Investigation of Lübbey Village Landscape Features as a Doomed Village

Yıl 2020, Sayı: 19, 72 - 83, 31.08.2020

Betül Tülek , Halil Serhan Saner

Öz

Cultural landscapes, which are one of the landscape forms defined as a whole of natural, physical characters and historical, cultural and visual factors, are an important part of the human and nature and cultural heritage integrity. Cultural landscape areas, which are quite diverse in the world, are mirrors of humanity's social development, creativity and spiritual wealth. These areas also form parts of the societies common identity. It is necessary for the sustainability of these landscapes to preserve the rural landscapes traditional characteristics and rural settlements, which are an important part of cultural landscapes where traditional life styles and land uses are shaped together with the natural environment. These protected and preserved settlements provide our ties with the past and provide information about our past. In many regions of Turkey, with the abandonment of the living spaces by local people with some reasons such as social and economic reasons, natural disasters, floods, population exchanges, immigration, many village settlements, as well as traditional living conditions, structures originality and culture disappear. In order to preserve the original landscape values of a rural settlement and bring it to the region, the land use decisions should be taken by considering the identity of the region from the local to the region. At this point, it is necessary to examine the natural and cultural landscape features of the rural settlement. The aim of this study is to examine the natural and cultural landscape features of the Lübbey village, which is an abandoned village in Ödemiş district of İzmir, and to emphasize its original structure, its location close to ancient roads and its characteristics. Lübbey Village is one of the original cultural landscape areas that should be protected with its natural and cultural landscape features. In this context, while determining landscape features, perceptual, quantitative and qualitative features were taken into account. As a result of the research, Lübbey village is one of the rural settlements which was basically abandoned due to external migrations, should be preserved with its natural vegetation, original settlement texture, registered structures, historical and touristic landscape features dating back to the Hellenistic period were revealed.

Anahtar Kelimeler

Cultural Landscape, Rural Landscape, Landscape Features, Rural Landscape Planning, Lübbey Village, Ödemiş, İzmir

Kaderine Terk Edilmiş Bir Köy Olarak Lübbey Köyü Peyzaj Özelliklerinin İncelenmesi

Öz

Sahip olduğu doğal ve fiziksel karakterler ile tarihi, kültürel ve görsel faktörlerin bir bütünü olarak tanımlanan peyzajın şekillerinden biri olan kültürel peyzajlar, insan ve doğanın bütünlüğü ve kültürel mirasın önemli bir parçasıdır. Dünyada oldukça fazla çeşitliliğe sahip olan kültürel peyzaj alanları insanlığın sosyal gelişiminin, yaratıcılığının ve ruhsal zenginliğinin aynalarıdır. Bu alanlar aynı zamanda toplumların ortak kimliğinin parçalarını oluşturmaktadır. Geleneksel yaşam özelliklerinin, alan kullanımlarının doğal çevre ile birlikte şekillendiği kültürel peyzajların önemli bir parçası olan kırsal peyzajların ve kırsal yerleşimlerin sahip oldukları geleneksel özelliklerini korumak bu peyzajların sürdürülebilirliği için gereklidir. Korunan, bozulmadan günümüze kadar gelen bu yerleşimler geçmişle bağlarımızı sağlamakta, geçmişimize dair bilgiler sunmaktadır. Türkiye’de birçok bölgede sosyal ve ekonomik sebepler, doğal afetler, su baskınları, nüfus mübadeleleri, göç gibi nedenlerle yerel halkın yaşam alanlarını terketmesi ile birçok köy yerleşimi ve bununla birlikte geleneksel yaşam koşulları, yapılar ve kültürel özgünlük yok olmaktadır. Bir kırsal yerleşimin özgün peyzaj değerlerinin korunması ve bölgeye kazandırılması için alınacak alan kullanım kararları, yerelden bölgesele yörenin kimliğini dikkate alarak ele alınmalıdır. Bu noktada kırsal yerleşimin doğal ve kültürel peyzaj özelliklerinin incelenmesi gereklidir. Bu çalışmada amaç İzmir'in Ödemiş ilçesinde terk edilmiş bir köy olan Lübbey Köyü'nün doğal ve kültürel peyzaj özelliklerini inceleyerek, özgün yapısı, antik yollara yakın olan konumu ve karakterini vurgulamaktır. Lübbey Köyü doğal ve kültürel peyzaj özellikleri ile korunması gereken özgün kültürel peyzaj alanlarından biridir. Bu kapsamda peyzaj özellikleri belirlenirken algısal, niceliksel ve niteliksel özellikler dikkate alınmıştır. Araştırmanın sonucunda, temelde dış göçler sebebiyle terkedilmiş olan Lübbey Köyü'nün sahip olduğu doğal bitki örtüsü, özgün yerleşim dokusu, tescilli yapıları, Hellenistik döneme uzanan tarihi ve turistik peyzaj özellikleriyle korunması gereken kırsal yerleşimlerden biri olduğu ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

kültürel peyzaj, kırsal peyzaj, kırsal yerleşim, peyzaj özellikleri, kırsal peyzaj planlama, peyzaj koruma, Lübbey Köyü, Ödemiş, İzmir

