Causality Analysis Between Import Export and inflation in Turkey

Yıl 2020, Sayı: 19, 323 - 333, 31.08.2020

Alper Gedik

https://doi.org/10.31590/ejosat.734408

Cited By: 4

Öz

Inflation is one of the economic problems that need to be solved for countries. Especially in outward-oriented economies, besides the internal factors that cause inflation, external factors come to the fore. Import and export relations with other countries are important for decision makers in the economic policies of the countries to learn how countries are related to the formation of inflation. From this point of view, it is thought that it is necessary to examine the causality relationship between inflation and import and export data as of appropriate periods.
In the study, the relationship between inflation and export and import data was analyzed. The study has utilized data provided by the Turkey Statistical Institute. The study covers the years 2008 and 2016. Monthly data for these years were used in the study. After the series became stationary in the study, Johansen cointegration test and Granger causality analysis were applied on the series. In the study, as a result of cointegration analysis, a significant relationship was determined between the series. As a result of the Granger causality analysis, export-import and import-export results are not the reason of import. Imports are the cause of exports. Looking at the result, there is a one-sided causality. Inflation-Export and Export-Inflation is the cause of exports as a result of inflation. Export is the cause of inflation. As a result, there is causality between the two variables. Inflation-Import and Import-Inflation is not the cause of imports as a result of inflation. Imports are the cause of inflation. Looking at the result, there is a one-sided causality.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Import, Export, Causality Analysis

Türkiye de İthalat İhracat İle Enflasyon Arasında Nedensellik Analizi

Öz

Enflasyon ülkeler açısından çözülmesi gereken ekonomik sorunların başında gelmektedir. Özellikle dışa açık ekonomilerde enflasyona neden olan içsel faktörlerin yanında dışsal birçok faktörde ön plana çıkmaktadır. Diğer ülkelerle olan ithalat ve ihracat ilişkileri ülkelerin enflasyonun oluşumuyla ne oranda bağlantılı olduğunu öğrenmek, ülkelerdeki ekonomi politikalarında karar alıcılar açısından önem arz etmektedir. Buradan yola çıkarak enflasyon ile ithalat ihracat verileri arasındaki nedensellik ilişkisinin uygun dönemler itibari ile incelenmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir.

Çalışmada enflasyon ile ihracat ve ithalat verileri arsındaki ilişki analiz edilmiştir. Çalışmada Türkiye İstatistik Kurumunun açıkladığı verilerden yararlanılmıştır. Çalışma 2008 ile 2016 yıllarını kapsamaktadır. Çalışmada bu yıllara ait aylık veriler kullanılmıştır. Çalışmada seriler durağan hale getirildikten sonra Johansen eşbütünleşme testi ve Granger nedensellik analizi seriler üzerinde uygulanmıştır. Çalışmada eşbütünleşme analizi sonucunda seriler arsında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Yapılan Granger nedensellik analiz sonucunda İhracat-İthalat ve İthalat-İhracat sonucuna bakıldığında ihracat ithalatın nedeni değildir. İthalat ihracatın nedenidir. Sonuca bakıldığında tek taraflı bir nedensellik vardır. Enflasyon-İhracat ve İhracat-Enflasyon sonucunda enflasyon ihracatın nedenidir. İhracat enflasyonun nedenidir. Sonuç olarak iki değişken arasında nedensellik vardır. Enflasyon-İthalat ve İthalat-Enflasyon sonucunda enflasyon ithalatın nedeni değildir. İthalat enflasyonun nedenidir. Sonuca bakıldığında tek taraflı bir nedensellik vardır.

