Undergraduate Counseling Trainees’ Perceptions and Experiences Related to Structured Peer Group Supervision: A Mixed Method Study

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 82, 101 - 120, 31.07.2019

Gokhan Atık , Zeynep Erkan Atık

Öz

Purpose: 
The aim of this study was to investigate the perceptions of undergraduate
counseling trainees in regards to the use of the structured peer group
supervision format and its effect on their counseling self-efficacy beliefs.

Method: This study utilized a mixed method research design
incorporating both qualitative and quantitative methodologies. To obtain the
opinions of counseling trainees in regards to the use of the structured peer
group supervision format, qualitative data was collected via a demographic
information form and survey developed specifically for this research. While,
the quantitative data for the study was collected via a Counselor
Activity Self-Efficacy Scale (CASES) utilized to measure the counseling
self-efficacy levels of the participating counseling trainees. The research
participant group was comprised of senior-level university students studying in
the Counseling and Guidance program at a state university located in Ankara,
Turkey. The participant group for the qualitative portion of the study included
16 undergraduate-level counseling trainees, while the participant group for the
quantitative portion included 21 undergraduate-level counseling trainees.

Findings: The qualitative findings indicated that the trainees’
perceptions were clustered into four main themes: (1) contributions of the
model, (2) strengths of the model compared to individual supervision, (3) aspects
of the model that need improvement, and (4) applicability of the model for
undergraduate-level counseling students. The quantitative findings revealed
that the structured peer group supervision process positively affected the
growth of the trainees’ counseling self-efficacy beliefs.

Implications for Research and Practice: The results suggested that the structured
peer group supervision format could be a useful and practical means of
providing appropriate and effective supervision for undergraduate-level
counseling trainees in Turkey. 

Anahtar Kelimeler

counseling supervision, counselor education, structured peer group supervision, mixed method research design

Psikolojik Danışman Adaylarının Yapılandırılmış Akran Grup Süpervizyonuna İlişkin Algıları ve Deneyimleri: Karma Desenli Bir Çalışma

Öz

Problem Durumu:
Türkiye’deki psikolojik danışman eğitiminin niteliğinin artırılması için lisans
düzeyindeki psikolojik danışma ve rehberlik eğitim programlarının içerisine
etkili süpervizyon uygulamalarının dâhil edilmesinin gerekliliği yaklaşık 15
yıllık bir süredir tartışılagelmektedir. Öte yandan eğitim programlarının
standart bir uygulama deneyimi sunamaması, psikolojik danışman adaylarının
farklı niteliklerde ve yeterlilikte yetişmesine yol açmaktadır. Bu durum aynı
zamanda eğitim programları arasında, üzerinde uzlaşılan standart bir uygulama
ve süpervizyon alt yapısının kurulmasını güçleştirmektedir. Psikolojik danışman
adaylarının, danışanlarına özgü ihtiyaçları ve uygun yaklaşımları
belirleyebilmelerine ve süreç becerilerini geliştirmelerine destek olmak,
uygulamaya dayalı derslerin süpervizyon eşliğinde yürütülmesi ile mümkündür.
Özellikle psikolojik danışman adaylarının süreç boyunca bireysel gelişimlerini
yakından takip edebilme imkânı sağlayan, bireyle psikolojik danışma
uygulamaları dersleri kapsamında yapılacak psikolojik danışma oturumlarına
dönük süpervizyonun yapılandırılması gerekmektedir. Söz konusu yapılandırma,
kullanılacak süpervizyon yöntemlerini, psikolojik danışman adaylarının
ihtiyaçlarına ve programın özelliklerine göre biçimlendirmeyi kapsamaktadır.
Amaçlı şekilde seçilecek olan yöntemler psikolojik danışman adaylarının
gelişimsel ihtiyaçlarına uygun olarak kullanıldığında özyeterlik algısını
güçlendirme üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir.

