Music Broadcasts in the First Period of Radio Istanbul (1927)

Yıl 2019, Sayı: 14, 63 - 88, 30.06.2019

Ünsal Deniz

https://doi.org/10.31722/ejmd.584362

Öz

Turkey's first radio station was Radio Istanbul, which started scheduled and regular broadcasts on May 6, 1927. The

radio, which was established as a private enterprise by Telsiz Telefon Türk Anonim Şirketi (Turkish Wireless Telephone

Company) (TTTAŞ), mainly broadcasted music programs in the first period after its establishment (1927). Music broadcasts

on the radio were prepared for listeners both in Turkey and in Europe. With its broadcasts, Radio Istanbul, aimed at both

helping its listeners have a good time, and refining their taste in music.

This research focuses on the range of music broadcasts according to their content and music genres in the first period

(1927) of Radio Istanbul, which was established in 1927. Within the scope of this research, the broadcast programs of the

first period of Radio Istanbul (1927) were identified, analyzed and described through the documents such as books,

magazines, newspapers, photographs and comics obtained by archive research. In this respect, our research has a descriptive

feature, as well. In addition, some texts written in Ottoman Turkish were transcribed into Latin alphabet, which is a

contribution to the literature on history of Turkish music.

As a result of the research, it has been concluded that the broadcasts of the first period of Radio Istanbul, in line with the

music policies of the Republican era, played an important role in familiarizing the public with Western music as they

included folk music, Western music, jazz, tango, canto, dance music, Russian folk songs and even Hawaiian music in

addition to predominant Turkish music. It is also worth noting that the distinction between hosting guest artists and staff

artists was first introduced through Radio Istanbul in 1927.

Anahtar Kelimeler

Radio Istanbul, Radiophone, Alla Turca Music, Western Music, Folk Music

İSTANBUL RADYOSU’NUN İLK DÖNEMİNDEKİ (1927) MÜZİK YAYINLARI

Öz

Türkiye’de ilk radyo yayını, 6 Mayıs 1927 tarihinde programlı ve düzenli yayınlara başlayan İstanbul Radyosu’nda

yapılmıştır. Telsiz Telefon Türk Anonim Şirketi (TTTAŞ) tarafından özel teşebbüs olarak kurulan radyo, kurulduğu ilk

dönem yayınlarında ağırlıklı olarak müzik programlarına yer vermiştir. Radyo’daki müzik yayınları hem yurt içindeki hem de

Avrupa’daki dinleyiciler düşünülerek hazırlanmıştır. İstanbul Radyosu, yayınlarıyla bir taraftan dinleyicilerine hoşça vakit

geçirtmek isterken, bir yandan da dinleyicilerin müzik zevklerini yükseltmeyi hedeflemiştir.

Bu araştırma, 1927’de kurulan İstanbul Radyosu’nun ilk döneminde, müzik yayınlarının içeriğine ve müzik türlerine göre

nasıl bir dağılım gösterdiğine odaklanmıştır. Bu araştırmanın konusu kapsamında, arşiv taraması ile elde edilen kitap, dergi,

gazete, fotoğraf, ve karikatürler gibi dokümanlarda, İstanbul Radyosu’nun ilk dönemine ait yayın programları tespit edilerek

incelenmiş ve betimlenmiştir. Bu y.nüyle betimsel bir araştırma özelliği de taşımaktadır. Ayrıca Osmanlıca yazılmış bazı

metinlerin, Latin alfabesine çeviri yazıları yapılmış ve Türk müziği tarihi literatürüne katkı sağlanmıştır.

Araştırma neticesinde, İstanbul Radyosu’nun ilk dönem yayınlarında; Cumhuriyet döneminin müzik politikaları

doğrultusunda halkın kulağının Batı müziğine alıştırılmasında önemli rol oynadığı, Radyo’nun yayınlarında ağırlıklı olarak

Türk müziğine yer verilmekle birlikte, halk müziği, Batı müziği, caz, tango, kanto, dans müziği, Rus halk şarkıları ve hatta

Havai müziklerine yer verilmiş olduğu, misafir sanatçı/kadrolu sanatçı ayrımının ilk kez 1927’de İstanbul Radyosu’nda

uygulanmış olması ulaşılan sonuçlardan bazılarıdır.

