Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Gözünden Görsel Sanat Eğitimi ve Estetik

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 73, 131 - 148, 20.01.2018

Gamze Bılır-seyhan Sakire Ocak-karabay

Öz

Problem Durumu: İlk yıllarda içinde bulunulan sanat etkinlikleri duyusaldır ve çocuklar kendi yaptıkları bu çalışmaların diğerleri üzerindeki etkisinin farkında değildirler. Sanata ilişkin erken yıllarda yaşanılan deneyimlerin olumlu ve çocuğun gelişim düzeyine uygun olması çocuklar için keyif verici bir nitelik taşıyacaktır. Çocuklar erken yaşlarda güzelliklerle tanışmazlarsa, gelecek yaşantılarında güzelliği fark etme ve güzelliğe değer verme konularında sorunlar yaşayabileceklerdir. Bu bağlamda, erken dönemde çocukların sanat ve estetik konusunda bilgi sahibi, kendilerini yönlendirecek ve destekleyecek yetişkinlere ihtiyaçları bulunmaktadır. Erken yıllarda çocuklar üzerinde etkisi olan en önemli yetişkinlerden biri okul öncesi

Gamze BILIR SEYHAN – Sakire OCAK KARABAY

Eurasian Journal of Educational Research 73 (2018) 131-148

147

öğretmenleridir. Bu nedenle, okul öncesi öğretmenlerinin lisans eğitimlerinden itibaren sanat ve estetik konularında donanımlı olmaları ve bu konularda nitelikli uygulamalar yapmaları önemli bir kazanım olarak görülmektedir. Ancak öğretmen adayları ilk ve orta öğretim kurumlarında sanat üzerine aldıkları eğitimin yeterli seviyede olmaması nedeniyle üniversiteden alacakları eğitimin niteliğinin artırılmasına gereksinim duymaktadır. Bu bağlamda Okul Öncesi Öğretmenliği lisans programlarında sanat ve estetik konularına yönelik zorunlu seçmeli derslerin çeşitliliği ve işlevselliği öğretmen adaylarına daha fazla deneyim fırsatı sağlayacaktır. Öğretmen adayının resim, müzik, tiyatro, drama, dans gibi sanat dallarından yararlanarak öğrenme ortamını zenginleştirmesi, çocukları sanat merkezlerine, sergi açılışlarına, müze gezilerine, konserlere götürerek farklı deneyimler yaşamalarına olanak sağlaması ve farklı sanat dallarından sanatçılar (ressamlar, heykeltıraşlar, müzisyenler, grafikerler vb.) ile işbirliği içinde çalışarak çocukların yaşantılarını ve bakış açılarını zenginleştirebilmesinde kritik bir işleve sahip olan söz konusu derslerin içeriklerinin alanda tartışılması, adayların bu derslerle ilişkili görüşlerinin açığa çıkartılması farklı özgün içeriklere sahip sanat derslerinin geliştirilmesi için çeşitli araştırmalara gereksinim duyulmaktadır.

Araştırmanın Amacı: Bu çalışma, okul öncesi eğitim programında sanat ve estetik konularında daha fazla sayıda seçmeli ders almış öğretmen adaylarıyla seçmeli ders almamış öğretmen adaylarının görsel sanat eğitimi hakkındaki düşüncelerini, aldıkları derslere ilişkin deneyimlerini ve sanat etkinliklerini uygulama hakkındaki görüşlerini karşılaştırmak amacıyla yürütülmüştür. Alınan geri bildirimlerin söz konusu derslerin eğitim programındaki yerlerinin olumlu ve olumsuz boyutlarının gözden geçirilmesi derslerin yeniden yapılandırılmasına ve gelişmekte olan yeni derslerin içeriklerinin düzenlenmesine düşünsel bir katkı sağlayabilecektir.

Araştırmanın Yöntemi: Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinde kullanılan desenlerden biri olan fenomenoloji kullanılmıştır. Çalışma grubu, Okul Öncesi Öğretmenliği lisans programında 1.sınıfa ve 4.sınıfa devam eden öğrencilerden belirlenmiş onar öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında, iki farklı grup öğretmen adayıyla iki farklı oturumda odak grup görüşmeleri yürütülmüştür. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu süreçte, ön hazırlık, nitel verileri kodlama, temalara ulaşma, bulguları yorumlama ve sonuçları raporlaştırma aşamaları izlenmiştir.