Süpervizyon yöntemleri bireysel, üçlü ve grup olmak üzere
farklı formatlarda kullanılabilmektedir. Özellikle Türkiye’de lisans eğitimi
ile psikolojik danışman yetiştiren bir eğitim sistemine sahip olunduğu göz
önünde bulundurulduğunda, hem öğrenci mevcutlarının fazlalığı ile baş etmek hem
de nitelikli süpervizyon vermek adına grup süpervizyonu formatları arasında yer
alan yapılandırılmış akran grup süpervizyonu oldukça etkili bir yöntem olarak
ön plana çıkmaktadır. Yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süreci,
psikolojik danışman adaylarının temel becerilerini ve kavramsallaştırma
yeteneklerini geliştirmeye yönelik bir yöntem olmakla birlikte adayların sürece
katılımlarını artıran, yapıcı geri bildirim vermelerine ve kendilerini
gözlemlemelerine olanak tanıyan bir süreçtir. Yöntemin söz konusu güçlü yanları
dikkate alındığında, Türkiye’deki uygulanabilirliği ve psikolojik danışman
adaylarının gelişimlerine etkisi ile ilgili çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Araştırmanın Amacı:
Bu çalışmada, lisans düzeyindeki psikolojik danışman adaylarının
yapılandırılmış akran grup süpervizyonu formatına ilişkin görüşlerinin ve bu
süpervizyon formatının, adayların psikolojik danışma özyeterlik düzeyleri
üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Araştırmanın Yöntemi:
Karma araştırma modellerinden keşfedici ardışık desenin kullanıldığı bu
çalışmada önce nitel veriler, ardından nicel veriler elde edilmiştir.
Araştırmanın nitel bölümünde katılımcıların söz konusu süpervizyon formatına
ilişkin görüşleri alınmış; nicel bölümünde ise, yarı deneysel araştırma deseni
kullanılarak psikolojik danışman adaylarının özyeterlik düzeylerinin
süpervizyon süreci boyunca gelişimi incelenmiştir. Araştırmaya Ankara’daki bir
devlet üniversitesinde öğrenim gören psikolojik danışman adayları katılmıştır.
Araştırmanın nitel bölümüne 2011-2012, 2012-2013, 2013-2014 Eğitim ve Öğretim
yıllarında bireysel psikolojik danışma uygulaması dersini alan 16 öğrenci;
nicel bölümüne ise 2014-2015 Eğitim ve Öğretim yılında aynı dersi alan toplam
21 öğrenci katılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde demografik bilgi formu ile
birlikte altı açık uçlu sorunun yer aldığı soru formu kullanılmıştır. Soru
formunda; akranlardan süpervizyon almanın katkıları, yapılandırılmış akran grup
süpervizyonunda edinilen farkındalıklar ve kazanımlar,  yapılandırılmış akran grup süpervizyonunda
rollere girerek dönüt verme ve alma, yapılandırılmış akran grup süpervizyonunun
bireysel süpervizyona göre güçlü yönleri, yöntemin yetersiz ve geliştirilmesi
gereken yönleri ile bu yöntemin psikolojik danışman eğitiminde kullanılmasına
yönelik katılımcı görüşlerini değerlendirmeye yönelik sorulara yer verilmiştir.

Araştırmanın nicel bölümünde ise psikolojik danışman
adaylarının yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süresince özyeterlik
düzeylerindeki değişimi ölçmek üzere Psikolojik Danışma Özyeterlik Ölçeği
kullanılmıştır. Ölçme aracı yardım becerileri özyeterliği, oturum yönetmeye
ilişkin özyeterlik ve psikolojik danışma sürecindeki zorluklara ilişkin
özyeterlik olarak adlandırılan üç faktörlü bir yapıya sahiptir. Toplam 41
maddeden oluşan ölçme aracı 10’lu derecelendirme üzerinden yanıtlanmaktadır.
Ölçme aracından alınan yüksek puanlar yüksek özyeterlik algısına işaret
etmektedir. Nitel verilerin analizi, içerik analizi yöntemi kullanılarak
gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular tema ve kategoriler altında
sunulmuştur. Psikolojik danışman adaylarının özyeterlik düzeylerinin
yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süresince değişimini ölçmek amacıyla,
yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süresince üç aşamalı ölçüm elde
edilmiştir. Elde edilen veriler, HLM7 paket programı kullanılarak doğrusal
gelişimsel model ile analiz edilmiştir.

