Yanardağ Patlamalarının Türkiye’deki FIR Sahaları Üzerine Etkisi: Volkanik Kül İçin 14 Nisan 2010 Örnek Olay İncelemesi

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 5, 149 - 154, 04.01.2016

Emrah Tuncay Özdemir , Ali Deniz

Öz

Volkanik kül bulutları patlamanın olduğu yanardağdan yüzlerce, binlerce mil uzaklara kadar hatta kıtalararası mesafeler boyunca meteorolojik şartlara bağlı olarak sürüklenebilir. Çok geniş bir hava sahasında etkili olabilir. Kül bulutları birkaç ülke, FIR (Flight Information Region-Uçuş Bilgi Bölgesi) ve kontrol sahasına yayılarak tehlike oluşturabilir. Çok geniş bir sahada etkili olan volkanik kül bulutları havacılık için hayati önem taşımaktadır. Volkanik kül bulutlarının mevcut olması veya günümüzde öngörüsü yapılan etki alanlarının tespit edilebilmesi uçuşlarda rota değişimlerine, gecikmelere ve hatta uçuş iptallerine neden olmaktadır. Bu çalışmada 2010 ile 2015 yılları arasında meydana gelen yanardağ patlamalarının Türkiye FIR Sahaları üzerindeki etkisi incelenmiştir. 5 yıllık periyotta Fransa’da bulunan Volkanik Kül Tavsiye Merkezi (VAAC-Volcanic Ash Advisory Centre) Toulouse’la koordineli çalışan Londra Volkanik Kül Tavsiye Merkezi tarafından hazırlanan Volkanik Kül Grafikleri (VAG-Volcanic Ash Graphic) kullanılmıştır. Türkiye’deki FIR Sahalarına olan etkilerin araştırılması içinde Türkiye’de bulunan Ankara FIR (LTAA) ve İstanbul FIR (LTBB) sahaları için sırasıyla Esenboğa ve Atatürk Uluslararası Havalimanları Meteoroloji Ofisleri tarafından hazırlanan SIGMET (Significant Meteorological Information) mesajları değerlendirilmiştir. Elde edilebilinen Atatürk Uluslararası Havalimanı Meteoroloji Ofisi’nin hazırlamış olduğu SIGMET mesajlarının sonuçlarına göre; 18 Nisan 2010 tarihinde  Trakya’nın kuzeyi ve Karadeniz’in güney batısı, 19 Nisan 2010 tarihinde de Karadeniz’in güney batısı uçuş seviyesi olarak 10.000 feet ile 30.000 feet arasındaki mesafeler için uçuşlara kapatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Volkanik Kül, VAAC, VAG, İstanbul FIR, Ankara FIR

Teşekkür

Yazarlar, SIGMET verilerinin elde edilmesindeki desteklerinden dolayı Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne bağlı İstanbul Atatürk Havalimanı Meteoroloji Ofisi’nin değerli personellerine teşekkür ederler. Ayrıca Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi’nin hakemlerinin yapmış oldukları öneri ve eleştirilerinden dolayı sağladıkları katkılar için de teşekkür ederler.

The Effect of Volcanic Eruptions on Turkish FIR Areas: A Case Study of Volcanic Ash on 14 April, 2010

Öz

Volcanic ash clouds could be drifted to hundreds, thousands of miles away and even intercontinental depending on meteorological conditions. They can have an effect over a very large air space. Ash clouds can drift over multiple countries, FIR (Flight Information Regions) and control areas and may cause danger. Volcanic ash clouds, which are effective in a very large area, have vital importance for aviation. Existence of volcanic ash clouds, or locating the dangerous areas may cause route changes, delays or even flight cancellations. In this study, the effect of volcanic eruptions between 2010-2015 in Turkish FIR areas were examined. The 5 year period of VAG (Volcanic Ash Graphic), which is designed by London Volcanic Ash Advisory Centre (VAAC) and works in coordination with Toulouse VAAC located in France, was used. In order to investigate the effects on Turkish FIR areas of Ankara FIR (LTAA) and Istanbul FIR (LTBB) areas, the SIGMET (Significant Meteorological Information) messages, which were generated by Esenboğa and Atatürk International Airport Meteorological Offices respectively, were examined. As the result of SIGMET messages generated by Atatürk International Airport Meteorological Office, flights between 10.000 and 30.000 feet altitude were cancelled in 18th April 2010 for northern Thrace and south west Black Sea region as well as in 19th of April 2010 for south west Black Sea region.

