8. Sınıf Öğrencilerinin Haritada Konumlandırma Becerileri

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 88, 67 - 86, 20.07.2020

Huseyin Erol

Öz

İnsanın yasadığı dünyayı tanıma ve bilme isteği coğrafi bilginin başlangıç noktasını oluşturur. Öğrenim hayatının başlamasıyla birlikte ilkokulda yer-yön kavramlarının öğretilmesiyle temeli atılan coğrafi bilgiler ilerleyen yıllarda ders içeriklerine ve öğrencilerin gelişim dönemlerine göre değişim göstererek devam eder. Ortaokul 5., 6. ve 7. sınıfta yakın cevreden dünyaya doğru geniş bir bakış açısıyla öğrenciler coğrafi olayları anlama ve kavrama konusunda daha fazla bilgi sahibi olurlar. Tüm derslerde öğretmen ve öğrencilere yardımcı olan materyaller bulunur. Sosyal bilgiler dersinin ana materyallerinin basında haritalar gelmektedir. Haritalar önemli veri ve görüntü aktarma araçlarıdır (Lobben, 2004). Doğadan yeteri kadar yararlanabilmek, gerekli olan yerde doğru hamleleri yapabilmek yine bu doğrultuda geleceğe dair planlamalar oluşturabilmek haritaları iyi okuyabilmekle gerçekleşir (Kartal, 2016). İnsanoğlunun yeryüzünde meydana gelen coğrafi kaynaklı olayların birbirleriyle ilişkilerini ve ortaya çıkan sonuçlarını anlayabilmesi için bu olayların yeryüzündeki konumunu bilmeleri gerekmektedir (Tuna, Demirci & Gültekin, 2012). Bir yerin konumu, doğal ve beşeri özellikleri, bir yere olan uzaklığının hesaplanabilmesi için bireyde harita becerilerinin gelişmiş olması gereklidir (Unlu, 2011).

Araştırmanın Amacı: Literatürde harita becerileriyle ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde ortaokul öğrencilerinin haritada konum belirleme beceri düzeylerini inceleyen bir çalışmanın yapılmamış olmasından yola çıkılarak öğrencilerdeki bu becerinin var olan durumunu ortaya çıkarmak amacıyla bu çalışmanın yapılmasına karar verilmiştir. Yapılan bu çalışma ile 8. sınıf öğrencilerinin haritada “konum bulma” beceri düzeyleri ortaya çıkarılarak bir durum tespiti yapılmış olacaktır.

Yöntem: Bu çalışma, tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Bu çalışmada 8. sınıf öğrencilerinin haritada Türkiye ve yakın çevresini konumlandırma becerileri incelenmeye çalışıldığı için betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modelleri varolan bir durumu olduğu sekliyle betimlemeyi amaçlayan çalışmalara uygun bir modeldir (Karasar, 1999).

Bulgular: Öğrencilerden 0-33 puan aralığına girenlerin oranı %64.56, 34-67 puan aralığına girenlerin oranı %24.75, 68-100 puan aralığına girenlerin oranın ise %10.67 olduğu tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin yarıdan fazlasının puan ortalamasının alt düzeyde olması 8. sınıf öğrencilerinin haritada konum belirleme beceri düzeylerinin alt düzeyde olduğunu göstermektedir. Öğrenim görülen okul turunun öğrencilerin haritada konum belirleme beceri düzeylerine etkisine bakıldığında devlet okullarında öğrenim gören öğrencilerin (38.12) ortalamasının özel okullarda öğrenim gören öğrencilerden (34.60) daha yüksek olduğu görülmektedir. Araştırmadan elde edilen bulgular devlet okulunda öğrenim gören öğrencilerin haritada konumlandırma açısından daha üst düzey beceriye sahip olduklarını göstermektedir.
Cinsiyet değişkeninin öğrencilerin haritada konum belirleme beceri düzeylerine etkisine bakıldığında erkeklerin (24.03) puan ortalamasının kızlardan (23.26) daha yüksek olduğu görülmektedir. Öğrencilerin puan ortalamaları arasındaki farkın çok az olması cinsiyetin haritada konum belirleme konusunda belirleyici etkisinin olmadığını göstermektedir. Bu araştırmada öğrencilerin ebeveynlerinin eğitim düzeyinin onların haritada konumlandırma beceri düzeylerini etkilediği ortaya çıkmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerden anneleri ve babaları lisans ve lisansüstü eğitim alanların ortalama puanlarının anneleri ve babaları daha alt düzey eğitim almış olanlara göre daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlar ebeveynlerin eğitim seviyesinin öğrencilerin haritada konum bulma beceri düzeylerini olumlu şekilde etkilediğini ortaya koymaktadır. Ailesinin aylık geliri 6000 lira ve üzeri olan öğrencilerin haritada konum belirleme beceri puanlarının araştırmaya katılan ve aylık geliri daha düşük olan diğer bütün öğrencilerden daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu araştırmada atlası olan (35.54) öğrencilerin haritada konum belirleme beceri puanlarının atlası olmayan (26.65) öğrencilerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bu bulgu öğrencilerde harita becerilerinin geliştirilmesinde atlasın önemini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul, öğrenci, sosyal bilgiler, konum