Araştırmanın Bulguları: Çalışmanın bulguları şu 4 başlık altında incelenmiştir; görsel sanat eğitimi ve estetiğin tanımı, içeriği, deneyimleri ve görsel sanat eğitimin çocukların yaşamındaki yeri. Okul Öncesi Öğretmenliği lisans programında sanat ve estetik konularında seçmeli dersler almış olan öğretmen adaylarının bu dersleri almamış adaylara göre görsel sanat eğitimi ve estetiğe yönelik daha zengin içeriğe sahip tanımlamalarda bulundukları saptanmıştır.

İçeriğe yönelik olarak görseller ve materyaller sağlama, çocuğu merkeze alma ve çok yönlü olma ve alan gezileri uygulama temaları iki grup tarafından değinilen ortak temalardır. Ayrıca seçmeli dersleri henüz almamış grubun sanatın önemi, özgürlük sağlama, süreç, aileyi içerme ve ilgi çekici olma temalarından ifadeler kullanırken

148 Gamze BILIR SEYHAN – Sakire OCAK KARABAY

Eurasian Journal of Educational Research 73 (2018) 131-148

diğer grup sanat eğitiminde farklı mekanlarda özgün çalışmalara yönelik düşünceler açıklamışlardır. Sanat ve estetik ile ilişkili neler yapmayı düşündükleri araştırıldığında seçmeli dersleri henüz almamış grubun okul öncesi eğitimin geneline yönelik günlük eğitim akışlarından bahsettikleri, dersleri alan grubun ise doğrudan bu konular ile ilişkili günlük eğitim akışlarına yönelik teknikler ve yöntemleri düşünsel olarak kullanmayı planladıkları görülmüştür.

Adayların sanat eğitimi ve estetikle ilgili deneyimlerini ortaya çıkarmaya yönelik sorulara verdikleri yanıtlar incelendiğinde seçmeli dersleri henüz almamış grubun çok kısıtlı deneyimlerinin olduğu saptanmıştır. Görsel sanat eğitimi ve estetik konularına yönelik seçmeli dersleri daha yoğun şekilde alan grubun söz konusu dersleri çeşitli açılardan olumlu ve olumsuz yanlarını ortaya koyarak tartıştıkları gözlenmiştir. Sanatla ilgilenmek, doğal materyalleri değerlendirmek, deneyim kazanmak olumlu kazanımlar olarak sıralanırken, çocuklara sınıf ortamında uygulayamamak, ürünlerin notlandırılması ve yetiştirmek için zaman kısıtlığı nedeniyle baskı hissetmeleri olumsuz unsurlar olarak ortaya konmuştur.

Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Sonuç olarak, sanat ve estetik konularında verilen derslerin okul öncesi öğretmen adaylarının sanata ilişkin farkındalıklarını ve bilgi düzeylerini arttırdığı, uygulama ile ilişkili farklı sanat dallarına yönelik çalışmalar gerçekleştirme konusunda bilinçli bir çaba içinde olmalarına katkıda bulunduğu gözlenmiştir. Odak grup görüşmelerinin kullanılması, öğretmen adaylarının bireysel görüşmelere göre kendilerini daha güvende ve rahat ifade etmelerini sağlamış, seçmeli sanat derslerine yönelik eleştirel görüşlerinin ortaya çıkmasını kolaylaştırmıştır. Bu görüşlerin bundan sonraki çalışmalar için söz konusu derslerin hazırlık aşamasında düşünsel bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırmada sanat ve estetikle ilgili seçmeli derslerin öğretmen adaylarının bu konulardaki birikimlerini zenginleştirmiş olmasının diğer programlarda da artırılması için bir örnek teşkil edebileceğini düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen eğitimi, sanat ve estetik, erken çoculuk eğitimi, öğretmen adayı, nitel araştırma.