Araştırmanın Bulguları:
Araştırmanın nitel bulgularına göre, psikolojik danışman adaylarının
yapılandırılmış akran süpervizyonuna ilişkin görüşleri dört tema altında
toplanmıştır. Bu temalar; 1) modelin katkıları, 2) bireysel süpervizyona göre
modelin güçlü yanları, 3) modelin geliştirilmesi gereken yanları ve 4) modelin
lisans düzeyindeki psikolojik danışman adayları ile kullanımıdır. Modelin
katkıları temasındaki öne çıkan kategoriler arasında psikolojik danışmaya
ilişkin becerileri ve öz farkındalığı artırma, farklı bakış açılarından
bakabilme, destekleyici, yapıcı, yönlendirici ve benlik algısını geliştirici
bir ortam sağlama, farklı vakalar üzerinde çalışabilme ve deneyim elde edebilme
yer almaktadır. Bireysel süpervizyona göre modelin güçlü yanları temasında,
farklı perspektiflerden bakabilme ve farklı vakalar üzerinde çalışabilme ile
akranlar arası benzer deneyimlerden geçme ve normalleştirme kategorileri öne çıkmaktadır.
Modelin geliştirilmesi gereken yanları teması, modele ilişkin öneriler ve
modelin uygulama koşullarına ilişkin konular kategorilerini içermekte ve bu
kategoriler içerisinde süpervizyondaki roller, geri bildirim verme, süre ve
mekâna ilişkin çeşitli alt kategoriler yer almaktadır. Son olarak, modelin
lisans düzeyindeki psikolojik danışman adayları ile kullanımında, tüm
katılımcıların ortak olarak ifade ettiği kesinlikle kullanılması gerektiğini
kapsayan tek bir kategori yer almaktadır. 
Nicel bölüme ilişkin bulgular ise yapılandırılmış akran grup
süpervizyonunun psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışmaya ilişkin
özyeterliklerini olumlu yönde etkilediğine işaret etmektedir. Doğrusal
gelişimsel model çerçevesinde elde edilen bulgulara göre, katılımcılara ait
özyeterlik başlangıç güvenirlik katsayıları, hem başlangıç aşaması hem de
gelişim oranlarındaki bireysel farklılıklar açısından veri setinde anlamlı bir
farklılığın olduğuna işaret etmektedir. Değişimin başlangıç aşaması ile olan
ilişkisi (-.878) incelendiğinde, yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süreci
başlamadan önce psikolojik danışma özyeterlik düzeyleri düşük olan öğrencilerin
ilerlemeleri, psikolojik danışma özyeterlik düzeyleri başlangıçta daha yüksek
düzeyde olanlardan daha fazladır.

Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırmanın sonuçları yapılandırılmış akran grup
süpervizyonunun uygulamada pratik ve lisans düzeyindeki psikolojik danışman
eğitimi için faydalı olduğunu ortaya koymakta ve tüm katılımcılar, yöntemin
lisans düzeyinde uygulanabilir olduğunu ifade etmişlerdir. Aynı zamanda
yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süreci psikolojik danışman adaylarının
psikolojik danışma özyeterlik algılarını olumlu bir şekilde etkilemiş ve her
bir ölçümde öğrencilerin psikolojik danışma özyeterlik düzeyleri artış
göstermiştir. Türkiye’deki psikolojik danışman eğitimi programlarındaki öğrenci
sayılarının yüksekliğine rağmen etkili, kullanışlı ve öğrencilerin
özyeterliklerini geliştirmeye dönük katkı sağlayan bu yöntemin kullanımının
yaygınlaştırılması için süpervizör eğitimlerinin gerçekleştirilmesi önemli bir
adım olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışmada süpervizyon, psikolojik danışman eğitimi, yapılandırılmış akran grup süpervizyonu, karma araştırma deseni