8th Grade Students' Positioning Skills on the Map

Öz

Purpose: Events that occur around the world may cause a global impact in a short time. Therefore, it is important to not only understand the underlying causes and analyze their relationship but also know the location where they arise. This study investigated whether eighth-grade students have the ability to position Turkey and the neighboring countries on the map.

Method: This study was designed on a descriptive scanning method basis. In this study, 206 students in the eighth grade of three private and three public schools comprised the study sample. A question form developed by the researcher was used to collect the data.

Findings/Results: The findings obtained in this study showed that the eighth-grade students had positioning skills on the map at a low level. It was determined that some of the students participating in this study could not locate the country they live in on the map. It was found that the least known country was the location of Armenia on the map. One of the striking results that emerged in this study was that most of the students participating could not locate the Turkish Republic of Northern Cyprus and Azerbaijan, which have intense commercial, social, cultural and political relations with Turkey.

Implications for Research and Practice: In this study, the geolocating skills of the male students, the students educated in the public schools, the students whose parents got higher education levels, whose family had higher monthly income, and the students with atlas were higher. To develop the positioning skills of students, maps should be used frequently in social sciences and the Turkish Republic Revolution History and Kemalism courses. Maps in interactive boards can be used effectively. Students can be assigned to draw maps as homework. The number of activities related to maps in textbooks can be increased.