Early Childhood Pre-service Teachers’ Views about Visual Arts Education and Aesthetics

Öz

Purpose: Pre-service teachers start their university study with only a limited knowledge of art and aesthetics. Early childhood pre-service teachers should be equipped with visual arts education and aesthetics so they will be able to direct artistic activities. Elective courses about art and aesthetics raise pre-service teachers’ awareness of these subjects and prepare them to lead children in qualified activities. This research aimed to compare the thoughts, expectations and experiences about the process of practicing art activities amongst early childhood junior and senior pre-service teachers.Research Methods: Phenomenology was used in this qualitative study. The participants included juniors and seniors enrolled in the Early Childhood Education Program. For each group, ten students were included. Seniors had taken elective courses in visual arts education and aesthetics. Two focus group interviews were conducted at the end of the spring semester. The content analysis was used for data analysis.

Findings: The findings were grouped under four themes: definition of visual arts education and aesthetics, their content, experiences related to them, and visual arts education in children’s lives. According to the findings, seniors’ responses had deeper meanings about visual arts education and aesthetics compared to the responses of the juniors. It was discovered that juniors have very limited experience of the subject.

Implications for Research and Practice: In this study, elective courses in art and aesthetics raise early childhood pre-service teachers’ awareness of visual arts education and aesthetics, and contribute to them leading appropriate activities. These findings suggest that these courses have enriched pre-service teachers’ background. Future research could discuss the effects of such courses on classroom teaching and learning.

Anahtar Kelimeler

pre-service teacher education, art and aesthetics, early childhood education, pre-service teacher, qualitative method

