Herkes için Tasarım Kapsamında bir Avrupa Birliği Gençlik Projesi Deneyimi: Engelsiz Yozgat

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 7, 58 - 74, 03.06.2016

Çiğdem Belgin Dikmen , Zühal Özçetin

Öz

Mimarlık doğal çevrenin verilerini kullanarak yapay bir çevre oluştururken, kullanıcıların istek ve gereksinimlerine yanıt verecek biçimde sağlıklı, yaşanılabilir, estetik ve erişilebilir mekânlar yaratmayı amaçlayan bir disiplindir. Doğal çevrenin yapılar ve kentsel mekânlarla oluşan yapay/fiziksel çevreye dönüşmesi sürecinde mekânların ve yapıların tüm kullanıcı grupların istek ve gereksinimlerine yanıt verecek biçimde tasarlanması gerekir. Kullanıcıların çoğunluğu mekânlara ve yapılara kolay ve zahmetsiz erişir ve kullanırken çocuklar, yaşlılar ve engelliler gibi bazı dezavantajlı gruplar sorunlarla karşılaşmaktadır. Ülkemizde engellilerin yasa ile kendilerine tanınmış temel hakları gerçekleştirmelerine olanak tanıyacak mimari düzenlemelerin tanımlanmasına, engellilerin karşılaştıkları sorunların giderilmesine yönelik çalışmalar çeşitli platformlarda gündeme gelmekte ve çözüm üretilmektedir. Ancak yapılarımızın ve kentsel mekânlarımızın pek çoğu engelli kullanıcılar için mekânsal yetersizlikler içermekte ve sorun oluşturmaktadır. Bu bağlamda kentsel mekânların standartlara uygun olarak tasarlanmamış ve niteliksiz uygulanmış olması kadar, engelli kullanıcılar için gereksinim duyulan düzenlemelerden yoksun olması da engellilerin kentsel mekânı kullanımını olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada Bozok Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü öğrencileri tarafından oluşturulan Bozok Mimarlık Genç Tasarım Grubu’nun Avrupa Birliği Gençlik Programları Eylem 1.2 Gençlik Girişimleri desteği ile gerçekleştirdiği “Engelsiz Yozgat” proje deneyimi aktarılmaktadır. Çalışma kentsel mekânlarda engellilere yönelik düzenlemelerin gerçekleştirilmesini, erişebilirliğin yaygınlaştırılmasını, kentli ve mimarlık öğrencileri özelinde farkındalık yaratılmasını, evrensel tasarım/herkes için tasarım kavramları ile kamuoyunun bilgilendirilmesini ve yapılan proje ile yerel yönetimlere katkı sağlanmasını amaçlamaktadır. Proje kapsamında Genç Tasarım Grubu elemanlarına engellilerin kentsel mekânda karşılaştıkları güçlükler ve bu güçlüklerin ortadan kaldırılması için yapılması gereken mimari düzenlemelere ilişkin bilgiler verilmiş, Yozgat kentinin en önemli yaya ve taşıt ulaşım aksı olan Lise Caddesi üzerinde gerçekleştirilen bir alan çalışması ile kentsel mekânların engellilere uygunluğu sorgulanmış ve engellerin kaldırılmasına yönelik olarak projeler üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Engelliler, herkes için tasarım, erişilebilirlik, kentsel mekân, Engelsiz Yozgat Gençlik Projesi

The European Union Youth Project Experience in the Context of Design for all: Accessible Yozgat

Öz

Architecture is a discipline that aims to create accessible spaces using the data of the natural environment while creating an artificial environment, users' demands and requirements in order to respond to the healthy, liveable, aesthetic spaces. In the process of which consist of buildings and urban spaces have to be designed with respond to needs of all types of users in the process of transformation of natural environment to the physical environment consisting of artificial structures and urban spaces. Whereas the most of the users can able to access the urban spaces and buildings easily; children, elder and handicapped people have always several problems. In our country, people with disabilities to perform the fundamental rights granted to them by law to allow the identification of architectural arrangement, in order to overcome the problems faced by disabled studies come to the agenda of various platforms and solutions are produced. However, many of our urban spaces include lack of spatial deficiencies and constitute a challenge for disabled users. In this context, urban spaces are not designed according to the standards and unqualified to be applied and required arrangements for disabled users with disabilities to be deprived of the use of the urban space are adversely affected. In this study, Bozok University Faculty of Architecture Department of Architecture students created by Bozok Architecture Young Design Group, European Union Youth Programme Action 1.2 Youth Initiatives with the support of its “Unhindered Yozgat” project experience is transferred. This study aims disabled arrangements to be performed and universalized accessibility in urban spaces, to create a special awareness for and architectural students inform the public universal design/design for all concepts and to local governments contribute the project. In this context of the project formed the group member with disabilities in urban spaces they encounter difficulties and these difficulties elimination to be done to design regulatory information given, Yozgat the most important pedestrian and vehicle transport axle with High Street carried out a field study with the urban spaces disabled suitability has been questioned and the removal of barriers as for the projects were produced. 

