and possible problems]. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 10, 125-144.
• Webb, J., Gore, J., Amend, E., & Devries, A. (2007). A parent’s guide to gifted children. Scottsdale, AZ: Great Potential Press.
• Yilmaz, O. (2015). The effects of “Live Virtual Classroom” on students’ achievement and students’ opinions about “Live Virtual Classroom” at distance education. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 14, 108-115.
• Yurdugul, H., & Cetin, N. (2015). Investigation of the relationship between learning process and learning outcomes in e-learning environments. Eurasian Journal of Educational Research, 59, 57-74.