Kaynakça

• Aladağ, M., & Kemer, G. (2016a). Clinical supervision: An emerging counseling specialty in Turkey. The Clinical Supervisor, 35(2), 175–191. doi: 10.1080/07325223.2016.1223775
• Aladağ, M., & Kemer, G. (2016b). Psikolojik danışman eğitiminde bireyle psikolojik danışma uygulaması ve süpervizyonunun incelenmesi [Investigation of individual counseling practicum and supervision in counselor education]. Ege University Scientific Research Project Report, Izmir, Turkey.
• Atik, G., Çelik, E. G., Güç, E., & Tutal, N. (2016). Psikolojik danışman adaylarının yapılandırılmış akran grup süpervizyonu sürecindeki metafor kullanımına ilişkin görüşleri [Opinions of counseling students about the use of metaphor in the structured peer group supervision process]. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 597–619. doi: 10.12984/egeefd.280759
• Atik, Z. (2017). Psikolojik danışman adaylarının bireyle psikolojik danışma uygulaması ve süpervizyonuna ilişkin değerlendirmeleri [Counselor candidates' evaluation of individual counseling practicum and supervision] (Unpublished doctoral dissertation). Hacettepe University, Ankara, Turkey.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. NY: W. H. Freeman and Company.
• Benshoff, J. M., & Paisley, P. O. (1996). The structured peer consultation model for school counselors. Journal of Counseling & Development, 74, 314–318. doi: 10.1002/j.1556-6676.1996.tb01872.x
• Bernard, J. M., & Goodyear, R. K. (2009). Fundamentals of clinical supervision (Fourth ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc.
• Borders, L. D. (1991). A systematic approach to peer group supervision. Journal of Counseling & Development, 69(3), 248–252. doi: 10.1002/j.1556-6676.1991.tb01497.x
• Borders, L. D. (2009). A primer on counseling supervision. In F. Korkut Owen, R. Özyürek, & D. Owen (Eds.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik: Meslekleşme sürecinde ilerlemeler [Emerging psychological counseling and guidance: Advances in the process of professionalization] (pp. 35-49). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Borders, L. D. (2012). Dyadic, triadic, and group models of peer supervision/consultation: What are their components, and is there evidence of their effectiveness. Clinical Psychologist, 16, 59–71. doi: 10.1111/j.1742-9552.2012.00046.x
• Borders, L. D., & Brown, L. L. (2005). The new handbook of counseling supervision (Second ed.). NJ: Lawrence Erlbaum Association.
• Borders, L. D., Welfare, L. E., Greason, P. B., Paladino, D. A., Mobley, A. K., Villalba, J. A., & Wester, K. L. (2012). Individual and triadic and group: Supervisee and supervisor perceptions of each modality. Counselor Education & Supervision, 51, 281–295. doi: 10.1002/j.1556-6978.2012.00021.x
• Cashwell, T. H., & Dooley, K. (2001). The impact of supervision on counselor self-efficacy. The Clinical Supervisor, 20(1), 39–47. doi: 10.1300/j001v20n01_03 Council for Accreditation of Counseling and Related Educational Programs (CACREP). (2016). CACREP accreditation manual. Alexandria, VA: Author.
• Council of Higher Education. (2018). Lisans tercih sihirbazı [Undergraduate program preference wizard]. Retrieved from https://yokatlas.yok.gov.tr/
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed method approaches (Second ed.). USA: Sage Publications.
• Crutchfield, L. B., & Borders, L. D. (1997). Impact of two clinical peer supervision models on practicing school counselors. Journal of Counseling & Development, 75, 219–230. doi: 10.1002/j.1556-6676.1997.tb02336.x
• Daniels, J. A., & Larson, L. M. (2001). The impact of performance feedback on counseling self-efficacy and counselor anxiety. Counselor Education & Supervision, 41, 120–130. doi: 10.1002/j.1556-6978.2001.tb01276.x
• Erkan Atik, Z., & Yıldırım, İ. (2017). Süpervizyonda Değerlendirme Süreci Envanteri Türkçe Formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması [Validity and reliability of Turkish Form of the Evaluation Process within Supervision Inventory]. Ege Eğitim Dergisi, 1(18), 146–173. doi: 10.12984/egeefd.328380
• Erkan Atik, Z., Arıcı, F., & Ergene, T. (2014). Süpervizyon modelleri ve modellere ilişkin değerlendirmeler [Supervision models and assessment of these models]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 305–317. Retrieved from http://www.pdrdergisi.org/
• Ersever, Ö. H. (1993). Psikolojik danışmada süpervizyon standartları [Supervision standards in counseling]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(26), 609–619. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/auebfd
• Fernando, D. M., & Hulse-Killacky, D. (2005). The relationship of supervisory styles to satisfaction with supervision and the perceived self-efficacy of master's level counseling students. Counselor Education & Supervision, 44, 293–305. doi: 10.1002/j.1556-6978.2005.tb01757.x