Anahtar Kelimeler

Disabled design for all, accessibility, urban space, accessible Yozgat Youth Project

Kaynakça

• 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun (http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378.pdf)
• Aközer, E. 2007. Dosya: Tasarım ve Özgürlük, Özgürleştiren Tasarım, Ankara, Mimarlar Odası Ankara Şubesi Yayını, s. 7-9
• Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı & Devlet İstatistik Enstitüsü, Türkiye Özürlüler Araştırması, 2002. Turkey Disability Survey, DİE Matbaası, 2. Baskı, 2009. http://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0014899.pdf (Erişim Tarihi: 05.07.2014)
• Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı “Toplum Özürlülüğü Nasıl Algılıyor” Raporu, 2013. (http://egitim.beun.edu.tr/cv/eunlu/wp-content/uploads/sites/60/2013/11/toplum_ozurlulugu_nasil_anliyor.pdf) (Erişim tarihi: 05.07.2014)
• Başbakanlık Özürlüler İdaresi Yerel Yönetimler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler Teknik El Kitabı (2010). (Edit.) Kaplan, H., Yüksel, Ü., Gültekin, A.B., Güngör, C., Karasu, N. ve Çavuş M. (http://engelsiz.beun.edu.tr/tr/wp-content/uploads/2013/06/ulasilabilirlik.pdf) (Erişim Tarihi: 01.09.2015)
• Dikmen, Ç.B. 2011. Avrupa Kentsel Şartı Ulaşım ve Dolaşım İlkeleri Kapsamında Engellilerin Kentsel Alan ve Yapılara Erişebilirliklerinin Sorgulanması: Yozgat Örneği, e-Journal of New World Sciences Academy 6, (4), s. 838-858 http://www.newwsa.com/download/gecici_makale_dosyalari/NWSA-1763-2-7.pdf
• Dünya Engelliler Vakfı, Engelsiz Şehir Planlaması Bilgilendirme Raporu, 2010. (Haz. Canan Koca), İstanbul
• Dünya Şehircilik Günü, 7. Türkiye Şehircilik Kongresi, 2011, Herkes İçin Kent, Herkes İçin Planlama: Akıllıca, Adaletle, Yeniden, İstanbul
• Gümüş, Ç. D., Tasarıma Kapsayıcı Yaklaşım: Herkes İçin Tasarım Tasarımda Önemli Bir Kesim: Özürlüler İngiltere, Japonya ve Türkiye’de Özürlülük ve Erişilebilirlik, 2009. Mimarlık Dergisi, sayı: 347, http://www.mimarlarodasi.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm?
• sayfa=mimarlik&DergiSayi=361&RecID=2065
• (Herkes İçin Tasarım Müfredatı Geliştirme Çalıştayı 2011)
• Joines, S. and Valenziano, S. 1998. The Universal Design File: Designing for People of All Ages and Abilities The Center for Universal Design, NC State University
• Kesik, O.A., Demirci, A. ve Karaburun, A. (2013). Büyükşehirde Yaşayan Engelli Yayalar İçin Kaldırımların Analiz Edilmesi: Şişli Örneği, Doğu Coğrafya Dergisi, s. 135-154, Erzurum. http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/viewFile/1021009976/1021007945 (Erişim Tarihi:26.06.2014).
• Türkiye İstatistik Kurumu, Özürlü İstatistik Sonuçları, 2002. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1017 (Erişim tarihi: 22.05.2014)
• Murat, S. 2009. Genel Olarak Özürlülere Yönelik Çalışmalar ve İmsek Örneği, İstanbul, Sosyal Siyaset Konferansları, 56. Kitap, Ġ.Ü. Yayın No. 4806, s. 21-89
• http://www.sosyalhizmetuzmani.org/engeliyasasi.htm, (Erişim Tarihi: 23.04.2011)
• Palabıyık, H. (2004). Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Anlaşmaları, Kentli Hakları ve Avrupa Kentsel Şartı, İzmir, Z. Toprak, H. Yavaş, M. Görün (Ed.), Birleşik Yayınları http://members.comu.edu.tr/hpalabiyik/makale/f9.pdf (Erişim Tarihi: 09.09.2011).
• Öncül, R. 1989. Özel Eğitim Sözlüğü, Karatepe Yayınları, s. 15, Ankara
• Özgür, G. 2004. Engelli Çocuklar ve Eğitimi, Özel Eğitim, Karahan Kitapevi, s.3, Adana
• TUİK Özürlü İstatistik Sonuçları 2002.
• https://www.google.com/earth/ (Erişim Tarihi: 21.04.2013)
• Ç. B. DİKMEN & Z. ÖZÇETİN Arşivi