Anahtar Kelimeler

enflasyon, ithalat, ihracat, nedensellik analizi

Kaynakça

• Ak, M. F. (2019). Türk Tarımında Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Verimlilik Değerlendirme Modeli. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (17), 500-508
• Aktaş, C. (2009). Türkiye’nin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2): 35-47
• Alkan, F. (2004). Enflasyon ve İstikrar Programları. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Altınok, S. (2004). İktisada Giriş (3. Baskı). Konya: Atlas Kitabevi
• Ateş, İ. (2005). Türkiye Dış Ticaretinde Gelişmeler ve Yoksullaştıran Büyüme: 1993-2003, Adnan Menderes Üniversitesi, SBE, İktisat ABD, Yayınlanmamış Doktora tezi, Aydın.
• Atik, H. (2006). Tercihlerde Benzerlik Teorisi: Türkiye ve Bazı Komşu Ülkelerin Dış Ticareti Üzerine Bir Analiz, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt:61, Sayı:2, ss.33-45.
• Baldemir, E. ve Gökalp, F. (1999). Türkiye’de Döviz Kuru Ve Dış Ticaret Hadleri İlişkisinin Ekonometrik Analizi, IV. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Bildirileri, 17-40.
• Bayraktutan, Y. ve Arslan, İ. (2003). Türkiye’de Döviz Kuru, İthalat ve Enflasyon İlişkisi: Ekonometrik Analiz (1980-2000), Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 5(2), 89-104.
• Bayraktutan, Y. (2003). Bilgi ve Uluslararası Ticaret Teorileri, Cumhuriyet Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, Sivas, ss. 175-186.
• Berber, M. ve Artan, S. (2004). Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Tartışma Metni. Türkiye Ekonomi Kurumu. Yayın No: 2004/21.
• Çeştepe, H., Yıldırım, E. ve Bayar, M. (2013), Doğrudan Yabancı Yatırım, Ekonomik Büyüme Ve Dış Ticaret: Toda-Yamamoto Yaklaşımıyla Türkiye’den Nedensellik Kanıtları, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 27: 1-37
• Dinçer, B., Z. (1994). Yapısal Enflasyon Olgusu Işığında Antienflasyon Politikaların Değerlendirilmesi ve Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir
• Durukan, A. (1988). Enflasyon İthali. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Erim, N. (2007). İktisadi Düşünce Tarihi (1. Baskı). Ankara: Palme Yayıncılık
• Göçer, İ. ve Gerede, C. (2016). Dış Ticaretin Enflasyon Üzerindeki Etkileri: Türkiye İçin Zaman İçindeki Değişen Birim Kök ve Nedensellik Testleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF Dergisi. Ağustos 2016.
• Granger, C. W. J., (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods, Econometrica, Vol. 37 (3), 424–438.
• Gül, E. ve Ekinci, A. (2006), Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1990-2006, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 16, 165-190.
• Hatemi-J, A. (2012), Asymmetric Causality Tests with an Application, Empirical Economics, 43(1), 447-456.
• Hiç, M. (1994). Büyüme ve Gelişme Ekonomisi (2. Baskı). İstanbul: Filiz Kitabevi
• İyibozkurt, M., E. (1995). Uluslararası İktisat Teori ve Politika, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
• Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegration Vectors, Journal of Economic Dynamics and Control, pp. 231-254.
• Kara, M. (2012). E-Dış Ticarette Karşılaşılan Sorunlar Üzerine Bir Araştırma: Gıda Sektörü Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul.
• Karaçor, Z. (2007). Enflasyon Kültür ve Geleneği: Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Analiz. Konya. (Editör: Ahmet Ay). Türkiye Ekonomisi. Konya: Çizgi Kitabevi, 99-102.
• Karluk, R., S., (1991). Uluslararası Ekonomi, Geliştirilmiş 3. Baskı, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul.
• Kaya F. ve Turguttopbaş, N.(2012). Dış Ticaret İşlemleri, Eskişehir, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2012.s. 57-89-90
• Kaya, V. ve Yılmaz, Ö. (2006). Bölgesel Enflasyon Bölgesel Büyüme İlişkisi: Türkiye İçin Zaman Serisi Ve Panel Veri Analizleri. İktisat İşletme ve Finans, 21(247), 62-78.
• Kebapçı, H. (2011). Bölgesel Kalkınmada Dış Ticaretin Rolü: Burdur-Isparta-Antalya İllerinin Karşılaştırması, Süleyman Demirel Üniversitesi, SBE, İktisat ABD, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta
• Keynes, J. M. (1936), The General Theory of Employment, Interest and Money, Cambridge: Harcourt, Brace and Company.
• Koch, Paul D;. Rosensweigh, Jeffrey. A. (1992). The Dollar and the US Terms of Trade, Journal of Macroeconomics, Vol.14, pp. 467-486.
• Mihaljek, D. ve Klau M. (2001). A Note on the Pass-Through from Exchange Rate and Foreign Price Changes to Inflation in Selected Emerging Market Economies, Bank of International Settlements Papers, No: 8, 69-108.
• Oktay, N. (2005). Dış Ticarete Giriş, Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1624, Açıköğretim Fakültesi Yayını: 848, Eskişehir.
• Ordu, C. F. (2013). Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği (Master's thesis, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Özarslan, U. (1998). Türk Bankacılık Sektörünün Ölçek Ekonomisi Açısından İncelenmesi (1978-1996), Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Özel, H., A. (2012). Ticari Serbestleşmenin Teorik Temelleri ve Yeni Ticari Serbestleşme Modelleri, Kırklareli Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, Mart Kırklareli, ss. 4-26.
• Parasız, İ. (1996). Monetarizm ve Ünlü Monetarist ve Keynesgil İktisatçılarla Söyleşiler (2. Baskı). Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Saraç, T. B. (2009). Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama (1988-2007). Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Şentürk, C. (2007). Dış Ticaret-Büyüme İlişkisi Üzerine Bir İnceleme: Türkiye ve Gelişmekte Olan Ülkelerde İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Testi, Süleyman Demirel Üniversitesi, SBE, İktisat ABD, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta
• Toda, H. Y. ve T. Yamamoto (1995), Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possbly Integrated Process, Journal of Econometrics, 66, 225-250.
• Türker, O. (2002). Yeni Dış Ticaret Teorileri: Teori ve Uygulama, Erciyes Üniversitesi, SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Ulke, V. ve Ergün U. (2011), Econometric Analysis of Import and Inflation Relationship in Turkey between 1995 and 2010, Journal of Economic and Social Studies, 1(2), 69-86.
• Ulusoy, A. (2006). Maliye Politikası (4. Baskı). Trabzon: Üçyol Kitabevi.
• Yapraklı, S. (2007), İhracat ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Analiz, ODTÜ Gelişme Dergisi, 34: 97-112
• Yılmaz, K., Akçay, C. ve Alper, C. (2002). Enflasyon ve Büyüme Dinamikleri Gelişmekte Olan Ülkeler Işığında Türkiye Analizi. İstanbul: Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği.
• Yörük, D. (2008). Teoride Ve Uygulamada Dış Ticaret Hadleri ve Kalkınma İlişkisi, Marmara Üniversitesi, SBE, İktisat ABD, Uluslararası İktisat BD, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.