DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE VİDEO AKIŞ SERVİSLERİNDE REKABET: PORTER’IN BEŞ GÜÇ MODELİ ÜZERİNDEN BİR İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 132 - 149, 01.05.2023

Esma Nur Sezen Tolga Kara

Öz

İlk dönemlerindeki nispeten durağan yapısının aksine ortaya çıkışının ardından sürekli genişleyen potansiyeliyle bugün internet, sosyal ağlardan, müzik ve video akışına geniş bant gerektiren pek çok verinin iletimine olanak sağlayacak şekilde dönüşmüştür. Bugün küresel anlamda internet trafiğinin büyük çoğunluğunu oluşturan video akışının yaygınlaşması bireylerin izleme alışkanlıklarının değişimi beraberinde getirmektedir. 2007 yılında Netflix’in video akış hizmeti sunmaya başlamasının ardından, Amazon Prime Video’nun sektöre girişi Netflix’in giderek artan popülerliğinin yanı sıra platformların orijinal içerik üretimindeki başarıları sonucu rakipleri kablo televizyon şirketleri ile yarışmaya başlamışlardır. Dünyanın her yerinde olduğu gibi Türkiye’de de video akış sektörü her geçen daha da büyümektedir. Akış Savaşları olarak anılan yoğun rekabet yaşanan bu büyüme yerel aktörlerin yanı sıra yabancı sermayenin pazara girişi ile artmaktadır. Video akış sektörünün rekabet analizi için Michael Porter’ın Beş Güç Modeli kullanılmıştır. Nitel içerik analizi yöntemi ile yapılan araştırma sonucunda sektördeki rekabetin yoğun olduğunu ve rekabet avantajına sahip platformların teknolojik yatırım, orijinal içerik üretimi ve yerelleşme stratejilerini etkili şekilde kullandıkları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Netflix, Video Akış Servisleri, Platform Rekabeti, Porter’ın Beş Güç Modeli

