The Structural Comparison of the Traditional Turkish House with the Traditional Japanese House

Yıl 2019, Sayı: 16, 646 - 661, 31.08.2019

Uğur Özcan Sena Güngör

https://doi.org/10.31590/ejosat.591305

Cited By: 4

Öz

From prehistoric times to the present day, dwelling has been among the
basic vital needs of human beings. In the process of communal development, the
change in the perspective of dwelling concept has caused differences in
architectural production and houses was developed which could meet the new
living conditions. The traditional dwelling architecture which is the marker of
the urban identity, is shaped in parallel with the social structure, cultural
values, social tendencies, belief systems and historical accumulation, becomes
a dynamic phenomenon with its communal, social, cultural and historical
dimensions. The traditional houses produced in different geographies and
different societies undertake an important mission in terms of being the
product of the common cultural heritage of the society, forming the historical
memory and reflecting the philosophy of lifestyle. The traditional Turkish
House and Japanese House, which is shaped by the ideological attitudes,
cultural dynamics, social tendencies, belief systems, economic structure, technological
level and the experience of the society, has been in existence for hundreds of
years. In this study, the similarities and differences between the
architectural design approaches applied in traditional dwelling architectures,
which are produced in two different communities, were examined comparatively
and it was aimed to reveal the original value and importance of the two
dwelling traditions. Two traditional dwelling architecture have been evaluated
by analyzing the historical, social, cultural and ideological backgrounds of
design principles and structural features applied in their formation. The
geographical conditions and climatic features with the physical and functional
formations, structural and spatial features and aesthetic richness that influenced
the formation of the traditional Turkish House and the Japanese House were
revealed in the context of the traditional life, values judgments and cultural
dynamics. When the findings of the comparative analysis between two traditional
dwelling architectures are evaluated, it is understood that the two dwelling
traditions show similarities in terms of the flexible spatial configuration and
the interior design details and differences in terms of the principles applied
in the interior organization, construction techniques and structural features.

Anahtar Kelimeler

Traditional Dwelling Architecture, Traditional Turkish House, Traditional Japanese House

Geleneksel Türk Evi ile Geleneksel Japon Evi’nin Yapısal Açıdan Karşılaştırılması

Öz

Tarih öncesi dönemlerden
günümüze dek barınma, insanoğlunun temel yaşamsal gereksinimleri arasında yer
almıştır. Toplumsal gelişim sürecinde, barınma kavramına bakış açısının
değişmesi, mimari üretimde farklılıklara neden olmuş ve yeni yaşam koşullarına
cevap verebilecek mekân kurgusuna sahip konutlar geliştirilmiştir. Toplumun
tarihi kent kimliğinin imleyicisi olan geleneksel konut mimarisi, toplumsal
yapı, kültürel değerler, sosyal eğilimler, inanç sistemleri ve tarihsel birikim
ile paralel olarak biçimlenerek toplumsal, sosyal, kültürel ve tarihsel
boyutlarıyla dinamik bir olgu haline gelmektedir. Farklı coğrafyalarda, farklı
toplumlarda üretilen geleneksel konutlar, toplumun ortak kültürel mirasının
ürünü olması, tarihi belleğini oluşturması ve yaşam felsefesini yansıtması
bakımından önemli bir misyon üstlenmektedir. Kültürel değerlerini muhafaza
etmeyi başarmış iki toplumun ideolojik tutumları, kültürel dinamikleri, sosyal
eğilimleri, inanç sistemleri, ekonomik yapısı, teknolojik düzeyi ve toplumun
yaşanmışlıkları ile biçimlenen, geleneksel tasarım ilkelerinin vücud bulduğu
geleneksel Türk Evi ile Japon Evi yüzlerce yıldır varlığını sürdürmektedir. Bu
çalışmada, iki farklı toplumda üretilen geleneksel konut mimarisinde uygulanan
mimari tasarım yaklaşımları arasındaki benzerlikler ve farklılıklar
karşılaştırmalı olarak incelenerek iki konut geleneğinin özgün değerini ve
önemini ortaya koymak amaçlanmıştır. İki geleneksel konut mimarisi, oluşumundan
uygulanan tasarım ilkelerinin ve yapısal özelliklerinin tarihsel, sosyal,
kültürel ve ideolojik arka planları tahlil edilerek değerlendirilmiştir.
Geleneksel Türk Evi ile Japon Evi’nin oluşumunda etkili olan coğrafi koşullar
ve iklimsel özellikler ile birlikte iki toplumun geleneksel yaşamı, değerler
yargıları ve kültürel dinamikleri bağlamında iki konut geleneğinin fiziksel ve
işlevsel oluşumları, yapısal ve mekânsal özellikleri ile estetiksel
zenginlikleri ortaya konulmuştur. Birbirinden farklı iki topluma ait geleneksel
konut mimarisi arasında yapılan karşılaştırmalı analiz bulguları
değerlendirildiğinde, farklı işlevleri bir arada barındıran esnek mekân
kurgusu, iç mekân biçimlenişinde uygulanan detaylar bakımından iki geleneksel
konut geleneği oldukça yakın benzerlikler gösterdikleri, özgün yapım teknikleri
ve yapısal özellikler, iç mekan organizasyonunda uygulanan ilkeler açısından
birbirlerinden farklı nitelikler taşıdıkları anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Konut Mimarisi, Geleneksel Türk Evi, Geleneksel Japon Evi

