OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA TEKNOLOJİ KULLANIMINA İLİŞKİN EBEVEYN TUTUMLARINA DAİR BİR ÇALIŞMA

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 106 - 120, 13.04.2020

Müzeyyen Cengiz Saltuk Cemre Erciyes

Öz

Bu makale 4-5 yaş dönemi çocukların teknoloji kullanımlarının içeriği ve süresini, ebeveynlerin bu konudaki tutum ve davranışlarını ve çocuklarının teknoloji kullanımı konusunda duydukları kaygıları incelemektedir. Nitel araştırma yaklaşımı ile ebeveynlerin 4-5 yaş dönemi çocukların teknoloji ile ilişkilerini ve sanal oyun bağımlılıklarını kontrol edebilmek; teknoloji kullanımı ile gelen tehlikelere karşı çocuklarını koruyabilmek için sergiledikleri tutumlar araştırılmıştır. Z kuşağı olarak adlandırılan 2000’li yıllarda doğan çocukların daha ilk yaştan itibaren teknoloji ile tanıştıkları ve gelişimin ilk yıllarında ebeveynlerin onların teknoloji ile ilişkisini daha kolay kontrol edebildikleri düşünülmektedir. Okul öncesi eğitim hayatına başlayan çocukların, televizyon, tablet, akıllı telefon, dijital oyun, internet kullanımlarında ebeveyn tutumları farklılaşmaktadır. Araştırmada, Küçükçekmece’de okul öncesi eğitim kurumuna giden çocukları olan, gönüllü 20 katılımcı anne ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme yapılmıştır. Çocuk gelişiminde ebeveyn tutumları literatür de tanımlanan demokratik, baskıcı ya da gevşek tutum sergileyişleri incelenmiş, demokratik tutuma sahip ebeveynlerin özellikle teknoloji kullanımı konusunda baskıcı tutum da sergiledikleri görülmüştür. Baskıcı tutum ve gevşek tutum sergileyen ebeveynlerin çocuğun gelişimi hakkında bilgi sahibi olmadığı, çocukların televizyon, tablet ve akıllı telefon kullanım durumlarının yüksek olduğu görülmüştür. Bu araştırmanın sonucunda demokratik anne baba tutumuna sahip ebeveynlerin, çocuk gelişimi ve eğitimi hakkında bilgi sahibi oldukları, çocuklarıyla nitelikli zaman geçirdikleri gözlenmiştir. Ancak ne tür bir ebeveyn tutumu sergilediklerinden bağımsız olarak tüm ebeveynlerin teknolojinin etkisi konusunda yüksek düzeyde kaygı duydukları ortaya çıkmıştır. Aile danışmanlarının danışanlarına yol gösterebilmesinde ebeveynlerin çocuklarının artan teknoloji kullanımına ilişkin kaygısının anlaşılması önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi, Teknoloji, Bağımlılık, Akıllı Telefon Bağımlılığı, Anne Baba Tutumları