Kaynakça

• Anonim, (2012). Profesörden Lübbey Köyü Uyarısı. https://www.haberler.com/profesorden-lubbey-koyu-uyarisi-3317226-haberi/(Erişim tarihi: 21.04.2020).
• ASLA, (2006) .“Rural Landscape, An ASLA Professional Practice Network”. Fall 2006, http://host.asla.org/groups/ruldpigroup. (Erişim tarihi: 10.02.2020).
• Balta, S., Atik, M. (2019). Köy tasarım rehberlerinin hazırlanmasında kırsal peyzaj karakterlerinin yeri: Antalya Elmalı örneği, Mediterranean Agricultural Sciences, 32(1): 1-9.
• Başaranbilek, E. (2015). Lübbey Kışlağı ve Lübbey Camisi, Mas Matbaacılık, İstanbul.
• Batur, M., Binboğa, G., Binboğa, H., Küçükahmetler, Ö., Kaya Yardımcı, E., Çolak, A., Kocabaş, A. (2013). İzmir Ekoturizm Rehberi, Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, ISBN: 978-605-4610-26-6, İzmir.
• Cullotta, S., Barbera, G. (2011). Mapping traditional cultural landscapes in the Mediterranean area using a combined multidisciplinary approach: Method and application to Mount Etna (Sicily; Italy). Landscape and Urban Planning, 100(1-2): 98-108.
• ÇEKÜL, (2013). Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı, Lübbey: Terkedilmiş Kartal Yuvası, https://www.cekulvakfi.org.tr/haber/lubbey-terkedilmis-kartal-yuvasi, (Erişim tarihi: 10.02.2020).
• Çetin, T. (2010). Cumalıkızık Köyü’nde Kültürel Miras ve Turizm Algısı. Milli Folklor Üç Aylık Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, Yıl: 22, Sayı: 87, 181 – 190.
• Erdem, M. (2012). Kırsal yerleşim peyzaj kimlik özelliklerinin tespiti, korunması ve geliştirilmesine yönelik değerlendirmenmatrisi önerisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gibson, J.J. (1950). The perception of the visual World. Boston, 239.
• Güler, K., (2016). Türkiye’de Nüfusunu Yitiren Kırsal Yerleşimlerin Korunması İçin Bir Yöntem Önerisi: Ödemiş-Lübbey Köyü Örneği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Işıklı, R.C. (2010). Antalya – Side Bölgesi Kültürel Peyzajlarının Karakter Analizi. Yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Koç, N., Şahin, Ş. (1999). Kırsal peyzaj planlaması. Ankara: Ankara Üniversitesi
• Koçman, A. (1986). “İzmir- Bozdağlar Yöresini Jeoekolojisi” (Batı Anadolu), Ege Üniversitesi Arastırma Fonu Saymanlığı, Proje No. 002, İzmir.
• Koçman, A., (1989). Uygulamalı Fiziki Coğrafya Çalısmaları ve İzmir Bozdağlar Yöresi Üzerinde Araştırmalar, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları 49, İzmir.
• Köse, Y., Şahin, Ş., (2017). Bir Kırsal Yerleşim Olarak Evciler Mahallesi Peyzaj Özellikleri, Ankara Araştırmaları Dergisi, 5(2), 257-272.
• Kut, E., Yörür, N., (2016). Terk Edilmekte Olan Köyler Üzerine Bir Araştırma: Ödemiş Lübbey Köyü, TMMOB Mimarlar Odası Ege Mimarlık Dergisi, İzmir. Ödemiş Ticaret Borsası, 2020. Doğal ve Kültürel Değerler. http://otb.org.tr/odemis-hakkinda/dogaltarihikulturel.html, (Erişim tarihi: 10.02.2020).
• Özhancı, E., Aklıbaşında, M., (2017). Kentsel Peyzaj İçinde Mezarlıklar ve Peyzaj Mimarlığı Açısından İncelenmesi; Nevşehir Örneği, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48 (2): 113-124.
• Tarım, B. (2014). Görsel peyzaj değerlendirmesinde nesnel ve algısal yaklaşımların karşılaştırmalı analizi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
• T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, (2020). İzmir Kuş Cenneti > Flora ve Vejetasyon, http://izmir.ormansu.gov.tr/izmir/AnaSayfa/izmir_kus_cenneti/floravevejetasyon.aspx?sflang=tr, (Erişim tarihi: 10.02.2020).
• Uzun, O., Dilek, F., Erduran, F., Çetinkaya, G., Açıksöz, S., Duran, A., Şanda, M. A., Mergen, O., Ayan, S., Sarı, A., Çiçek, İ., Çelik, M., Türkoğlu, N., Mıhçıoğlu, M. S., Cırık, U., Mıhçıoğlu, E., Kuzolukoğlu, F., Ulubağ, T., Gülçubuk, B., Seçkin, N., Kartav, Ü. (2008). Konya ili, Seydişehir - Bozkır – Ahırlı - Yalıhüyük ilçeleri ve Suğla Gölü Mevki Peyzaj Yönetimi, Koruma ve Planlama Projesi I. Ara Raporu.
• Uzun, O., İlke, E. F., Çetinkaya, G., Erduran, F. ve Açıksöz, S. (2012). Konya İli Bozkır-Seydişehir-Ahırlı-Yalıhüyük İlçeleri ve Suğla Gölü Mevkii peyzaj yönetimi koruma ve planlama projesi. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Vardar, S. (2013). Küçük Menderes havzası doğu bölümünün fiziki coğrafyası ve Ödemiş ovasında paleocoğrafya araştırmaları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.