Kaynakça

• Akok, M. (1951). “Çorum’un Eski Evleri”, Arkitekt Dergisi, 237-238,171-189.
• Akok, M. (1957). “Tokat Şehrinin Eski Evleri”, Ankara Üniversitesi Türk ve İslam Sanatları Tarihi Enstitüsü İlahiyat Fakültesi Yıllık Araştırmalar Dergisi, 2, 129-151.
• Ayverdi, A. (1972). Japonya Mimarlığı Mekanı: Özellikle İç Mekan Kuruluşuna Yaklaşım. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Bektaş, C. (2018). Türk Evi. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Bertram, C. (2012). Türk Evini Hayal Etmek Eve Dair Kolektif Düşler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boran, S., Yılmaz, D., Ürük, Z. F., Gökler, S. H. (2018). “Evaluation of Spatial Risks of Nursing Homes by Fuzzyy Risk Analysis Metod”, 18. Uluslararası Üretim Araştırmaları Sempozyumu, Vienna Teknik Universitesi, Viyana, Avusturya.
• Bossert, J. ve Meutes-Wilsing, A. (1997). Gündelik Yaşamda Zen. (çev. Seda Toksoy). İstanbul: Okyanus Yayıncılık.
• Bostancıoğlu, E. (2002). Çatılar. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları.
• Bozkurt, S. G. (2013). “19.yy.da Osmanlı Konut Mimarisinde İç Mekan Kurgusunun Safranbolu Evleri Örneğinde İrdelenmesi”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 62, 37-70.
• Bozkurt, S. G. ve Altınçekiç, H. (2013). “Anadolu’da Geleneksel Konut ve Avluların Özellikleri ile Tarihsel Gelişiminin Safranbolu Evleri Örneğinde İrdelenmesi”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 63, 69-91.
• Cansever, T. (2002). Türk Evi’nin Mimarisi. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Cansever, T. (2009). İslam’da Şehir ve Mimari. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Cansever, T. (2010). Osmanlı Şehri. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Cram, R. A. (1906). Impressions of Japanese Architecture and the Allied Arts. London: John Lane The Bodley Head.
• De Mente, B. L. (2006). Elements of Japanese Design. New York: Tuttle Publishing.
• Eldem, S. H. (1954). Türk Evi Plan Tipleri. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Eldem, S. H. (1984). Türk Evi Osmanlı Dönemi. İstanbul: Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı.
• Erdemir, A. V. (2000). Genel Hatlarıyla Cha-No-Yu. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 105-115.
• Erdemir, E. (1993). Culture-Space Relationship: Japanese Traditional Residential Interiors. Bilkent Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Evren, M. (1959). Türk Evinde Çıkma. İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Doçentlik Tezi, İstanbul.
• Eyüce, A. (2005). Geleneksel Yapılar ve Mekanlar. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Göğebakan, Y. (2015). “Karakteristik Bir Değer Olan Geleneksel Türk Evi'nin Oluşumunu Belirleyen Unsurlar ve Bu Evlerin Genel Özellikleri”, İnönü Üniversitesi Kültür Ve Sanat Dergisi, 1 (1), s.41-55.
• Günay, R. (1989). Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluşumu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Günay, R. (1998). Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Günay, R. (2014). İstanbul’un Kaybolan Ahşap Konutları. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Güvenç, B. (2002). Japon Kültürü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Hasol, D. (2012). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Kafesçioğlu, R. (1954). Kuzey-Batı Anadolu’da Ahşap Ev Yapıları. İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Doçentlik Tezi, İstanbul.
• Kakuzo, O. (2014) Çay ve Zen. (çev: Barış Acar). İstanbul: Maya Kitap.
• Keskin, S. ve Yıldırım, K. (2016), “Geleneksel Kemaliye Evlerine Ait Kapıların İncelenmesi”, Sanat ve Tasarım Dergisi, sayı: 17, s. 119-137.
• Koren, L. (2017). Sanatçılar, Tasarımcılar, Şair ve Filozoflar için Wabi-Sabi. (çev. Burcu Denizci). İstanbul: Sub Yayıları.