Kaynakça

• Adler, A. (2017). Çocuk Eğitimi, İstanbul: Cem Yayınevi. Akel, K.(2016).Çocuğumu İnternette Kaybettim, İstanbul: Ares. Arıcak, T. (2015). Siber Alemin Avatar Çocukları, İstanbul: Remzi Kitapevi. APA, (2019). American Academy of Pediatrics Lifts No Screens Under 2 Rule, https://www.npr.org/sections/ed/2016/10/21/498550475/american-academy-of-pediatrics-lifts-no-screens-under-2-rule. Erişim Tarihi: 28.10.2019. Bayraktar, V. (2016). Okul Öncesi Eğitimin Tanımı ve Önemi, F. Ali Sinanoğlu ve V. Bayraktar (Ed). Okul Öncesi Eğitime Giriş, Ankara: Vize. BTK. (2019). Bilgi Teknolojileri Kurumu, www.btk.gov.tr/. Mavi Balına- Uyarısı. Erişim Tarihi: 28.04.2019. Cüceloğlu, D. (2017). Geliştiren Anne Baba, İstanbul: Remzi. Çalışkan, N. (2016). İndigo, Çocuk Kişisel Gelişim Dergisi, 12 Aralık. Sayı 135. Dönmezer, İ. (2009), Ailede İletişim ve Etkileşim, Ankara: Hegem. Ekşi, A. (1990). Çocuk Genç Ana Babalar, İstanbul: Bilgi. Googwin, K. (2018). Teknolojiyi Doğru Kullanmanın Yolları. İstanbul: Aganta. Güngör, M. (2014). Okulöncesi Dönem Çocuklarının Televizyon İzleme Alışkanlıkları ve Anne Baba Tutumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 11, 199-216. Geçtan, E. (1997). Normaldışı Davranışlar, İstanbul: Remzi. Gül, E. (2016). Anne Babanın Sorumlulukları, İstanbul: Çıra. Güner, T. (2014). Erken Çocukluk Eğitimi, Ankara: Pegem. Güven, G. (2014). Erken Çocukluk Eğitimi, Ankara: Pegem. Hayman, S. (2016). Mutlu Aile Başarılı Çocuk. Samancı, O. Atik, G. (Ed.), Ankara: Pegem. İnanlı, S. (2015). Preschool Age Children’s Media Use and its Relationship to Their Prosocial and Agressive Behaviour, Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi University. İrvan, A. A. (2017). Dijital Medya Okur Yazarlığı Nedir? Neden Gereklidir? https://dijitalmedyaveçocuk.bilgi.edu.tr/2017/06/06dijital-medya-okuryazarlığı-nedir-nedengereklidir/ Erişim tarihi: 21.01.2020. Karadeniz, G.(2018). Aileyi Anlamak, Ankara: Nobel. Mackenzie, R. J. (2004). Çocuğunuza Sınır Koyma, Ankara: HYB Yayıncılık. ÜÜ, İAÜ, MEB, (2019). https://docplayer.biz.tr/134081431yeni-medya-ve-aile-calistayi-27-mart-2019.html. Erişim:15.06.2019. Megep, (2006). Çocukla İletişim, Ankara: MEB. Mercan, Ç.S. (2011). Ana-Baba Okulu, İstanbul: Remzi. Ocak, M. A. (Ed.) (2013), Eğitsel Dijital Oyunlar, Ankara: Pegem. Oktay, A. (2011) Ana-Baba Okulu, İstanbul: Remzi. Özabacı, N. Erkan, Z. (2014). Aile Danışmanlığı Kuram Ve Uygulamalara Genel Bakış, Ankara: Pegem. Özakkaş, T. (2018). Rehberlikle Uygulamalı Bütüncül Psikoterapi, İstanbul: Psikoterapi Eğitim Yayınları. Öztürk, H.(2012). Çocuk ve Televizyon, Ankara: Nar Özyürek A. ve Şahin F. T. (2017). Anne-Baba Olmak ve Anne-Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumları. Ankara: Pegem. Selçuk, Z. ve Yılmaz, E. D. (2018). Ebeveyn Benim, Ankara: Mizmer. Stiffelman, S. (2010). İnatlaşmadan Ebeveynlik, İstanbul: Doğan kitap. Şahin, H.(2014). Çocukların Psikolojik İhtiyaçları. İstanbul: Akedemik Kitaplar. Şakiroğlu, M. ve Poyraz Akyol, C. (2018) Çocukları Sanal Dünyadan Koruma Kılavuzu, İstanbul: Hayykitap. Tarhan, N. (2011). Güzel İnsan Modeli, İstanbul: Timaş. Tarhan, N. (2012). Aile Okulu, İstanbul: Timaş. Tarhan, U. (2019). Gelecek Adeta Peşimizde. http//bestdergisi.com.tr/arşiv-eski/118-ufuk-tarhan-ile fütürizm-adeta-peşimizde. Erişim Tarihi: 22.01.2020. TÜİK (2017). Bilgi Toplumu İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/ Erişim Tarihi: 15.03.2019. Töre, C. (2001). Türkiye'de Teknoloji Kullanımı (-Tüketimi). Mühendis ve Makina Dergisi, 42(502), 35-38. Ulaç, S. (2017). Doğuştan Getirilen İlişkisellik Arayışının Ana Babayla Kurulan Bağ Aracılığıyla Biçimlenmesi. Türkiye’de Ana Babalık Kuram ve Araştırma, (ss.191-207) İstanbul: KÜY. Uzun, A. (2016). Anne Babaların El Kitabı, Ankara: Pegem. Yalçın, H. (2010). Evlilik Okulu. Ankara: Nobel. Yavuzer, H. (2011). Ana-Baba Okulu, İstanbul: Remzi Kitapevi. Yazıcı, Ş. (2016). İnsanın Teknolojik Yalnızlığı, İstanbul: CB Matbaacılık. Yeşilay, (2019). Teknoloji Bağımlılığı. http://www.yesilay.org.tr/tr/Bagimlilik/Teknoloji-Bagimliligi. Erişim Tarihi: 29.04.2019.