Anahtar Kelimeler

Secondary school, student, social studies, location

Kaynakça

• Akbas, Y., & Toros, S. (2016). Sinif ogretmenligi ogretmen adaylarinin cografi bilgi kaynaklari ve zihin haritalarindaki dunya imajlari [An examination on having map and direction skill of middle school students and implementing these skills to their life]. Dogu Cografya Dergisi, 21 (36), 201-224.
• Akkus, Z., & Kuzey, M. (2012). Ortaokul ogrencilerinin harita ve yon becerilerine sahip olma ve bu becerileri yasama aktarabilme durumlari uzerine bir degerlendirme [An examination on having map and direction skill of middle school students and implementing these skills to their life]. Milli Egitim Dergisi, 218, 201-233.
• Aksoy, B., Kilicoglu, G., & Ablak, S. (2015). 11-14 Yas grubundaki ogrencilerin harita beceri duzeyleri ile matematik basarilari arasindaki iliski [The relation of 11-14 years old students map skills and their achievement levels in mathematics]. Zeitschrift fur die Welt der Turken Journal of World of Turks, 7 (2), 59-71.
• Alkan, C., Deryakulu, D., & Simsek, N. (1995). Egitim teknolojisine giris: disiplin, surec, urun. Ankara: Onder Matbaacilik.
• Altinbilek, M. S., & Sanalan, V. A. (2005). Cografya okuryazarligi I: Genel bakis [Geography literacy I: an introduction]. Dogu Cografya Dergisi, 10 (13), 341-358.
• Baenninger, M., & Newcombe, N. (1989) The role of experience in spatial test performance: A meta-analysis, Sex Roles, 20, 327– 344.
• Chiodo, J. J. (1993). Mental Maps: Preservice teachers’ awareness of the world. Journal of Geography, 92 (3), 110-117.
• Chiodo, J. J. (1997). Improving the cognitive development of students' mental maps of the world. Journal of Geography, 96 (3), 153-163.
• Cohen, L., Manion. L., & Morrison, K., (2007). Research Methods in Education. Sixth Edition. Routledge. London. Taylor & Francis Group.
• Cepni, S. (2005). Arastirma ve proje calismalarina giris. Trabzon: Ucyol Kultur Merkezi.
• Ciftci, C., & Caglar, C. (2014). Ailelerin sosyo-ekonomik ozelliklerinin ogrenci basarisi uzerindeki etkisi: Fakirlik kader midir? [The effect of socio-economic characteristics of parents on student achievement: Is poverty destiny?]. International Journal of Human Sciences, 11 (2), 155-175.
• Demiralp, N. (2008). Cografya egitiminde harita ve kure kullanim becerileri [Map and globe skills in geography education]. Turk Egitim Bilimleri Dergisi, 4 (3), 323-343.
• Demircioglu, İ. H., & Akengin, H. (2012). Zaman ve mekâna iliskin becerilerin ogretimi. Ozturk, C. (Ed.), Sosyal bilgiler ogretimi demokratik vatandaslik egitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirkaya, H. (2009). Universite ogrencilerinin cografya okuryazarligi Burdur ornegi. Ankara: Pegem Akademi Yayincilik.
• Dikmenli, Y. (2015). Ogretmen adaylarinin cografya okuryazarligi algi duzeylerinin farkli degiskenlere gore incelenmesi [Examination of teacher candidates’ geography literacy perception levels according to different variables]. Turkish Studies İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/3, p. 353-368.
• Efe, R. (1997). Cografyada yeni yaklasimlar, cografya egitiminde cagdas metod ve teknikler [New approach geography and modern methods and techniques in geography education]. Marmara Cografya Dergisi, 1, 135-149.
• Ertugrul, Z. (2008). Ilkogretim 6. sinif ogrencilerinin harita ve kure kullanim becerilerinin tespiti (Unpublished master’s thesis). Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Ankara.
• Girgin, M., Erturk, M., Sever, R., & Guner, I. (2001). Cografya Ogretiminde Atlaslar, Konya: Dogu Cografya Dergisi. 6, 45-59.
• Gokce, F., & Kahraman, P. B. (2010). Etkili okulun bilesenleri: Bursa ili ornegi [Components of an effective school: a sample from Bursa]. Uludag Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, XXIII (1), 173-206.
• Goksel, O. (2007). Sosyal bilgiler ogretiminde harita ve grafik kullaniminin egitimi destekleme duzeyi (Unpublished master’s thesis). Celal Bayar Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Manisa.
• Guner, I. (2007). Cografyanin gelisimi. H. Yazici & M. Koca (Eds.), Genel cografya (15-29). Ankara: Pegem Akademi.
• Gunes, G. (2016). Sosyal bilgiler ogretmen adaylarinin cografya konularinda harita ve harita sembollerini kullanabilme becerileri (Unpublished master’s thesis). Ahi Evran Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Kirsehir.
• Incekara, S., & Kanturk, G. (2010). Sosyal bilgiler ogretmen adaylarinin haritalarla ilgili temel gorusleri ve harita kullanimina yonelik yaklasimlari [The conception of maps among the teacher candidates of social sciences and their approaches to using maps]. Marmara Cografya Dergisi, (21), 240-257.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel arastirma yontemi. Ankara: Nobel Yayinlari.
• Kartal, F. (2016). Ortaogretim ogrencilerinin harita okuryazarlik duzeylerinin cesitli degiskenler acisindan incelenmesi (Unpublished master’s thesis). Cumhuriyet Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Sivas.
• Kartal, F., & Koc, H. (2017). Ortaogretim (9. Sinif) ogrencilerinin harita okuryazarlik duzeylerinin cesitli degiskenler acisindan incelenmesi. Dogu Cografya Dergisi, 37, 179 - 198.
• Kaya, E. (2012). Ilkogretim ogrencilerinin kuresel konumlandirma becerileriyle medyadan yararlanma durumlari ve sosyal bilgiler dersindeki basarilari arasindaki iliski [Correlation between global localisation skills, use of media and social studies lessons achievement of primary school students']. Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 162, 135-156.
• Kizilcaoglu, A. (2007). Harita becerilerine pedagojik bir bakis, Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 18, 341-358.