Kaynakça

• Acer, D. (2011). Okuloncesi öğretmen adaylarının Materyal Gelistirme dersine iliskin goruslerinin incelenmesi [A study on the viewpoints of preschool teacher candidates on Design of Instructional Materials course]. Elementary Education Online, 10(2), 421-429.
• Acer, D. (2015). Okuloncesi donem cocuklarının sanat hakkindaki dusunceleri: “Cocuk Sanatci-Sanatci Cocuk Projesi” [Preschool children’s views regarding art: “Child Artist-Artist Child Project”]. K. U. Kastamonu Egitim Dergisi, 23(4), 1679-1694.
• Alekseevaa, L., Shkolyara L., & Savenkovaa L. (2016). "Garden of Childhood” As an innovative approach to training and education of children at preschool institutions. International Journal of Environmental & Science Education, 11(10), 3345-3351.
• Altuner, H. (2007). Turkiye’de sanat tarihi ve Cumhuriyet’ten gunumuze sanat tarihi egitimi [Art history in Turkey and art history education from the Declaration of Turkish Republic to today]. Gaziantep Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 156-167.
• Aykut, A. (2006). Gunumuzde gorsel sanatlar egitiminde kullanılan yontemler [The methods, use of the visual art education in today]. Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 21(2), 33-42.
• Bae, J. (2004). Learning to teach visual arts in an early childhood classroom: The teacher’s role as a guide. Early Childhood Education Journal, 3(5), 247-254.
• Barnes, R. (2002). Teaching art to young children. Abingdon: Routledge/Falmer.
• Bresler, L. (1998). “Child Art,” “Fine Art,” and “Art for Children”: The shaping of school practice and implications for change. Arts Education Policy Review, 100(1), 3-10, DOI: 10.1080/10632919809599444.
• Bruce, C. (1998). Young children and the arts: Making creative connections. Washington, D. C.: Arts Education Partnership.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Cutcher, A. & Boyd, W. (2016). Preschool children painting and palimpsest: Colloboration as pedagogy, practice and learning. The International Journal of Art & Design Education. DOI:10.1111/jade.12113.
• Eckhoff, A. (2008). The importance of art viewing experiences in early childhood visual arts: The exploration of a master art teacher’s strategies for meaningful early arts experiences. Early Childhood Education Journal, 35, 463-472.
• Ercivan Zencirci, D. (2012). Okul oncesi dönemde resim egitimi dersi kolaj uygulamaları [Collage applications in the course of Art Education in preschool period]. Ege Egitim Dergisi, 13(2), 76–90.
• Feeney, S. & Moravcik, E. (1987). A thing of beauty: Aesthetic development in young children. Young Children, 42(6), 7-15.
• Flannery, M. (1977). The aesthetic behavior of children. Art Education, 30(1), 18-23. Fox, J. E. & Schirrmacher, R. (2014). Cocuklarda sanat ve yaraticiligin gelisimi [Art & creative development for young children]. (N. Aral & G. Duman, Cev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Frawley, T. J. (2013). Aesthetic education: Its place in teacher training. Art Education, 22-28.
• Gonen, M., Aydos, E. H. & Erdem, A. U. (2016). Experiences of candidate preschool teachers on art education and implementations. International Journal of Innovative Research in Education, 3(1), 42-49.
• Gravalin, K. & Maki, K. (2013). The effects of visual arts on reading comprehension of 3rd grade learners. Masters of Arts in Education Action Research Papers.
• Hudson, P. & Hudson, S. (2007). Examining preservice teachers’ preparedness for teaching art. International Journal of Education & the Arts, 8(5), 1-24.
• Husserl, E. (2012). Ideas: General introduction to phenomenology. New York, NY: Routledge.
• Kalburan, N. C. (2012). Erken cocukluk doneminde yaratıcılık ve sanat [Creativity and art in early childhood education]. Ankara: Egiten Kitap.
• LeCompte, M. D. & Goetz, J. P. (1982). Problems of reliability and validity in ethnographic research. Review of Educational Research, 52, 31-60.
• Lowenfeld, V. & Brittain, W. L. (1970). Creative and mental growth (5th ed.). New York: Macmillan.
• Mages, W. K. (2016). Taking inspiration from Reggio Emilia: An analysis of a professional development workshop on fostering authentic art in the early childhood classroom. Journal of Early Childhood Teacher Education, 37(2), 175-185. Nderu-Boddington, E. (2008). Arts education and student’s perception. Retrieved May 16, 2017, from files.eric.ed.gov/fulltext/ED502993.pdf
• Ozkan, B. & Girgin, F. (2014). Okul oncesi ogretmenlerinin gorsel sanat etkinligi uygulamalarının degerlendirmesi [Evaluation of virtual art activity applications by preschool teachers]. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(4), 1-7.
• Power, B. & Klopper, C. (2011). The classroom practice of creative arts education in NSW primary schools: A descriptive account. International Journal of Education & the Arts, 12(11), 1-27.
• Reber, R., Schwarz, N., & Winkielman, P. (2004). Processing fluency and aesthetic pleasure: Is beauty in the perceiver's processing experience? Personality and Social Psychology Review, 8(4), 364-382.
• Sotiropoulou–Zormpala, M., Trouli, K. & Linardakis, M. (2015). Arts education in Greek Universities for future kindergarten and primary school teachers: Departmental programs and students’ views. Preschool & Primary Education, 3(1), 1-19.
• Sungurtekin, S. & Cakir-Ilhan, A. (2015). Muzik egitimi yeterlikleri baglamında sinif ogretmeni “sanat ve estetik” yeterliklerinin ogretim elemanlarinin gorusleri dogrultusunda degerlendirilmesi [Evaluation of classroom teachers’ “art and aesthetics” competencies in terms of music education competencies based on the lecturers’ views]. Uludag Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 28(1), 53-73.
• Terenni, L. (2010). A history of visual art education in early childhood in New Zealand: Looking backwards to go forwards. International Art in Early Childhood Research Journal, 2(1), 1-11.
• Twigg, D. & Garvis, S. (2010). Exploring art in early childhood education. The International Journal of the Arts in Society, 5(2), 1-12.
• Westman, S. & Bergmark, U. (2014). A strengthened teaching mission in preschool: teachers’ experiences, beliefs and strategies. International Journal of Early Years Education, 22(1), 73-88.
• Wright, S. (2003). The arts, young children, and learning. Merrill, Pearson Education Inc.
• Yazari, T., Aslan, T. & Sener, S. (2014). Sanat egitimi sorunu olarak ulkemizde ilk ve orta ogretim kurumlarinda sanat egitimine olan ilgisizlik sebepleri [The reasons for the indifference to art education in elementary and secondary schools as an art education problem in Turkey]. Ondokuz Mayıs Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 33(2), 593-605.
• Yıldırım, A. & Simsek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel arasirmalar [Qualitative researches in social sciences]. Ankara: Seckin Yayincilik.