• Gillam, S. L., Hayes, R. L., & Paisley, P. O. (1997). Group work as a method of supervision. In S. Gladding (Ed.), New developments in group counseling (pp. 78–82). Greensboro, NC, ERIC/CASS Publications.
• Hanson, W. E., Creswell, J. W., Plano Clark, V. L., Petska, K. S., & Creswell, J. D. (2005). Mixed methods research designs in counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 52(2), 224–235. doi: 10.1037/0022-0167.52.2.224
• Kemer, G., & Aladağ, M. (2013, September). Psikolojik danışman eğitiminde bireyle psikolojik danışma uygulaması ve süpervizyonu: Ulusal bir tarama çalışması. [Counseling practicum and supervision in counselor education: A national survey]. Paper presented at the World Congress of Psychological Counseling and Guidance, Istanbul, Turkey.
• Koçyiğit Özyiğit, M., & İşleyen, F. (2016). Psikolojik danışmada süpervizör eğitimi [Supervisor training in counseling]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1813–1831. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/aibuefd/
• Ladany, N., Ellis, M. V., & Friedlander, M. L. (1999). The supervisory working alliance, trainee self-efficacy and satisfaction. Journal of Counseling & Development, 77, 447–455. doi: 10.1002/j.1556-6676.1999.tb02472.x
• Larson, L. M., & Daniels, J.A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26(2), 179–218. doi: 10.1177/0011000098262001
• Lent, R. W., Hill, C. E., & Hoffman, M. A. (2003). Development and validation of the Counselor Activity Self-Efficacy Scales. Journal of Counseling Psychology, 50(1), 97–108. doi: 10.1037/0022-0167.50.1.97
• Loganbill, C., Hardy, E., & Delworth, U. (1982). Supervision: A conceptual model. The Counseling Psychologist, 10, 3–42. doi: 10.1177/0011000082101002 Meydan, B. (2015). Bireyle psikolojik danışma uygulamasında mikro beceri süpervizyon modelinin etkililiğinin incelenmesi [Examining the effectiveness of microcounseling supervision model in individual counseling practice]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(43), 55–68. Retrieved from http://www.pdrdergisi.org/
• Pamukçu, B. (2011). The investigation of counseling self-efficacy levels of counselor trainees (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
• Pamukçu, B., & Demir, A. (2013). Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği Türkçe Formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması [The validity and reliability study of the Turkish version of Counseling Self-Efficacy Scale]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(40), 212–221. Retrieved from http://www.pdrdergisi.org/
• Proctor, B., & Inskipp, F. (2001). Group supervision. In J. Scaife (Ed.), Supervision in mental health professions. A practitioner’s guide (pp. 99–121). London: Brunner-Routledge.
• Raudenbush, S. W., & Bryk, A. S. (2002). Hierarchical linear models: Applications and data analysis methods (Second ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Raudenbush, S., Bryk, T., & Congdon, R. (2010). HLM 7 hierarchical linear and nonlinear modeling [Software]. Lincolnwood, IL: Scientific Software International.
• Satıcı, B., & Türküm, A. S. (2015, October). Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma özyeterlik algılarının süpervizyon yaşantıları ve mizah tarzları açısından incelenmesi [Investigation of counseling self-efficacy beliefs of counselor trainees in terms of supervision experiences and humor styles]. Paper presented at the XIII. National Psychological Counseling and Guidance Congress, Mersin, Turkey.
• Siviş Çetinkaya, R., & Karaırmak, Ö. (2012). Psikolojik danışman eğitiminde süpervizyon [Supervision in counselor education]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 107–121. Retrieved from http://www.pdrdergisi.org/
• Starling, P. V., & Baker, S. B. (2000). Structured peer group practicum supervision: Supervisees’ perceptions of supervision theory. Counselor Education and Supervision, 39, 162–176. doi: 10.1002/j.1556-6978.2000.tb01229.x
• Stockton, R., & Yerin Güneri, O. (2011). Counseling in Turkey: An evolving field. Journal of Counseling and Development, 89, 98–104. doi: 10.1002/j.1556-6678.2011.tb00065.x
• Stoltenberg, C. D., & McNeill, B. W. (1997). Clinical supervision from a developmental perspective: Research and practice. In C. E. Watkins (Ed.), Handbook of psychotherapy supervision (pp. 184–202). New York: Wiley.
• Tan, H. (1986). Psikolojik danışma ve rehberlik [Counseling and guidance]. Istanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Tashakkori, A., & Creswell, J. W. (2007). The new era of mixed methods. Journal of Mixed Methods Research, 1, 3–7. doi: 10.1177/2345678906293042
• Waalkes, P. L., DeCino, D. A., & Borders, L. D. (2017): The found poet: A new role for the structured peer group supervision model. Journal of Poetry Therapy, 31(1), 15–25. doi: 10.1080/08893675.2018.1396727