• Koc, H, Aksoy, B., & Cifci, T. (2017). Farkli lisans programlardaki ogrencilerin harita okuryazarlik duzeylerinin cesitli degiskenler acisindan incelenmesi: Cumhuriyet Universitesi Ornegi [An examination of map literacy levels of students from various undergraduate programmes according to several variables: cumhuriyet university sample]. Erzincan Egitim Fakultesi Dergisi, 19 (3), 301-321.
• Koc, H. (2008). Cografya ogretim programindaki kazanimlarin ogrencilerin harita beceri duzeyleri uzerine etkisi (Unpublished doctorate dessertation). Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Ankara.
• Koc, H., & Cifci, T. (2016). Sinif ogretmeni adaylarinin harita okuryazarlik duzeylerinin cesitli degiskenler acisindan incelenmesi [An investigation into map literacy levels of elementary school teacher candidates based on various variables]. Marmara Cografya Dergisi, 34, 9 - 20.
• Kuscu, O. (2011). Sosyal bilgiler ogretiminde ogrencilerin konum ve koordinat belirleme becerilerinin gelistirilmesi (Unpublished master’s thesis). Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Ankara.
• Kuzey, M. (2016). Ortaokul ogrencilerinin harita ve yon okuryazarligi uzerine bir inceleme Unpublished doctorate dessertation). Ataturk Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Erzurum.
• Lobben, A. K. (2004). Tasks, strategies, and cognitive processes associated with navigational map reading: a review perspective, The Professional Geographer, 56 (2), 270- 281.
• Maxim, G. (1999). Social studies and the elementary school child, New Jersey: Merril Prentice Hall.
• Mcclure, R. W. (1992). A conceptual model for map skills curriculum development based upon a cognitive field theory philosophy (Unpublished doctorate dissertation). Oklahoma State University.
• MEB. (2005). Cografya dersi ogretim programi. Ankara: M.E Basimevi.
• Merc, A. (2011). Sosyal bilgiler ve okul oncesi ogretmenliginde egitim goren ogrencilerin mekân bilgisi ve harita okuma becerisi (Unpublished master’s thesis). Adnan Menderes Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Aydin.
• Ocal, A. (2007). Ilkogretim sosyal bilgiler dersinde 6. sinif ogrencilerinin mekânsal bilis becerilerinin incelenmesi (Unpublished master’s thesis). Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Ankara.
• Onur, H. (2013). Gelir duzeyinin egitim imkanlarindan yararlanma duzeyine etkisi: Suleyman Demirel fen lisesi ve Ataturk lisesi ornegi [The influence of income level of benefiting from the educational opportunities: the case of Suleyman Demirel fen lisesi and Ataturk lisesi]. Suleyman Demirel Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 2 (18), 259- 277.
• Ozturk, C., & Dilek, D. (2002). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ogretimi. Ankara: PegemA Yayincilik.
• Ozturk, M., & Alkis, S. (2009). Sinif ogretmeni adaylarinin cografya ile ilgili algilamalari [Primary-school student teachers’ perceptions of geography]. Ilkogretim Online, 8 (3), 782-797.
• Sagay, N. (2007). İlkogretim II. kademe sosyal bilgiler derslerinde cografya konularinin ogretimi: problemler ve oneriler (Unpublished master’s thesis). Afyon Kocatepe Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Afyonkarahisar.
• Sarier, Y. (2016). Turkiye’de ogrencilerin akademik basarisini etkileyen faktorler: bir meta-analiz calismasi [The factors that affects students' academic achievement in Turkey: a meta-analysis study]. Hacettepe Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 31 (3), 609-627.
• Soydabircan, I. (2011). Ortaogretim 9. sinif ogrencilerinin cografya ogrenme beceri duzeyleri (Unpublished master’s thesis). Nigde universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Nigde.
• Sonmez, O. F. (2010). Ilkogretim sosyal bilgiler ogretiminde harita becerileri (Unpublished doctorate dissertation). Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Ankara.
• Tas, M. (2019). 5.sinif sosyal bilgiler dersinde ogrencilerin cografi becerilerinin gelistirilmesi: bir eylem arastirmasi (Unpublished master’s thesis). Marmara Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu. Istanbul.
• Tuna, F., Demirci, A., & Gultekin, N. (2012). Temel cografi bilgi ve beceriler toplumda ne olcude kullaniliyor? Yon, konum ve harita becerilerinde mevcut durum analizi [What is the usage level of basic geographic knowledge and skill in the society? Current situation analysis of direction, location and map skills]. Milli Egitim Dergisi, 195, 211-227.
• Tuncel, H. (2002). Turk ogrencilerin zihin haritalarinda islam ulkeleri [Islamic Countries images of Turkish geography students]. Firat Universitesi. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 12, 83-103.
• Turoglu, H. (2003). Cografyaci ve cografya egitimi. Turk Cografya Kurumu Cografya Kurultayi, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Uker, H. (2009). Cografya ogretiminde, kazandirilmasi gereken becerilerin gerceklesme duzeyinin, ogrenciler acisindan incelenmesi (Unpublished master’s thesis). Marmara Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, İstanbul.
• Unlu, M. (2001). Ilkogretim okullarinda cografya egitim ve ogretimi, [The Geography Education and Teaching in of Primary School]. Marmara Cografya Dergisi, 3, (2), 31-48, Istanbul.
• Unlu, M. (2011). Cografya derslerinde cografi becerilerin gerceklesme duzeyi [The level of realizing geographical skills in geography lessons]. Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri Dergisi, 11 (4), 2155-2172.
• Uzumcu, O. N. (2007). Ilkogretim 6. sinif sosyal bilgeler dersinde harita okuma becerisinin aktif ogrenme yontemiyle kazandirilmasi (Unpublished master’s thesis). Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Ankara.
• Weeden, P. ( 1997). Learning through maps. London: Routledge Ltd.