Anahtar Kelimeler

İstanbul Radyosu, Telsiz Telefon, Alaturka Mûsikî, Batı Müziği, Halk Müziği

Kaynakça

• Akagündüz, Ü. (2014). Radyoculuğumuzun Cumhuriyet’in ilk Yıllarındaki Serüveni ve Telsiz Mecmuası. Kebikeç, 37, 359-386.
• Akşam Gazetesi (1927). Telsizle Konserler, Akşam 30 Mart 1927, numara: 24. s. 1.
• Avras, İ. S. (2018). Türkiye’nin Radyo ile Tanışması ve Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi, International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), 4(2), 406-428.
• Aziz, A. (2013). Televizyon ve Radyo Yayıncılığı, Giriş. “Yyy”, Hiperlink Yayınları.
• Cankaya, Ö. (2015). Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi: TRT 1927 – 2000. Ankara: İmge Kitabevi.
• Cumhuriyet Gazetesi (1927). Radyo Programları, 4. Sene, sayılar: 1101, 1102, 1104, 1105, 1106, 1107, 1108, 1109, 1111, 1115, 1116, 1117, 1118, 1119, 1120, 1121, 1122, 1123, 1124, 1125, 1127.
• Cumhuriyet, (1927), Telsiz Telefon Program Tecrübeleri, 6 Mayıs 1927, sene 3, numara 1075, s. 3.
• Deniz, Ü. (2018). Mûsikînin “Yeni Ses”i: Alaturka Mûsikînin Kaldırılması Doğru mudur? Değil midir? Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(59), 492-510.
• Devellioğlu, F. (2015). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Gazetelere Milli Kütüphane’nin Süreli Yayınlar bölümünden erişilmiştir. Erişim Tarihi: 20.02.2019, https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/periodicals/catalog/list
• İkdam Gazetesi, (1927), Radyo Programları. 34. Sene, sayılar: 10787, 10788, 10789, 10790, 10791, 10795, 10796, 10797, 10798, 10800, 10801, 10802, 10803, 10805, 10807, 10808, 10809, 10810,10811, 10812, 10813, 10814.
• TRT Okul (2015) İlk Radyo Yayını - Türkiye’de ilk. Erişim adresi https://www.youtube.com/watch?v=YWt9ks31Dt8
• Kaptan, A. (2002). 1927’den Günümüze Anılarla Radyo – Televizyon. İstanbul: T.C. Maltepe Üniversitesi Yayınları No:14, Meslek Yüksekokulu Yayınları No: 1.
• Kocabaşoğlu, U. (1980). Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna: TRT Öncesi Dönemde Radyonun Tarihsel Gelişimi ve Türk Siyasal Hayatı İçindeki Yeri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No. 442.
• Radyo Bülbülü (1927). Telsiz Telefon Konserleri Nasıl Hazırlanıyor? Telsiz, 4, 5-7.
• Rauf Yektâ Bey (1927). Türk Mûsikîsi Nasıl Islâh Olunabilir? Telsiz, 8, 1-2.
• Sönmez, V.,& Alacapınar, F. G. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Telsiz Dergisi’ne, Periodicals of Hakkı Tarık Us Collection’dan erişim sağlanmıştır. No: 2200, (HTU No. 1275), Erişim Tarihi: 01.02.2019, http://www.tufs.ac.jp/common/fs/asw/tur/htu/list2.html#t
• Telsiz, (1927), (30 Haziran 1927, no.1 - 7 Temmuz 1927, no. 2 – 14 Temmuz 1927, no.3 – 21 Temmuz 1927, no.4 – 28 Temmuz 1927, no.5 – 4 Ağustos 1927, no.6 – 11 Ağustos 1927, no.7 – 18 Ağustos 1927, no.8 – 25 Ağustos 1927, no.9 – 1 Eylül 1927, no.10 – 8 Eylül 1927, no.11 – 15 Eylül 1927, no.12 – 22 Eylül 1927, no.13 – 29 Eylül 1927, no.14 – 28 Ekim 1927, no.16 – 10 Kasım 1927, no.17 – 14 Kasım 1927, no.18)
• Telsiz, (1927a). Haftadan Haftaya: Başlarken. Telsiz, 1, 2.
• Telsiz, (1927b). Haftadan Haftaya: İdeal Bir Neşriyat Programı. Telsiz, 2, 1.
• Telsiz, (1927c). Haftadan Haftaya: Radyo Postalarımız ve Mûsikîmiz. Telsiz, 3, 1.
• Telsiz, (1927d). Mecmûamız Mûsikî Münakaşalarına Sayfalarını Açıyor! Telsiz, 5, 3.
• Telsiz, (1927e). İstanbul Radyosu’nun Sanatkârlarından Şekip Memduh. Telsiz, 8, 8.
• Vakit Gazetesi, (1927), Radyo Programları. 10. Sene, sayılar: 3509, 3510, 3511, 3512, 3513, 3514, 3515, 3516, 3517. 11. Sene, sayılar: 3518, 3519, 3520, 3521, 3522.
• Yönetken, H. B. (1927). Millî ve Asrî Türk Mûsikîsi Hangi Mûsikîdir? Telsiz, 9, 1-2.