Anahtar Kelimeler

Volcanic Ash, VAAC, VAG, İstanbul FIR, Ankara FIR

Kaynakça

• Annanurov, S., Deniz, A., Özdemir, E.,T., (2014). İstanbul
• Fır Sahası İçin Sigmet ve Airmet Analizi. V. Ulusal Havacılık
• ve Uzay Konferansı, 8-10 Eylül 2014, Erciyes Üniversitesi,
• Kayseri. UHUK-2014-082.
• AVO (Alaska Volcano Observatory), 2015. <http://www.avo.alaska.edu/color_codes.php>, alıntılanma tarihi: 19.03.2015
• Boeing, 2000. Advances in Volcanic Ash Avoidance and Recovery: Aero Volume 9, p. 18-27
• Boston, 2014. <http://www.boston.com/bigpicture/2010/05/mount_st_helens_30_years_ago.html>, alıntılanma tarihi: 13.12.2014
• Dunn, M., G., Wade, D., P., 1994. Influence of Volcanic Ash Clouds on Gas Turbine Engines, in Casadevall, T. J. (ed.). "Volcanic Ash and Aviation Safety - Proceedings of the First International Symposium on Volcanic Ash and Aviation Safety" U.S. Geological Survey Bulletin 2047, p. 107-118
• Eur Sigmet Guide, 2007. ICAO Eur Doc 014 (third edition)
• Eurocontrol, 2015. <https://www.eurocontrol.int/sites/default/files/field_tabs/content/documents/nm/cartography/09012014-firuir-lower-airspace-ectl.pdf>; alıntılanma tarihi: 01.03.2015.
• ICAO (International Civil Aviation Organization), 2001. Manual on Volcanic Ash, Radioactive Material, and Toxic Chemical Clouds: Doc 9691-AN/954.
• ICAO (International Civil Aviation Organization), Annex, 2013. “Annex3– Meteorological Service For International Air Navigation” Eighteenth Edition, July 2013
• Meteo France, 2015. <http://www.meteo.fr/vaac/>, alıntılanma tarihi: 01.03.2015
• Meteoroloji, 1999. 2. Ana Jet Üs/Uçuş Eğitim Merkezi Komutanlığı Yayınları No:6, Aralık 1999, sa: 229-233.
• MGM (Meteoroloji Genel Müdürlüğü), Havacılık Meteorolojisi, 2010. Havacılık Meteorolojisi Kitabı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü yayınları.
• MGM (Meteoroloji Genel Müdürlüğü) Sigmet Gamet İhbar Eğitimi, 2014. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Sigmet Gamet İhbar Eğitimi, 2014, 24-28 Şubat 2014, Antalya,5-6, 14-15.
• Özdemir, E.,T., Deniz, A., (2015). Yanardağ Patlamalarının
• Türkiye’deki Fır Sahaları Üzerine Etkisi. VII. Atmospheric
• Science Symposium, April 28-30, 2015, İstanbul, Turkey.
• Bildiri Kitabı, Cilt: 1, sa: 393-404, ISBN: 978-975-561-461-8.
• USGS (United States Geological Survey), 2015.
• <http://www.usgs.gov/>, alıntılanma tarihi: 19.03.2015
• VAAC (Volcanic Ash Advisory Centre), London, 2015.
• <http://www.metoffice.gov.uk/aviation/vaac/vaacukvag.html>
• alıntılanma tarihi: 01.03.2015
• Volcanoes, 2014. <http://volcanoes.usgs.gov/ash/trans/#aircraft>, alıntılanma tarihi: 13.12.2014
• Warwingsart, 2014. <http://www.warwingsart.com/12thAirForce/Vesuvius.html>, alıntılanma tarihi: 13.12.2014
• Wikipedia, 2014. <http://tr.wikipedia.org/wiki/Vez%C3%BCv_Yanarda%C4%9F%C4%B1>,<http://en.wikipedia.org/wiki/Mount_St._Helens>, alıntılanma tarihi: 13.12.2014
• Wikipedia, 2015. <http://tr.wikipedia.org/wiki/Eyjafjallaj%C3%B6kull >, alıntılanma tarihi: 21.03.2015