Leed Sertifikasyon Sistemi Bağlamında Sürdürülebilir Kentleşme Projesi: Atatürk Orman Çiftliği Örneği

Yıl 2020, Sayı: 19, 850 - 857, 31.08.2020

İlknur Akıner Muhammed Ernur Akıner

Öz

Kentsel planlama ve tasarım disiplinlerinin de gündeminde olan çevresel problemler, içinde bulunduğumuz yüzyılın en önemli sorunudur. Oysa 1920'lerde çevre bilincinin, tüm dünyada, henüz bu kadar yaygın olmadığı bir dönemde, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Atatürk, Atatürk Orman Çiftliği'ne (AOÇ) bağlı çevre sorunlarının başarılı bir şekilde ele alınması bağlamında, çevre bilincini yaymaya çalışmıştır. Atatürk Orman Çiftliği, Türkiye için çok önemli bir değerdir ve çevre bilincinin oluşmasında çok önemli bir rol oynamıştır. Bu değerin iki farklı nedeni vardır. Birincisi, tarihsel açıdan bakıldığında, Türkiye Cumhuriyeti'nin 1923'te ilan edilmesi sırasında Türkiye'nin azim ve kararlılığının bir göstergesidir. Yeni kurulan başkent, tarım ve hayvancılık alanında örnek teşkil etmekte, diğer bir deyişle ülke çapında çevre bilincinin oluşturulmasında öncülük etmektedir. Atatürk Orman Çiftliği projesi, tarım için uygun bir arazi yapısına sahip olmamasına rağmen, Ankara’nın bataklık ve çorak alanlarında çevre problemlerinin gündeme getirilmesi adına başarıyla yürütülmüştür. İkinci önemli neden ise, AOÇ çevre problemleri bağlamında yeni başkent için kentsel planlamanın potansiyel tetikleyicisi olmuştur. Atatürk Orman Çiftliği, kentsel planlama projesi uygulama sürecinde, çevre konularında farkındalık düzeyinin artırılması ile birlikte ulusal politikanın bir sembolü olarak büyük bir sürdürülebilir kent ekseni olarak değerlendirilmektedir. Bu araştırma ağırlıklı olarak Atatürk Orman Çiftliği ve sürdürülebilirlik sürecinin çevre duyarlılığı hakkında uluslararası politikalar aracılığıyla değerlendirilmesi ve sorgulanmasına dayanmaktadır. Ayrıca, bu araştırma AOÇ’nin bugünkü durumunu dikkate almamaktadır, Mustafa Kemal Atatürk dönemi içindeki tarihsel süreç üzerine yoğunlaşmaktadır. Planlama kavramı ve ortaya çıkan planlama ilkeleri ve politikaları, LEED (Leadership in Environment and Energy Design) çevre değerlendirme belgelendirme sistemine dayalı proje bazlı bir çevresel değerlendirme olarak ele alınmakta ve tartışılmaktadır. Atatürk Orman Çiftliğinin evrim süreci ve çevre duyarlılığı, LEED uluslararası değerlendirme sistemi ile "belgelendirilmemiş bir örnek olay" çalışması olarak kuruluş dönemi içerisinde ele alınmaktadır. Dolayısıyla, o dönemki şartların günümüze kadar muhafaza edilmesi durumunda ileriye dönük bir projeksiyon olarak LEED sertifikasyon sistemi bağlamında değerlendirilmektedir. AOÇ, LEED sisteminin yenilikçi sürdürülebilir (yeşil) altyapı, tasarım süreci ve mahalle dokusu kategorileri aracılığıyla kentsel projeler ve sürdürülebilirlik değerlendirme ilkeleri açısından analiz edilmekte, sorgulanmakta ve akıllı büyüme, şehircilik ve yeşil bina açısından iyi performans gösteren örnek geliştirme projelerini onaylamak için tasarlanmış olan LEED Mahalle Gelişimi sisteminin (LEED-ND; (LEED v4 for Neighborhood Development Plan, 2009) Akıllı Konum ve Bağlantı, Mahalle Dokusu ve Tasarımı, Yeşil Altyapı ve Binalar, İnovasyon ve Tasarım Süreci, Bölgesel Öncelikli Kredi kategorileri doğrultusunda puanlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Orman Çiftliği, Çevresel Değerlendirme, LEED (Leadership in Environment and Energy Design), LEED-ND v4 Mahalle Gelişimi Planı, Sürdürülebilir Kentleşme Projesi, Kentsel Tarım

Sustainable Urbanization Project in the Context of Leed Certification System: A Case study of Ataturk Forest Farm