Kaynakça

• Akbaba, N. (2021). Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Çerçevesinde İnternet Dizi İzleyicileri Üzerine Bir İnceleme: Netflix, Puhutv, Blutv Örneğinde, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aluç, R. (2022). 6112 Sayılı Kanun Kapsamında İnternet Ortamından Sunulan İsteğe Bağlı Yayın Hizmetlerinin Düzenlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Amazon (2021). "2021 Annual Report", https://s2.q4cdn.com/299287126/files/doc_financials/2022/ar/Amazon-2021-Annual-Report.pdf
• Aral, G. A. (2018). A New Audience Experience: Revisiting Uses and Gratifications Approach In The Framework Of Subscription Video-On-Demand Platforms, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aslan, M. Ö. (2022). Yayıncılık Ekosisteminde Dönüşüm: Netflix Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atasoy Aktaş, A. D. (2021). Dijital Platformlarda Kullanılan Yapay Zeka Teknolojilerinin Kullanıcı Motivasyonları Üzerinden İncelenmesi: Netflix Örneği, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başer, E. ve Akıncı, S. (2020). “Kullanıcı Deneyimi ve Kişiselleştirme Bağlamında Bir Dijital Platform İncelemesi”, Selçuk İletişim, 13,(2), s. 866-897 https://doi.org/10.18094/josc.688523
• Belhadj, M. (2022). Pazarlama Hizmetinde Yapay Zeka: Netflix Öneri Sistemi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Belleflamme, P. ve Peitz, M., (2018). “Platforms And Network Effects”, L. Corchón & M. Marini (der.), Handbook Of Game Theory And Industrial Organization, Cheltenham, Uk: Edward Elgar Publishing, s.286-317. https://doi.org/10.4337/9781788112789.00019
• Blu TV (t.y.). "Vodafone abonelerine özel avantajlı fiyatlarla BluTV üyeliği nasıl oluşturabilirim?", https://destek.blutv.com/hc/tr/articles/5283048659090-Vodafone-abonelerine-%C3%B6zel-avantajl%C4%B1-fiyatlarla-BluTV-%C3%BCyeli%C4%9Fi-nas%C4%B1l-olu%C5%9Fturabilirim- Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Caporal, Jack, (2022). "Study: 55% of Americans Think There Are Too Many Streaming Options". https://www.fool.com/research/state-of-streaming/ Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Ceylan, Ö. (2022). Dijital Platformları İzleme Motivasyonlarının Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Netflix Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cunningham, S. ve Scarlata, A. (2020). “New Forms Of İnternationalisation? The İmpact Of Netflix in Australia”, Media International Australia, 177, (1), s.149-164.
• Çalışkan, Mehmet, (2023). "Yüzde 47’lik düşüş moralleri bozdu", https://www.haberturk.com/yuzde-47-lik-dusus-yasandi-3552838-magazin Erişim Tarihi: 04.01.2023.
• Dağ, M. (2022). Dijital Platformlar Sonrası Dizi İzleme Alışkanlığının Değişimi: Netflix Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirci, Mümtaz, (2021). "Platform Temelli İş Nedir?", https://lumost.net/platform-nedir/. Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• DiLillo, John, (2022). "The Egyptian Theatre Is Celebrating 100 Years of Movie Magic", https://www.netflix.com/tudum/articles/egyptian-theatre-history-100th-birthday Erişim Tarihi: 09.03.2023
• Elberse, A. ve Cody, M. (2019).“The Video-Streaming Wars İn 2019: Can Disney Catch Netflix?”, Harvard Business School Case, Harvard Business School.
• Fleısher, C. S. ve Bensoussan, B. E. (2008). Analysis Without Paralysis: 10 Tools To Make Better Strategic Decisions, Upper Saddle River, N.J. : Ft Press. http://archive.org/details/analysiswithoutp0000bens
• Gruenwedel, Erik, (2022). "Prime Video Quietly Drops the Amazon Name From Streaming Moniker". https://www.mediaplaynews.com/prime-video-quietly-dropping-the-amazon-name-from-its-streaming-moniker/ Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Hagiu, A. ve Wright, J. (2015), “Multi-Sided Platforms”, International Journal Of Industrial Organization, 43, s.162-174.
• Wikipedia, (2022) https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=List_of_streaming_media_services&oldid=1130283955#More_than_100_million_subscribers Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Idland, E., Øverby, H. ve Audestad, J. A., (2015). “Economic Markets For Video Streaming Services: A Case Study Of Netflix And Popcorn Time”, 2015: Norsk Informatikkonferanse. Https://Ojs.Bibsys.No/İndex.Php/Nık/Article/View/244
• Kartal, Beyazıt, (2021). “Discovery+, "Bugün İtibarıyla BluTV’de Yayına Başladı", https://www.webtekno.com/discovery-plus-blutv-yayina-basladi-h109502.html Erişim Tarihi:09.03.2023.
• Keller, Benno, (2018). "Virtual Competition: Online Platforms, Consumer Outcomes and Competition in Insurance", https://www.genevaassociation.org/sites/default/files/virtual_competition_and_insurance_0.pdf Erişim Tarihi:09.03.2023.
• Kırık, A. M. ve Dönmez, E. (2019). “Yeni Medya İle Değişen Televizyon Yayıncılığında İçerik Üretimi: Küresel Ve Yerel Ölçekli Platformlar”, N. Güngör (der.), Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi 6. Uluslararası İletişim Günleri Dijital Dönüşüm Sempozyumu, Üsküdar Üniversitesi Yayınları, s. 153-171.
• Kweon, H. J. ve Kweon, S. H. (2021). “Pricing Strategy Within The U.S. Streaming Services Market: A Focus On Netflix’s Price Plans”, International Journal Of Contents, 17, (2), s.1-8.
• Lad, A., Butala, S. ve Bide, P. (2020). “A Comparative Analysis Of Over-The-Top Platforms: Amazon Prime Video And Netflix”, J. C. Bansal, M. K. Gupta, H. Sharma, ve B. Agarwal (der.), Communication And Intelligent Systems, Springer, s.283-299 https://doi.org/10.1007/978-981-15-3325-9_22
• Levin, Sam, (2019).“Netflix co-founder: “Blockbuster laughed at us … Now there’s one left”, https://www.theguardian.com/media/2019/sep/14/netflix-marc-randolph-founder-blockbuster Erişim Tarihi: 13.12.2022.