• Köse, A. (2005). “Türkiye'de Geleneksel Kırsal Konut Planlarında Göçebe Türk Kültürü İzleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 158-191.
• Kuban, D. (1976). Sanat Tarihimizin Sorunları. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Kuban, D. (1995). Türk “Hayat”lı Evi, İstanbul: Ziraat Bankası Yayınları.
• Kuban, D. (2002). Mimarlık Kavramları. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Kuban, D. (2017). Türk Ahşap Konut Mimarisi 17. - 19. Yüzyıllar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Küçükerman, Ö. (1973). Anadolu'daki Geleneksel Türk Evinde Mekan Organizasyonu Açısından Odalar. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayını.
• Küçükerman, Ö. (1985). Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayını.
• Küçükerman, Ö. ve Güner, Ş. (1995). Türk Mirasında Türk Evleri. İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Linam, J. E. (1999). Machiya and Transition A Study of Developmental Vernacular Architecture. Virginia Polytechnic Institute and State University, Thesis Proposal, Virginia.
• Matsushita, S. (2004). Comparative Study Of The Structure Of Traditional Timber Housing In Turkey And Japan. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Morse, E. S. (1886). Japanese Homes and Their Surroundings. Boston: Ticknor and Company.
• Naumann, R. (2007). Eski Anadolu Mimarlığı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Nishi, K. ve Hozumi, K. (1996). What is Japanese Architecture: A Survey of Traditional Japanese Architecture. Tokyo: Kodansha International Ltd.
• Özdoğan, M. (1996). “Kulübeden Konuta: Mimarlıkta İlkler”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, Habitat II Konferansı, İstanbul.
• Özel, Y. (2019). “Türk Evinde Sokağa Uzanan İç Mekanlar: Çıkmalar”, 3. Uluslararası Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Konferansı, Berlin, Almanya.
• Özel, Y., Ürük, Z. F., Uzgören, G., Öztürk, T. (2018). “Mobilya ve Süs”, 2. Ulusal İç Mimari Tasarım Sempozyumu, Trabzon.
• Öztürk, T., Ürük, Z. F., Özel, Y., Uzgören, G. (2018). “Mekansal Elverişlilik ve Fiziksel Çevre Kalitesi Bağlamında Mekânsal Kalite Analizi”, 2. Ulusal İç Mimari Tasarım Sempozyumu, Trabzon.
• Rapoport, A. (1969). Human Form and Culture. USA: Prentice-Hall.
• Roderick, J. (2008). Minka: My Farmhouse in Japan. New York: Princeton Architectural Press.
• Sadler, A. L. (2009). Japanese Architecture: A Short History. New York: Tuttle Publishing.
• Soetsu, Y. (1989). The Unknown Craftsman: A Japanese Insight into Beauty. Tokyo: Kodansha International Ltd.
• Solak, S. G. (2017). “Mekan-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kurumsal Bir Bakış”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (1), s.13-37.
• Soshitsu, S. (1998). The Japanese Way of Tea: From its Origins in China to Sen Rikyu. Honolulu: University of Hawai’i Press.
• Soysal. M. (1996). Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşmenin Öyküsü. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Suzuki, S. (1992). Zen Zihni Başlangıç Zihnidir. (çev. Cem Şen). İstanbul: Dharma Yayınları.
• Suzuki, D. T. (1997). Zen Budizm: D.T. Suzuki'den Seçme Yazılar. (çev. İlhan Güngören). İstanbul: Yol Yayınları.
• Trevanian. (2004). Şibumi. (çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak). İstanbul: E Yayınları.
• Tuztaşı, U. (2010). İdeal Osmanlı Türk Evinin Anadolu Evlerinden Ayrıştırımında Biçimsel ve Bilimsel Açıklamalar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14, 497-510.
• Tuztaşı, U. ve Aşkun, İ. Y. (2013). “Türk Evi İdealleştirmesinde Osmanlı Evi ve Anadolu Evi Kavramlarının Ortaklıklarına İlişkin İşlevsel Açıklamalar”, Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 66, 279-296.