Öz

One of the most burning and leading issues of the 21st century is an environmental problem on the agenda of contemporary urban planning and urban design disciplines. In the 1920s, environmental awareness was not yet widespread through the whole world. During this period, Ataturk, the founder of the Republic of Turkey sought to spread environmental awareness in the context of successfully addressing environmental problems linked to Ataturk Forest Farm (AFF). Ataturk Forest Farm is a very important value for Turkey and it was played an enormously significant role in generating environmental awareness. This value has been attributed to twofold reasons. From the historical point of view, it is an indicator of the perseverance and determination of Turkey during the proclamation of the Republic of Turkey in 1923. The newly established capital was claim to being the example and pioneer in the field of agriculture and animal husbandry in other words environmental awareness within the whole country. Nevertheless, hardly a suitable land for agriculture should be shown to be brought into the country in terms of environmental problems. In spite of the fact that Ataturk Forest Farm project has been successfully conducted in a marshland and bad lands of Ankara the capital in Turkey. The second important reason was the potential trigger effect of urban planning for the new capital in terms of environmental problem. Ataturk Forest Farm as a huge green urban axis as a symbol of national politics together with increasing awareness level on environmental issues to the urban planning projects implementation process. The research on the subject is mainly majored on Ataturk Forest Farm and the evaluation of the sustainability process of the sensitivity about the environment is analyzed by international politics and the process is questioned for AFF. The planning concept and the emerging planning principles and politics are discussed as a project based environmental assessment which is reference to the LEED (Leadership in Environment and Energy Design) Environmental Assessment Certification System. The evolution process and environmental sensitivity of Atatürk Forest Farm are handled during the establishment period as an "undocumented case study" with the LEED international evaluation system. Therefore, in the context of the LEED certification system, it is considered as a prospective projection if the conditions at that time have been preserved to date. Through its innovative sustainable (green) infrastructure, design process, and neighborhood texture categories, AFF is analyzed, questioned, and designed to approve example development projects that perform well in terms of smart growth, urbanism and green building, through the innovative sustainable (green) infrastructure, neighborhood texture categories. Its development system (LEED-ND; (LEED v4 for Neighborhood Development Plan, 2009) is scored in line with Smart Location and Connection, Neighborhood Texture and Design, Green Infrastructure and Buildings, Innovation and Design Process, Regional Priority Credit.

Anahtar Kelimeler

Ataturk Forest Farm, Environmental Assessment, LEED (Leadership in Environment and Energy Design), LEED v4 for Neighborhood Development Plan, Sustainable Urbanization Project, Urban Agriculture

Kaynakça

• C. J., Kibert, K., Grosskopf “Radical sustainable construction: Envisioning next-generation green buildings,” Rethinking Sustainable Construction 2006 (RSC06), Sarasota, Florida, USA, 19-22 September 2006.
• D., A., Kaçar, “Unique Spatial Practice for Transforming the Social and Cultural Patterns: Atatürk Forest Farm in Ankara,” METU Journal of the Faculty of Architecture, Volume 28, No 1, 165-178, 2011.
• Devlet Planlama Teşkilatı, “Yerleşim ve Kentleşme Raporu,” Dokuzuncu Kalkınma Plan, 2007-2013, DPT, Ankara, 2007.
• H. Ç., Keskinok, “Urban Planning Experience of Turkey in the 1930s,” METU Journal of the Faculty of Architecture, Volume 27, No 2, 173-188, 2010.
• İ. G., Kalıpçı, “Doğa ve Çevre Anlayışıyla Atatürk - Çevre Felaketi ve Atatürk’ün Öngörüsü,” Epsilon Yayınları, İstanbul, ISBN: 978994482-236-7, 2010.
• İ., Öztoprak, “Atatürk Orman Çiftliği'nin Tarihi,” Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, ISBN: 975-16-1846-0, 2006.
• L. J. A., Mougeot, “Urban agriculture: definition, presence, potentials and risks,” http://www.ruaf.org/sites/default/files/Theme1_1_1.PDF, 2000. [erişim 2014]
• L. M., Butler, D.M., Maronek, “Urban and agricultural communities: Opportunities for common ground,” Council on Agricultural Science and Technology, CAST Task Force Report No. 138 (May), Ames, IA, 2002.
• L., Alpagut, “Atatürk Orman Çiftliği’nde Ernst Egli’nin İzleri: Planlama, Bira Fabrikası, Konutlar ve Geleneksel Bir Hamam,” METU Journal of the Faculty of Architecture, Volume 27, No 2, 239-264, 2010.
• LEED v4 for Neighborhood Development, LEED ND: Neighborhood Development, 2009, The U.S. Green Building Council (USGBC), http://www.usgbc.org/ [erişim 2014]
• R. J., Cole, “Building environmental assessment: changing the culture of practice,” Building Research and Information, 34(4), 303–307, 2006.
• S., Açıksöz, “Revolution of "Ataturk Orman Çiftliği" with respect to urban agriculture,” Journal of Agricultural Sciences, ISSN: 1300-7580. pg. 76-84, 2004.
• T., Beatley, “Green Urbanism: Learning from European Cities,” Island Press, Washington, DC., 2000.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı, “Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü”, AOÇ,” 2013 Yılı Denetim Raporu
• United Nations Conference on Environment and Development (1992: Rio de Janeiro, Brazil). (1993). Report of the United Nations Conference on Environment and Development, Rio de Janeiro, 3-14 June 1992. New York: United Nations.
• V., Köroğlu, “Çevreci Atatürk,” Cag University Journal of Social Sciences, 6(2), December, 2009.
• World Commission on Environment and Development, “Our Common Future,” Oxford: Oxford University Press, U.S.A., 1987