• Maas, Jennifer, (2022). "Discovery Closes Acquisition of AT&T’s WarnerMedia", https://variety.com/2022/tv/news/discovery-warnermedia-merger-close-warner-bros-discovery-1235200983/ Erişim Tarihi: 08.01.2023.
• Motion Picture Association (2022). "2021 THEME Report", https://www.motionpictures.org/research-docs/2021-theme-report/ Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Nelson Jr., Keith, (2014). "Seeing Red: Starz CEO Says 2008 Netflix Deal Was “Terrible”", https://www.digitaltrends.com/movies/starz-ceo-netflix-terrible/ Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Netflix (2022). “Netflix Inc. 2022 Annual Report” https://s22.q4cdn.com/959853165/files/doc_financials/2022/ar/4e32b45c-a99e-4c7d-b988-4eef8377500c.pdf
• Nielsen (2022). "TV usage surges in November, and streaming hits another viewership milestone", https://www.nielsen.com/insights/2022/tv-usage-surges-in-november-and-streaming-hits-another-viewership-milestone/ Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Osur, L. (2016). Netflix And The Development Of The Internet Television Network, Doktora Tezi, Syracuse University
• Özmen, İ. (2020). Dijital Platformların Kullanımlar ve Doyumlar Bağlamında Alımlanması: Netflix ve Blutv Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Porter, M. E. (2015). Rekabet Stratejisi (Çev. G. Ulubilgen), Agora Kitaplığı.
• Rajala, J. ve Korhonen, A., (2020). Streaming Wars: Competitive Dynamics İn The Online Video Streaming İndustry, Yüksek Lisans Tezi, Jyväskylä University. https://jyx.jyu.fi/handle/123456789/69802 Randolph, M. (2020). Bu İş Asla Tutmaz (Çev. M. Yılmaz), Konu Kitap.
• Rietveld, J. ve Schilling, M. A., (2021). “Platform Competition: A Systematic And Interdisciplinary Review Of The Literature”, Journal Of Management, 47, (6), s.1528-1563.
• Sabah (2017). “Vodafone, çevrimiçi dizi Fi'ye sponsor oldu” https://www.sabah.com.tr/teknokulis/haberler/2017/03/25/vodafone-cevrimici-dizi-fiye-sponsor-oldu Erişim Tarihi: 07.01.2023.
• Sandvine. (2022). "2022 Global Internet Phenomena Report" https://www.sandvine.com/hubfs/Sandvine_Redesign_2019/Downloads/2022/Phenomena%20Reports/GIPR%202022/Sandvine%20GIPR%20January%202022.pdf?hsCtaTracking=18fff708-438e-4e16-809d-34c3c89f4957%7C067d9d28-ef90-4645-9d46-c70d10279247 Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Sevim, S. ve Sevim, B. (2018). “İzleyicinin Nabzını Tutmak: Büyük Veri, Tavsiye Algoritmaları ve Netflix”, 3. Uluslararası İletişim, Edebiyat, Müzik ve Sanat Çalışmalarında Güncel Yaklaşımlar Kongresi, s.50-58.
• Sharma, Anushka, Aksam, Mohd ve Gupta, Nandini (2021). "Industry Analysis of Streaming Platforms", https://www.ifsahansraj.com/post/industry-analysis-of-streaming-platforms Erişim Tarihi: 09.03.2023
• Spangler, Todd, (2022). "‘Max’ Could Be the Name of Merged HBO Max/Discovery+ Service", https://variety.com/2022/digital/news/name-of-hbo-max-discovery-plus-merged-service-1235450244/ Erişim Tarihi: 08.01.2023.
• Stoll, Julia, (2022). "Spending by streaming services on original content 2017-2021", https://www.statista.com/statistics/1299847/spending-on-original-content-by-streaming-services/ Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Sturgill, J. (2019), Beyond The Castle: An Analysis Of The Strategic Implications Of Disney+, Lisans Bitirme Tezi, East Tennessee State University.
• Szalai, G. ve Bond, P., (2019). "Disney Closes Fox Deal, Creating Global Content Powerhouse", https://www.hollywoodreporter.com/news/general-news/disney-closes-fox-deal-creating-global-content-powerhouse-1174498/ Erişim Tarihi: 27.12.2022.
• T24. (2020), "Dijital içerik platformu Gain, yayın hayatına başladı", https://t24.com.tr/haber/dijital-icerik-platformu-gain-yayin-hayatina-basladi,923735 Erişim Tarihi: 04.01.2023. The Walt Disney Company (2021). "Fiscal Year 2021 Annual Financial Report".
• Turner, G. ve Tay, J., (2009). Television Studies After Tv: Understanding Television İn The Post-Broadcast Era, Routledge.
• Tzuo, T. ve Weisert, G. (2019), Abonelik (Çev. T. Uzunçelebi), Salon Yayınları.
• Vitrinel, E. ve Ildır, A. (2021). “Global Internet TV Consortium” https://www.global-internet-tv.com/turkey Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Vodafone. (t.y.), "Vodafone Red ile 3 Ay Netflix Üyeliği Hediye". https://www.vodafone.com.tr/Red/hediye-netflix-teklifi Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Wayne, M. L. ve Castro, D., (2021), “Svod Global Expansion in Cross-National Comparative Perspective: Netflix in Israel And Spain”, Television & New Media, 22, (8), https://doi.org/10.1177/1527476420926496 s. 896-913.
• We Are Social, & Hootsuite. (2021). "Digital 2021 Global Overview Report", https://datareportal.com/reports/digital-2021-global-overview-report Erişim Tarihi: 09.03.2023
• We Are Social, & Hootsuite. (2022). "Digital 2022 Global Overview Report", https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/ Erişim Tarihi: 09.03.2023
• Yıldırım, Oktay Refik, (2022). "Warner Bros.: HBO Max, Türkiye’de Yayına Başlamayacak", https://www.webtekno.com/hbo-max-rtuk-lisansi-h128445.html Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• YouGov. (2022). "YouGov Survey: Opinions on TV and streaming" https://docs.cdn.yougov.com/6s2oh1o88q/crosstabs_Opinions%20on%20TV%20and%20streaming.pdf Erişim Tarihi: 09.03.2023.
• Yüncüoğlu, B. (2019). Dijital Platformların Pazarlanmasında Sosyal Medya Stratejileri: Netflix Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zengı̇n, F. (2022). “Dijital Akış Platformlarının “Yıkıcı” Etkisi: Sinemanın Geleceğine Dair Güncel Tartışmalar ve Bir Değerlendirme”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 47, s.194-210. https://doi.org/10.52642/susbed.1021531