• Ürük, Z. F. (2016). “Medeniyetler İçinde Hamamın Gelişimi ve Kültürel Olarak Mekân Analizleri”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi- The Journal of Academic Social Science, 28, s. 185-209.
• Ürük, Z. F., Yımaz, D. (2017) “Analysis of Spatial Flow and Determination Life Risks of People Living in Nursing Homes in İstanbul”, 17. Uluslararası Üretim Araştırmaları Sempozyumu, Vienna Teknik Üniversitesi, Viyana, Avusturya.
• Vitruvius. (2005). Mimarlık Üzerine On Kitap. (çev. Suna Güven) İstanbul: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları.
• Yagi, K. (1986). A Japanese Touch for Your Home. Tokyo: Kodansha International Ltd.
• Yamamoto, T. (1989). Geleneksel Türk ve Japon Evlerinin Mekansal ve Yapısal Açıdan Karşılaştırılması ve Koruma Yöntemlerinin İncelenmesi. Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Yamazaki, M. (2010). Japon Kültürü: Japonlar ve Bireycilik. (çev. Oğuz Baykara). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Yoshida, T. (1956). The Japanese House and Garden. New York: Frederick A. Praeger.
• Young, D. ve Young M. (2007). The Art of Japanese Architecture. New York: Tuttle Publishing.
• Yürekli, F. ve Yürekli, H. (2007). Türk Evi Gözlemler-Yorumlar. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Watts, A. W. (1998). Zen Yolu: Zen Budizm’in İlkeleri. (çev. Sena Uğur). İstanbul: Şule Yayınları.
• URL-1: https://www.timetoast.com/timelines/historia-de-la-arquitectura-i (Erişim Tarihi: 13.11.2018)
• URL-2: http://tarihdeniz.blogspot.com/2009/12/cayonu-ilk-neolitik-yerlesimler.html (Erişim Tarihi: 15.11.2018)
• URL-3: http://www.mustafacambaz.com/details.php?image_id=31459 (Erişim Tarihi: 26.11.2018)
• URL-4: http://www.siverekhaber.com/unutulmaya-yuz-tutmus-tarihi-kapilar-p3-aid,6819.html#galeri (Erişim Tarihi: 10.12.2018)
• URL-5: http://minetozanlioglu.blogspot.com/2013/11/iran-gunlugum-11-isfahan.html (Erişim Tarihi: 10.12.2018)
• URL-6: https://www.osmaneli.bel.tr/osmaneli-konaklari (Erişim Tarihi: 11.12.2018)
• URL-7: http://www.sirtcantam.com.tr/emirhocazade-ahmet-beyler-evi…/ (Erişim Tarihi: 20.12.2018)
• URL-8: https://www.dunyabulteni.net/kultur-sanat/osmanli-turk-evi-ozellikleri-h432420.html (Erişim Tarihi: 24.12.2018)
• URL-9: http://artehistoriaestudios.blogspot.com/2018/12/capitulo-4-japon-moderno-temprano.html (Erişim Tarihi: 10.02.2019)
• URL-10: https://www.alamy.es/foto-japon-izushi-izushi-shiryokan-museum-interior-gran-suelo-de-tatami-con-escalera-con-armario-de-almacenamiento-incorporado-debajo-el-periodo-meiji-119566228.html (Erişim Tarihi: 14.03.2019)
• URL-11: http://tsukushigata.webcrow.jp/others002.html (Erişim Tarihi: 15.02.2019)
• URL-12: http://www.mahoron.fcp.or.jp/nenpou/nenpou2001_37.htm (Erişim Tarihi: 23.03.2019)
• URL-13: http://www.wikiwand.com/tr/Osmanl%C4%B1_mimarisi (Erişim Tarihi: 25.03.2019)
• URL-14: http://innersilence.jp/blog/?p=379 (Erişim Tarihi: 25.03.2019)
• URL-15: https://sites.google.com/site/safranboluluyuz/eserler/evleri (Erişim Tarihi: 03.04.2019)
• URL-16: https://interior-book.jp/112770 (Erişim Tarihi: 03.04.2019)
• URL-17:https://www.tripadvisor.co.uk/LocationPhotoDirectLink-g311316-d547572-i43345760-Mehmet_Ali_Aga_Mansion-Datca_Mugla_Province_Turkish_Aegean_Coast.html (Erişim Tarihi: 05.04.2019)
• URL-18: https://liiife.jp/culture/traditional-japanese-houses/ (Erişim Tarihi: 05.04.2019)
• URL-19: http://www.sirtcantam.com.tr/emirhocazade-ahmet-beyler-evi…/ (Erişim Tarihi: 07.04.2019)
• URL-20: https://gardenmirror.wordpress.com/ (Erişim Tarihi: 14.04.2019)
• URL-21: http://www.mimdap.org/?p=114745 (Erişim Tarihi: 04.05.2019)
• URL-22: http://touzainanboku.com/?p=1079 (Erişim Tarihi: 04.05.2019)